Тарихты оќыту єдістемесі пєнінен ж±мыс баѓдарламасы
Оқушылар іскерліктерінің қалуыптасуының методикасы мен кезеңдері
жүктеу/скачать 2,08 Mb.
|
tarih oket odistem umkd
| 4. Оқушылар іскерліктерінің қалуыптасуының методикасы мен кезеңдері. Тарих сабақтарында жаңа технологияларды пайдаланып ойлау қабілетін дамыту арқылы шығармашылыққа баулу Қазақстанның тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасуы барысында орта білім берудің жүйелі реформалануы қоғамдық тұрғыдан үлкен маңызға ие. Білім беру жүйесі қоғаммен бірге дамып, онымен бірге үнемі езгеріп отырады. Қай кезеңде де жалпы білімнің атқаратын кызметі - жас ұрпақтың да нымдық дүниесін байытып, дамуын қамтамасыз ету.
Ел Президентінің Қазақстан халқына «Қазақстан - 2030» Жолдауындағы маңызды басымдықтардың бірінде - «Орта білім жүйесін одан әрі жетілдіру» - деп көрсетсе, 1999 жылғы 7-маусымдағы «Білім заңының» 8-бабында «Білім беру жүйесінің басты міндеті - ұлттык және жалпы адамзаттық қүұндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін жағдайлар жасау» - делінген. «Қазақстан Республикасының 2015 - жылға дейінгі білім беруді дамыту» тұжырымдамасында орта білім берудің мақсаты -жылдам өзгеріп отыратын дүние жағдайларында алынған терең білімнің, кәсіби дағдылардың негізінде еркін бағдарлай білуде, өзін-өзі іске асыруға, өзін-өзі дамытуға, өз бетінше дұрыс адамгершілік түрғысынан жауапты шешімдер қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру - деп көрсетілген. Жоғарыдағы қүжаттар негізінде қазіргі таңдағы еліміздегі білім беру жүйесінің басты міңдеті - білім берудің ұлттық моделіне жету арқылы жас ұрпақтың білім деңгейін халықаралық дәрежеге жеткізу, жеке тұлғаның дамуына жағдай жасау, мектептен шыққан шәкіртті өмірге жан-жақты да-ярланған тұлға етіп шығару. Тарих - мектепте оқылатын негізгі қоғамдық пәндердің бірі. Жеке түлғаны калыптастырып, дамыту үшін тарих пәнінің орны ерекше. Өйткені, бұл пән - адам баласының, барлық халықтың басынан кешкен оқиғаларын, мемлекеттердің құрылуы тарихын оқытады. Сондықтан ақын М. Әлімбаев: «Тарихтың авторы мен жаны - халық, Халықтың қимылының бәрі - тарих» ,– деп бекер айтпаған. Өткенді білу арқылы болашаққа көз тіге аламыз. Сабақ - оқытудың негізгі үрдісі. Оны есте қаддыру, оқушы санасына терең сіңіру әрбір мүғалімнің өзіңдік шеберлігін қажет етеді. Сондықтан пән мұғалімі қазіргі оқытудың тиімді әдіс-тәсілдерін, жетістіктерін пайдаланып сабақтың сапасын, ғылымилығын арттырып, оқушының өзіндік ойлау қабілетін дамытып, шығармашылыққа бағыттауы кажет. Тарих пәндерінде оқушыларға жас ерекшелігіне, бағдарламаға сай қоғамның даму тарихы туралы жүйелі білім бере отырып, ғылыми көз қарастарын қалыптастырып, өз бетінше жұмыс жасай білуге, саралай, тұжырымдай білуге үйретіп, шығармашылыкка баулимын. Оларды жүзеге асыру үшін оқытудың қазіргі технологияларын тиімді пайдалануға тырысамын. Көрнекті педагогтардың еңбектерін басшылыққа аламыз. Қазіргі кездегі жаңа технологиялардың бірі деңгейлеп оқыту. Оқушының ойлау дағдысы бойынша 4 деңгейге бөлеміз. Міндетті деңгей. Өзіндік жұмыстарды қиналып орындайды. Ойлау дағдысы қалыптаспаған. Бағдарлама көлемін дұрыс игермеген. Бұл оқушылар тарихи факті, дата, тұлғаларды жаттап алады. Алгоритмдік деңгей. Өзіндік жұмыстарды өз бетінше орындауға ты-рысады. Мүғалімнің түсіндіргені бойынша айтып бере алады. Бағдарлама көлемін игерген. Ойлау дағдысы қалыптасқан. Эвристикалық деңгей. Оқушы өзі ойланып, ізденіп, өзі қосымша әдебиетді пайдаланып жауап береді. Бұл тапсырмаларды