1.7.Тұтас педагогикалық үдеріс теориясы туралы білім – мұ- ғалімнің кәсіби құзыреттілігінің негізі. Психологиялық-педагогика-лық
әдебиеттерде кәсіби шеберліктің қалыптасуы мен даму үдерісінде екі ұғым:
«құзыреттілік» және
«құзырет» ұғымдары пайдаланылып келеді. Біріншісі,
С.Ожегов сөздігі бойынша, белгілі бір кәсіби қызмет-ке байланысты, «қандай
да болсын мәселеден хабардарлық, беделді-лік», ал екіншісі, «қандай да бір
істі жүргізетін жеке адамның, мекеме-нің мәселелерді шешуге, іс-әрекет
етуге, бір нәрсені істеуге құқықты-лық шеңбері». Құзырет – нақты әрекет
пен үдерістерге байланысты тиімді, өнімді әрекеттер жасай алатындай дара
тұлға сапаларының өза-ра байланысқан жиынтығы (білім, білік,
дағдылармен қызмет түрлері).
Болашақ мұғалімдердің кәсіби-дидактикалық құзыреттілігін қа-
лыптастыруға байланысты
«құзыреттілік» ,
«кәсіби құзыреттілік», «мұғалім құзыреттілігі» ұғымдарына берілген әртүрлі түсініктемелер бар. Бұдан
«құзыреттілік» ұғымы білім беру, маман даярлау сала-сының қолданыстағы
терминіне айналғанын көреміз. «Құзыреттілік» термині әдетте белгілі бір
әлеуметтік-кәсіби мәртебе иесіне байла-нысты қолданылады және оның сол
істі атқарудағы түсінігі, білімі, білігінің орындалуға тиіс жұмыстың нақты өз
деңгейінде шешілуімен сәйкестілігі арқылы сипатталады.
Л.М. Митина мұғалімнің кәсіби дамуының психологиялық фак-
торларын, шарттары мен қозғаушы күштерін зерттей келіп, тұлғаның
интегралдық сипаттарының қатарындағы кәсіби даму факторларының бірі
ретінде мұғалімнің кәсіби бағыттылығын және педагогтік құзырет-тілігін
бөліп көрсетеді.
Мұғалімнің кәсіби құзыреттілігінің психологиялық тұжырымда-масын
жасай отырып, А.К. Маркова оған мынадай анықтама береді: «кәсіби
құзыреттілік - бұл мұғалімнің білім, білік және осы еңбекті жү-зеге асыруға
қажетті олардың нормативтік белгілерінен хабардарлығы; психологиялық
сапаларды меңгеруі, нормаға және үлгіге сай нақты кә-сіби әрекет» және
оның мазмұнын екі көрсеткішке – үдерістік және нәтижелілікке бөледі.
Қазақстан Республикасы мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
стандартында
