«Театрлік хореографиялық өнер және кітапханатану» кафедрасы

7.Пәнді оқыту жөніндегі әдістемелік нұсқаулар.

Сонорлық м, н, л дыбыстарын қолдануға арналған жаттығулар жасау.

М,Н және Л дауыссыз дыбыстары еріннің немесе тіл ұшының қатысуымен жасалады.

1. 
   Кнебель М.О. Актер творчествосындағы сөз. М., 1970 ж
   
2. 
   Қаныбаева Р. Сахна сәні – сырлы сөз. А., 1982 ж
   
3. 
   Сыздықова Р.Сөз сазы. А., 1994 ж
   
4. 
   Тамбетова Д.Х. Техника речи. А., 2006 ж
   
5. 
   Тұранқұлова Д. Сахна тілі ( оқу құралы). А., 1999 ж
   
6. 
   Чарели Э.М. Методические указания по курсу «Сценическая речь». М., 1982 ж
   

Прозалық шығармадан үзінді оқу.

Көркемсөз оқушы шеберлігін жетілдіру үшін үнемі ізденісте болуы шарт. Көркемсөз оқуда оқушы оны жазған автордың шығармашылығымен, өмірбаянымен, ол өмір сүрген ортамен өзінше қысқа да болса танысуы міндетті. Алынып отырған үзінді бойынша бүкіл шығарманы оқып шығу керек. Оның мағынасын, мақсатын анықтайды. Кейіпкерлердің мінез – құлқын, бір – біріне деген қарым – қатынасын түсінуге тырысады. Негізгі оқиғамен танысып, шығарманың сюжетін ашады.

1. 
   Тамбетова Д.Х. Техника речи. А., 2006 ж
   
2. 
   Тұранқұлова Д. Сахна тілі ( оқу құралы). А., 1999 ж
   
3. 
   Тұранқұлова Д. Сырлы сөз – сахна сәні. А., 2000 ж.
   

Сөз тізбектерімен және сандармен жұмыс.

Сөз тіркестерін пайдалана отырып, оларды бір деммен айтуғы машықтандыру керек. Әр дыбыстың нақты әрі анық айтылуын бақылау қажет. Бастапқыда сөз тіпкестерін бір қалыпта жаймен, біртіндеп жоғары дауыста айту жөн. Сандармен жұмыс.Бұл жаттығулар студенттердің ойлау қабілетін, дауысын тәрбиелеуге көмектеседі.

1. 
   Тамбетова Д.Х. Техника речи. А., 2006 ж
   
2. 
   Тұранқұлова Д. Сахна тілі ( оқу құралы). А., 1999 ж
   
3. 
   Тұранқұлова Д. Сырлы сөз – сахна сәні. А., 2000 ж.
   

А) Дауыссыз дыбыстарды бір әннің әуеніне салып айту керек. Б) Біртіндеп ол дыбысты а,о,е,у,и дауысты дыбыстармен қосып, тіркесті әуенмен жалғастыру (бұл орайда тіл және тіс жаттығуларындағы қимылдарды естен шығармау керек. Жаттығу ән мәтінімен әрі қарай жалғастырылады. («Елім – ай», «Әй - әй, бөпем» халық әндерін қолдануға болады).

1.Тамбетова Д.Х. Техника речи. А., 2006 ж.

2.Тұранқұлова Д. Сахна тілі ( оқу құралы). А., 1999 ж.

3.Тұранқұлова Д. Сырлы сөз – сахна сәні. А., 2003 ж.

Әңгіме талдау.

Сабақта белгілі бір қазақ жазушының жазған әңгімесі талданады. Әңгімені талдау барысы: Әңгімені мағынасына қарай кейіпкердің іс - әрекетіне байланысты бірнеше бөлімдерге бөлу. Әңгіменің әр бөлшегін талдағанда, кейіпкердің өсу, өзгеру жолдарын ашу. әңгімеден алған үзіндіні талдау. Әңгіменің ой – жүйесін ашу.

1.Тамбетова Д.Х. Техника речи. А., 2006 ж.

2.Тұранқұлова Д. Сырлы сөз – сахна сәні. А., 2003 ж.

3. Тұранқұлова Д. Сахна тілі ( оқу құралы). А., 1999 ж.

Аралас – диафрагмалық тыныс алу жаттығуларын жасау.

