1.7. Тұтас педагогикалық үдеріс теориясы туралы білім – мұ- ғалімнің кәсіби құзыреттілігінің негізі. Психологиялық
-
педагогика
-
лық
әдебиеттерде кәсіби шеберліктің қалыптасуы мен даму үдерісінде екі ұғым:
«құзыреттілік» және
«құзырет» ұғымдары пайдаланылып келеді. Біріншісі,
С.Ожегов сөздігі бойынша, белгілі бір кәсіби қызмет
-
ке байланысты, «қандай
да болсын мәселеден хабардарлық, беделді
-
лік», ал екіншісі, «қандай да бір
істі жүргізетін жеке адамның, мекеме
-
нің мәселелерді шешуге, іс
-
әрекет
етуге, бір нәрсені істеуге құқықты
-
лық шеңбері». Құзырет
–
нақты әрекет
пен үдерістерге байланысты тиімді, өнімді әрекеттер жасай алатындай дара
тұлға сапаларының өза
-
ра байланысқан
жиынтығы (білім, білік,
дағдылармен қызмет түрлері).
Болашақ мұғалімдердің кәсіби
-
дидактикалық құзыреттілігін қа
-
лыптастыруға байланысты
«құзыреттілік» ,
«кәсіби құзыреттілік», «мұғалім құзыреттілігі» ұғымдарына берілген әртүрлі түсініктемелер бар. Бұдан
«құзыреттілік» ұғымы білім беру, маман даярлау сала
-
сының қолданыстағы
терминіне айналғанын көреміз. «Құзыреттілік» термині әдетте белгілі бір
әлеуметтік
-
кәсіби мәртебе иесіне байла
-
нысты қолданылады және оның сол
істі атқарудағы түсінігі, білімі, білігінің орындалуға тиіс жұмыстың нақты өз
деңгейінде шешілуімен сәйкестілігі арқылы сипатталады.
Л.М. Митина мұғалімнің кәсіби дамуының психологиялық фак
-
торларын, шарттары мен қозғаушы күштерін зерттей келіп, тұлғаның
интегралдық сипаттарының қатарындағы кәсіби даму факторларының бірі
ретінде мұғалімнің кәсіби бағыттылығын және педагогтік құзырет
-
тілігін
бөліп көрсетеді.
Мұғалімнің кәсіби құзыреттілігінің психологиялық тұжырымда
-
масын
жасай отырып, А.К. Маркова оған мынадай анықтама береді: «кәсіби
құзыреттілік
-
бұл мұғалімнің білім, білік және осы еңбекті жү
-
зеге асыруға
қажетті олардың нормативтік белгілерінен хабардарлығы; психологиялық
сапаларды меңгеруі, нормаға және үлгіге сай нақты кә
-
сіби әрекет» және
оның мазмұнын екі көрсеткішке
–
үдерістік және нәтижелілікке бөледі.
Қазақстан Республикасы мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
стандартында