ПӘН БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАРДЫ ОРЫНДАУ ЖӘНЕ ТАПСЫРУ КЕСТЕСІ

Пән «ҚАСӨ» Кредит саны 3

Философиялық ұғымда сипаттама ғылыми зерттеудің бір кезегі болып табылады. Затты сипаттау дегеніміз оны ашып көрсететін бірнеше белгілерін атап шығу, сипаттама белгілі мақсатта және дұрыс жасалу тиіс. Кітапханалық, библиографиялық, ғылыми ақпараттық қызметте сипаттау обьектісі құжаттар болады. Оған қандай болмасын басылымдар мен ақпарат беретін басқа да материалдар жатады. Құжатқа жалпы сипаттама беру үшін және онымен теңестіру үшін тиісті ереже бойынша берілген құжат жөніндегі мәліметтер жиынтығы – библиографиялық сипаттама құрастырылады. Құжаттар сипаттауда дүние жүзілік тәжірибеде оның көптеген маңызды теориялық және әдістемелік сұрақтары шешілді. Олардың ішіндегі өзекті сұрақтар мыналар:

1. 
   Сипаттаманың алғашқы элементін таңдау және оған байланысты
   

1. 
   Жеке автордан басталатын
   
2. 
   Кітаптың атынан басталатын
   
3. 
   Ұжымдық автордан басталатын
   
1. 
   Құжатпен теңестіруге мүмкіндік беретін сипаттама текстінің құрамын
   

Құжаттың түріне қарамастан библиографиялық сипаттама құрастырғанда жалпы талаптар сақталады.

• 
  Құжатты көрмей-ақ пайдаланушы ол жөнінде анық түсінік алу үшін сипаттама оның негізгі түсініктерін толық қамту керек.
  
• 
  Сипаттама құжатпен теңестіру қажет.
  
• 
  Сипаттама қай мақсатта жасалса соған сәйкес болуы керек.
  
• 
  Белгілі кітаптарға барлық каталогтар үшін жасалған тиісті
  

Библиографиялық сипаттама қандай болмасын библиографиялық ақпараттың негізі. Елдер арасында библиографиялық ақпаратпен айналысу және ғылыми техникалық ақпараттың ұлттық халықаралық пайда болуы библиографиялық сипаттама негізін талап етті. 1960 жылдан бастап ақпараттың формалары библиографиялық сипаттама жазудың әдістерін жақындату мақсатында белсенді жұмыс жүргізіле бастады. Оған себеп жалпы ғылыми – техникалық пайда болып дамуы және құжаттарды есептік техникалық құралдарын пайдалану, әртүрлі ақпарат іздеу жүйелерін үйлестіру мен біріктіруді ұлттық және халықаралық дәрежеде көбейту себеп болды. Библиографиялық сипаттама жасаудың әдістерін әрі қарай зерттеуді талап етті. Қазіргі кездегі библиографиялық сипаттама теориясы мен тәжірибесінің ерекшелігі – сипаттаманы халықаралық стандарттауға тырысу, кейіннен оны әртүрлі елдердің қажетіне байланысты бейімдеу стандартталған сипаттамалық маңызды белгілері:

• 
  Ақпараттың әртүрлі формалары мен түрлерінің қызметінің жиынтығына бейімделуі;
  
• 
  Қандай болмасын массивтен құжатты табуды қамтамасыз ететін оның мазмұны кімге арналғандығы сипаты туралы түсінік беретін мәліметтерін табу;
  
• 
  Бір рет өңдеп көп аспектіде және бірнеше рет қолдану мақсатында есептеу техникалық құралдарын пайдалану мүмкіндігін ескеру;
  
• 
  Құжаттардың формасына қарамастан библиографиялық сипаттаманы дамытудың теориялық негізгі жолы.