Тыныс алу жөніндегі барлық жаттығулар толық және аралас – диафрагмалық тыныс алуды дамытуға қызмет етеді. Алғашқы сәттен – ақ, дауыс дұрыс дыбысталу үшін, жұмысты тыныс алу жаттығуларынан бастау керек. жаттығу барысында, демді сыртқа шығарған кезде қандай да бір мәтінді ойша айтуға тырысыңыз немесе іштей санап шығыңыз. Бұл кезде, барлық назар – сығымдалған еріндер арасынан шығатын ауа толқындарының жіңішкелігіне бағытталады. Дем шығарудың бұл түрі «жазып алынған» дем деп аталады. Бұл жаттығу сыртқа шыққан демнің ұзындығын санауға көмектеседі. Сығымдалған еріндер мен «жазып алыннған» дем арасыныдағы қарсыласу – диафрагма мен қарын пресенің бұлшық еттерінің жұмысын белсенді етеді.

Бұлшық еттердің күштенуін талап ететін қандай да бір жаттығуларда бұлшық еттерді күштеуді және әлсіретуді алмастыруды бәсеңдету керек. Жаттығуларды былайша құру, бұлшық еттерді серпімді, иілгіш етіп, артық күштеуді алып тастайды, қажудан сақтандырады.

Пайдаланылатын әдебиеттер:

1.Тамбетова Д.Х. Техника речи. А., 2006 ж. – б. 16 – 20;

2.Тұранқұлова Д. Сахна тілі ( оқу құралы). А., 1999 ж. – б. 58 – 78.

3.Тұранқұлова Д. Сырлы сөз – сахна сәні. А., 2003 ж. – б. 17 – 25.

Монолог таңдап оқу.

Студент белгілі бір өзінің жанына жақын, ұнаған көркем прозалық шығармалардан және пьесадан өзіне жанына жақын кейіпкердің монологын таңдайды. Сол монологпен жеке жұмыс істейді, яғни монологты оқымастан бұрын шығарманы түгелдей оқып шығады, оқытушымен бірге шығарманың тақырыбын, идеясын, кейіпкердің мінезін, қоршаған ортасын, басты мақсатын айқындап, талдап болғаннан кейін монологты оқуға кіріседі.

1.Тамбетова Д.Х. Техника речи. А., 2006 ж. – б. 20 – 25; 34 – 35.

2.Тұранқұлова Д. Сахна тілі ( оқу құралы). А., 1999 ж. – б. 72 – 77.

3.Тұранқұлова Д. Сырлы сөз – сахна сәні. А., 2003 ж. – б. 17 – 25.

Дауыспен жұмыс істеуге арналған жаттығулармен жұмыс. ( №1, 2, 3, 4, 5, 6,7)

Актер дауысы зор, икемді, барынша кең диапазонды және сахна мен көрермен залында кез келген жағдайда төзімді болу үшін арнайы жаттығулар жасалуы тиіс. Соның ішінде «дауысты дұрыс жолға қою» жаттығуларын жасағаған жөн. Әр ұстаз білім беру тәсілінде өзіндік бағыт – бағдары болады. Жаттығуларды төменде берілген әдебиет бойынша тауып жасаңыз.

1.Тамбетова Д.Х. Техника речи. А., 2006 ж. – б. 20 – 25; 34 – 35.

2.Тұранқұлова Д. Сахна тілі ( оқу құралы). А., 1999 ж. – б. 72 – 77.

3.Тұранқұлова Д. Сырлы сөз – сахна сәні. А., 2003 ж. – б. 17 – 25.

Монологтар мен прозалық шығармалардан үзінді оқу.

1.Тамбетова Д.Х. Техника речи. А., 2006 ж. – б. 70 - 85.

2.Тұранқұлова Д. Сахна тілі ( оқу құралы). А., 1999 ж. –б. 42 – 56.

3.Тұранқұлова Д. Сырлы сөз – сахна сәні. А., 2003 ж. – б. 17 – 25.

Сөз анық шығу үшін тілді артикуляцияға арналған дауысты дыбыстармен жаттығулар жасаған жөн.