орындағанда оқушының логикалық ойлау қабілеті дамиды. Шығармашылық деңгей. Жаңа тақырыпты оқушы өзінің ізденуі арқылы шығармашылыққа ұмтылады. Мұғалімнің көмегінсіз әрекет ете алады. Ойлау дағдысы жоғары денгейде қалыптасқан. Берілген тапсырмаға өз бетімен мәнжазба, баяндама, зерттеу, саралау жұмыстарын жүргізе алады. Оқушының ойлау қабілетін дамыту үшін қазіргі оқытудың түрлері: түсіндірмелі-иллюстративті, репродуктивті, проблемалы жеке ізденіс, зерттеушілік қолданылады. Осылар арқылы оқушының кызығушылығын ояту, танымдық-логикалық, шығармашылық қабілеттерін дамытуға болады. Мен өз сабақтарымда оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту мақсатында мынадай жұмыс түрлерін жүргіземіз. 1. Сабақта тірек-схемаларды пайдалану. Мұнда тақырыпқа, оның мазмұнына сәйкес тірек-схемалар сыздым. Сол сызба арқылы түсіндіре келе, оқушыға проблема туғызатын «Неге? Неліктен?», «Оны немен түсіндіресің?» деген қосымша, жетекші сұрактар қойылады. Мұндай сұрактар оқушының материалды саналы түрде жүйеге келтіруіне, теңестіре отырып сөйлеуіне мүмкіндік береді. Мысалы: 9-сыныпта өтілген «Қазақтардың Е. Пугачев бастаған шаруалар көтерілісіне қатысуы» тақырыбы бойынша сызылған сызба: Қазақтардың Е. Пугачев бастаған көтеріліске қатысуы Сабақ барысыда тақырыпқа сәйкес көркем әдебиет, баспасөз материалын олардың өмірімен, жергілікті жермен байланысын ұштастырамыз. Бұл оқушының ойлауын дамытуда маңызы зор. Мысалы: 1836-1838 жж. Шаруалар көтерілісіне Махамбет өлендерін, 1837-1847 ж ж. Кенесары көтерілісіне Е. Бекмахановтың «Кенесары хан» еңбегін 1920-1930 жж. тарихты өткеңде «Зобалаң» Т. Омарбеков, туған жер тарихы туралы 3. Байдосовтың «Үш ғасыр перзенттері», Ж. Оралмағанбетов пен М. Есмағанбетовтың «Аңыздар мен ақиқаттар өлкесін» пайдалануға болады. Танымдық-логикалық қабілеттерін дамыту мақсатында тест түрлерін, логикалық есептер, сөзжұмбақтар ребус т.б. жұмыстар жүргіземіз. Тест әдісі - оқушылардың логикалық ойлауын, есте сақтау қабілеттерін дамытады. Әр оқушы өз білім дәрежесін өзі бекітеді, өз бетімен жұмыс істейді уақытты тиімді пайдаланады. Тестті әбден ойластырып жүйелі түрде кұрылуы шарт. Төменгі деңгейдегі оқушының ойланбай белгілей салмауын кадағалаймыз. Оқушының сұраққа түсіне, ойлана жауап беруін қадағалаймыз. Пайдаланатын тест түрлері: 1.Сәйкестендіру тесті Кез-келген, анықтаманы оқушы сызу арқылы белгілейді. 1.Ежелгі Египет Ганг езені. Ежелгі Қытай Хуанхэ өзені. Ежелгі Үндістан Тигр езені. Ежелгі Өзен аралығы Ніл өзені. 2.Толықтыру тесті Көп нүктенің орнына тиісті жауапты кою. Ежелгі грек ақыны.... «Илиада», «Одессея» поэмаларын жазды. (Гомер) 3.Дұрыс жауап таңдау тесті Дұрыс жауаптың астын сызу аркылы белгілейді. Отырарды Монғолдар қашан қоршады? 1.1218жылы. 3.1220жылы. 2.1219жылы. 4.1217 жылы. 4.Баламалы тесті Сұрақтың жауабын «иә» немесе «жоқ» сөздері арқылы белгілеу. 1) М.Х. Дулати 1499 жылы дүниеге келді ме? (Иә). 2)'Шыңғысханның шын есімі «Сабалак» па? (Жоқ). Тарих логикалық есептер шығару – логикалық ойлауды қалыптастырудың тиімді формаларының бірі. Тарих сабақтарында логикалық есептер шығару оқушының ойлау қабілеттерін арттыра түседі. Мысалы: 6-сынып «Ежелгі дүние тарихы» бойынша. 1.Спартак бастаған құлдар көтерілісі б.э.б. 71-74 ж.ж болды. Көтеріліс бұдан неше жыл бұрын болған? 2.Б.э.б. 2600 ж. Хеопс пирамидасы салынған, б.э.б.1500 ж. Тутмос перғауын болды. Қай оқйға бірінші болған? Қайсысы бізге жақын аралықта болған? жүктеу/скачать 2,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|