Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е
Педагогикалық үдеріс дамушы жүйе. Қарама-қайшылық – пе-
жүктеу/скачать 2,48 Mb. Pdf көрінісі
|
Таубаева Ш.Т., Иманбаева С.Т.,Берикханова А.Е.Педагогика Оқулық. 2018 (1) (1) (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Педагогикалық үдерістің қозғаушы тетіктері (құралдар
| Педагогикалық үдеріс дамушы жүйе. Қарама-қайшылық – пе-
дагогикалық үдерістің қозғаушы күші. Педагогикалық үдеріс, со-нымен қатар, педагогикалық үдерістің тұтастығы, педагогикалық үде-рістің заңдылықтары, педагогикалық үдерістің кезеңдері, педагоги-калық инновациялар, қазіргі мектеп мұғалімі сияқты жүйе ретінде де қарастырылады . Педагогикалық үдеріс – «мұғалім - оқушылар» жүйесінің үздік-сіз әрекеті, ол осы жүйе жағдайының алмасуынан көрінеді. Педагоги-калық үдерістің мақсаты әрбір оқушыны жеке тұлға ретінде қалып-тастыру. Педагогикалық үдеріс көп деңгейлі және көп құрылымды жүйе, онда жеке бір оқушы, жеке дара мұғалім бірінші реттегі дербес жүйе болады. В.А. Кан-Калик «ұстаздың шығармашылық үдерісі оқушылар-дың шығармашылық үдерісін тудыратын үдеріс ... сонымен бірге бұл өзара әрекет әрбір нақтылы жағдайда байқалады, өз жағынан ол, бір сыныпта жұмыс істейтін ұстаздар ұжымының және ұжымдағы барлық оқушылардың ұжымшыл шығармашылық іс- әрекеттерінің арасында-ғы ерекшеліктері» деп пайымдайды. 164 Педагогикалық үдерістің қозғаушы тетіктері (құралдар, формалар, әдістер мен тәсілдер немесе технология). Педагогикалық үдеріс - мақсат пен мүддені анықтаудың жалпы әдіснамасы негізінде мемлекеттің қазіргі таңда білім беру саласына қойып отырған талап-тарына сәйкес анықталып, іріктеліп, реттелген оқытудың мазмұн, түр, әдіс- тәсілдерінің, дидактикалық талаптарының педагогикалық-психо-логиялық нұсқауларының жиынтығы. Педагогикалық үдерістің тәрбиелік тетіктері – педагогтар мен оқушылар арасындағы, ұжым ішіндегі қарым-қатынастар. Балалар ұжымын тәрбие құралы ретінде көптеген жылдар бойы зерттеген Л.И. Новикова: «оларды мақсатты басқарудың тиімділігі кө-бінесе балалар ұжымында болып жатқан әлеуметтік-психикалық үде-рістерді білуге және оларды тәрбие субьектісі ретінде сипаттауға байланысты»,- дейді. В.С. Ильин: «толыққанды жеке тұлға тек біртұтас педагоги-калық үдерісте ғана қалыптасады, онда педагогикалық ықпалдың үйлесімділігі қамтамасыз етілуі керек», - дейді . Б.Т. Лихачев педагогикалық үдерістегі ересектің орнын ұйым- дастырушы ретінде жоғары бағалай отырып, бала ықпал ету обьектісі ғана емес, даму үстіндегі белсенді әрекеттенуші, ол әрқилы әлеуметтік себепші іс - әрекеттердің нәтижесінде өзгеріп, дамып отыратын және осыған сай өзін - өзі тәрбиелеудің субьектісі бола алатынын көрсетеді. Бұған қоса Б.Т. Лихачев педагогикалық үдерістің тағы басқа бір ерек-шелігін – оқыту мен тәрбиелеу әдістерінің бірлігін көрсетеді. М.А. Данилов: «үнемі қозғалыс пен даму барысында қарасты-рылған тәрбие өте күрделі, қозғалыстағы, қарама – қарсылықтағы құ-былыс ретіндегі педагогикалық үдеріс болып саналады. Әрқашанда оның өз ішінде көптеген әртүрлі күштер мен ықпалдар өзара әрекет-тестікте болады, олардың ішіндегі ең бастысы үдерісті бағыттаушы мұғалім мен тәрбиеленушілер ұжымы болып есептеледі» деп анықтама береді. Тұтас педагогикалық үдерістегі тәрбиенің негізгі қағидалары бүгінгі күнде тәрбиеленушінің өз күшімен жетістікке жету мүмкінді-гіне басшылық жасау тәрбие берудің басымдық рөлін арттыруда. Осы-ған орай, барлық педагогикалық мақсаттарды шартты түрде өзара бай-ланысты екі топқа бөлуге болады: үлгілі және өзекті, соңғысы тұл-ғаның дамуы мен даралығын қалыптастыру және тәрбие қоғамдық құрылыс ретінде өте күрделі, әрі қарама-қайшылықты тарихи үдеріс. Ол жас ұрпақтың қоғам өміріне қосылуына, тұрмыс-тіршілікке, қоғамдық өндірісте қызметке араласуына, шығармашылық пен рухани-мәдени игіліктерді игеруіне, қоғамдық болмыстың негізін игеріп, жеке тұлға ретінде дамып, азамат ретінде қалыптасып жетілуіне негіз бола-ды. Тәрбие қоғамдық прогресті дамытып, ұрпақтар жалғастығын қам-тамасыз етеді. Ол әрбір жеке тұлғаның, қоғамның маңызды өндіргіш күшінің бөлшегі ретінде өз бақытын өзі құруға көмектеседі. |