1. 
   Байсеркенов М. Сахна және актер. А., 1993 ж
   
2. 
   Кнебель М.О. Актер творчествосындағы сөз. М., 1970 ж
   
3. 
   Қаныбаева Р. Сахна сәні – сырлы сөз. А., 1982 ж
   
4. 
   Сыздықова Р.Сөз сазы. А., 1994 ж
   
5. 
   Тұранқұлова Д. Сахна тілі ( оқу құралы). А., 1999 ж
   
6. 
   Чарели Э.М. Методические указания по курсу «Сценическая речь». М., 1982 ж
   

Қара сөзбен жазылған шығармалардан үзінді таңдау үшін, ең бірінші студент шығарманы тұтас оқып шығуы керек. Содан кейін ұнаған үзіндісін алып талдауға кіріседі.

1. 
   Байсеркенов М. Сахна және актер. А., 1993 ж
   
2. 
   Кнебель М.О. Актер творчествосындағы сөз. М., 1970 ж
   
3. 
   Қаныбаева Р. Сахна сәні – сырлы сөз. А., 1982 ж
   
4. 
   Сыздықова Р.Сөз сазы. А., 1994 ж
   
5. 
   Тұранқұлова Д. Сахна тілі ( оқу құралы). А., 1999 ж
   
6. 
   Чарели Э.М. Методические указания по курсу «Сценическая речь». М., 1982 ж
   

Сабақта студенттер семестр бойына дайындаған жұмыстарын нәтижесін көрсету бағытында монологтармен және прозалық шығармалардан үзінділерін оқиды.

1. Тұранқұлова Д. Сахна тілі ( оқу құралы). А., 1999 ж

2. Тұранқұлова Д. Сырлы сөз – сахна сәні. А., 2000 ж.
8.Типтік есептеу, графикалық жұмыс, лабораторлық жұмыс, курстық проект (жұмыс) орындалуы бойынша әдістемелік нұсқаулар – пән бойынша қажет емес.
9.Студенттердің өзіндік жұмысына арналған материалдар: үйге берілген тапсырмалардың мәтіні, әр бір тақырып бойынша өзін-өзі тексеру материалдары, реферат т.б. ұй жұмыстары бойынша тапсырмалар, әдебиет тізімі және арналған уақыт көлемі.

1. Ұртқа жаңғақ салып жаңылтпаштар айтып дикцияны жаттықтыру.

2. Прозалық шығармадан алған үзіндімен жұмыс.

3. Прозалық шығармадан алған үзіндімен жұмыс.

4. Прозалық шығармадан алған үзіндімен жұмыс.

5. Прозалық шығармадан алған үзіндімен жұмыс.

6. Прозалық шығармадан алған үзіндімен жұмыс.

7. Прозалық шығармадан алған үзіндімен жұмыс.

8. Прозалық шығармадан алған үзіндімен жұмыс.

9. Прозалық шығармадан алған үзіндімен жұмыс.

10. Өз бетінше монологпен жұмыс.

11. Өз бетінше монологпен жұмыс.

12. Өз бетінше монологпен жұмыс.

13. Өз бетінше монологпен жұмыс.

14. Өз бетінше монологпен, прозалық шығармамен жұмыс.

15. Өз бетінше монологпен, прозалық шығармамен жұмыс.

«Білімді бағалау схемасы»

Семестр барысында екі аралық бақылау жүргізіледі 7(8) және 15 апталарда.

Аралық бақылаулар бойынша 1 – ші және 2 – ші семестр аяқтарында студенттің максималды үлгерім көрсеткіші 30 % - тен құрайды (30 балл + 30 балл = 60%). 2 – ші семестр аяғында оқу пәні бойынша қорытынды аттестациялау – емтихан өткізіледі (максималды көрсеткіші - 40%).

Пән бойынша қорытынды емтихан бағасы аралық бақылаулар және қорытынды аттестациялаудың максималды көрсеткіштер сомасы ретінде анықталады.

4 – ші семестрдің аяғында жазғы сынақ – емтихан сессиясында студент бұл пән бойынша жыл бойына теориялық және практиклық білімін қорытындысын шығармашылық емтихан негізінде тапсырады.

Әріптік бағалау және оның балдардағы цифрлік эквиваленті дұрыс жауаптардың пайыздық көрсеткіші бойынша анықталады (кесте бойынша)

12.Оқу сабақтарының бағдарламалық және мультимедийлік қамтамасыздандыру (пәннің мазмұнына қарай). ПОӘК шығыс мәліметтерді және мекенжайы көрсетілу қажет – кітапхана, кафедра т.б.

1 п - 4 ғимарат