Қазіргі қазақ тілінде жиі қолданылатын

3.1-тақырып. Мемлекеттік тілде іс жүргізу пәнінің негізгі міндеттері

Жоспары:

1 . Іс қағаздарын жүргізу ісінің басты мақсаты

2. Іс қағаздарын жүргізу

Іс қағаздарын жүргізу ісінің басты мақсаты – мекемелердің үзіліссіз және жемісті еңбек етуін қамтамасыз ету. Іс қағаздарын жүргізу мына кезеңдерден:

Құжат айналымы және құжаттаудан түрады.

Құжат айналымы мекеменің өз жасаған және сырттан келген дайын құжаттармен жұмыс істеуді қамтамысыз етеді.

Олар: қабылдау, орналастыру, тіркеу, орындалуын бақылау, анықтау, іс құру, оларды сақтау және жүзеге асыру, құжаттарды жіберу.

Құжат сөзі “ооси епіи” деген сөзінен шыққан (дәлел, куә) деген мағананы береді.

Кейінірек бұл екі жаңа мағанасы туды:

1. 
   тар көлемді, күнделікті- төл құжат, жекелік куәлігі;
   
2. 
   ұлғаймалы, тасмалды бір нәрсеге куә болатын дәлел болатын: шығарма өнері, сызу, сурет, магнитті баспа т.б. жатады.
   

1. 
   Деректі және басқаратын құжаттар (нұсқаулар, заңдар, шешімдер, бұйрықтар).
   
2. 
   Әкімшілікті ұйымдастыру құжаттары (жоспар, ереже, акт, хаттама, есеп беру).
   
3. 
   Еңбеккердің жеке құрамы туралы құжат (арыз, өмірбаян т.б.).
   
4. 
   Финанстық құжаттар.
   
5. 
   Есепке алу құжаттары (мемлекетаралық іс қағаздар).
   

Іс қағаздарын жүргізуді тек басшылардың, хатшылардың, референттердің, іс қағазын жүргізушілердің ғана ісі деп қарау дұрыс емес. Мұны əрбір сауатты адам мүлтіксіз меңгергені лазым. Сонда ісіміз тиянақты, уақытымыз үнемді, шаруамыз берекелі болады. Өзімізге тиесілі құқықтарымыз да аяққа тапталмайды. Көпшілік қауымға жол тартып отырған бұл еңбек осынау маңызды да жауапты міндетті ойдағыдай атқаруға тиісті деп білемін. Бұл еңбектің жазылып, жұртшылыққа ұсынылуы да заман сұранысына дөп келіп, ойлаған жерден шыға алған. Қазақтың ресмиіскерлік тілін ұштау, түрлендіріп дамыту мəселесі күн тəртібіне өткір 8 қойылып отырған бүгінгі күні бұл кітаптың осынау зəру іске қосар үлесі мол болар деген үміт бар. Өйткені ұзақ жылдар бойы орыс тілінің үстемдік етуіне байланысты ана тіліміздегі ресми-іскерлік стилі өз деңгейінде нық беки қоймады. Қазіргі уақытта да ғылыми-техникалық тіліміз болсын, ресми іс қағаздары стилі болсын, орыс тілінің əсерімен қалыптасуда. Тіліміз орыс тілінің аудармасына, қазақша жансыз баламасына айналып бара жатыр. Қазақ тілі табиғи болмысынан, төл қасиетінен ажырап, жасанды, жұтаң тілге айналу қаупі төніп тұр. Бұдан былай осы бағытта ойласар, ортақ шешімге келер істер мол. Бұл ыңғайда іс қағаздарын жүргізудің заманауи жетістіктерімен бірге төл тарихымыздағы ресми-іскерлік тілді, түрік халықтары тілдерінің тəжірибелерін зерттеп, зерделеудің берері көп деп білемін. Тарих тереңіне бойламай-ақ, қазақтың соңғы он ғасырдағы өткен жолына көз тіксек, қаншама заттай айғаққа куə боламыз. Армян қыпшақтарының тілінде жазылған ресми құжаттар мен Қазақ хандығы кезіндегі көршілес іргелі мемлекеттермен жазысқан ресми хатхабарлардың өзі-ақ тақиямызға тар келмес. Əлбетте, бұл тарапта жасалған ізденістер жоқ емес. Біздің көздегеніміз сол сораптың соңы сұйылмай, арналы жолға айналса деген тілек. Осы жағынан алғанда, авторлардың бұл қадамы көңіл көншітеді. Бұдан алдыңғы ізденушілер іс қағаздарының орыс жəне қазақ тілдеріндегі үлгілерін топтастырып берумен ғана шектеліп келген еді. Іс қағаздарын жүргізуді өзінше бөлек ғылым арнасы, оның теориялық жəне əдістемелік мəселелері бар екендігіне көңіл аударып, соны ана тілімізде егжей-тегжейлі қарастырып отырған бұл еңбек осы бағыттағы алғашқы қадамдардың бірі. Əрбір жаңа істің кем-кетіксіз болмайтыны белгілі. Бұл кітаптың да артық кем тұстары бар шығар. Дегенмен, дүйім жұртшылықтың іс қағаздарын жүргізу бойынша білімін көтеруді мақсат еткен бұл еңбек көп кəдесіне жарайды деп нық сеніммен айта аламын. Ендеше, іске сəт!