Автоматты тізбектердің айлабұйымдары

а) тұрақты;

б) серік – айлабұйым.

Тұрақты айлабұйымдар автоматты тізбектің әр бір білдегіне , қондырғысына орнатылады. Оларға өңделетін дайындамалар тасымалданып, қондырылып, қыспақтандырылады. Дайындама айлабұйымға тасымалдауышпен әкелінеді не қайтатиегішпен орнатылады. Әдетте айлабұйым қадамды тасымалдауыштың жалғасы болады. Операция орындалып болғаннан кейін дайындама қадамды тасымалдауышқа қайтарылып әр қарай тасымалданады. Яғни мұнда тұрақты айлабұйым арнайы бір мақсатты айлабұйым болады, ол тек бір операцияны орындауға арналған. Бұларға қойылатын бірнеше талаптар бар:

Егер қондыру элементтер тұрақты болса, онда дайындама дәл орнықтандырылу үшін ол итергіштермен қондыру элементтерге тірлгенше итеріледі;

2) өңделген тетіктерде ақау болмау үшін, айлабұйымның құрамында дайындаманың дұрыс орналастырылғанын тексеретін автоматты тексергіштер болулары қажет. Олар тексеру бергіштермен (пневматикалық, электрлік және басқа) тексеріледі. Мұнда не дайындаманың, не орнықтырғыштың орнық күйі тексеріледі;

3) айлабұйымның жұмыс істеу тәртібі тізбектің құрамындағы агрегаттардың, білдектердің және тасымалдауыштың жұмыс істеу тәртіптерімен үйлестірінулері қажет;

4) айлабұйым жоңқадан тазартылу үшін оның қабырғалары қиғаш жасалады не еріксіз тазартылады ол үшін вакуум сорғыштауды не басқа әдістер қолданылады;

5) айлабұйымның жұмыс істеу сенімділігі жоғары болуы тиіс;

6) қысатын элементтер дайындаманы деформациялауға ұшыратпаулары және қателік әкелмеулері қажет.

Серік - айлабұйымдар дайындамамен бірлескендіріліп тізбектің бәрлық агрегаттырымен білдектерін өтеді. Мұнадай айлабұйымдар сырт пішіндері тұрақсыз дайындамаларды орнықтандыруға қолданылады және олар орнықтардың біркелкілік ұстанымға сәйкестеленеді.

1) тасымалдауыштың бос жағы горизонтальді орналасуы;

2) тасымалдауыштың бос жағы вертикальді орналасуы;

3) тасымалдауыштың бос жағы қиғаш орналасуы.

Тасымалдауыштың бос жағы серік-айлабұйымды қайтаруға арналған. Кейбір тізбектерде бос жақта білдектер орналасады.

Серік-айлабұйымдарды қолдану дайындаманы орнатып қысу жұмыстарды жеңілдетумен бірге кесу құралдың дайындамаға жақынду қозғалыстары жеңілдейді, жоңқадан тазару мүмкіншілік жеңілдейді. Осымен қатар кемшіліктері бар:

- серік-айлабұйымның қайта қайтарылуына байланысты тасымалдауыштың құрылымы қыйындалады;

- тізбектің жалпы құны өседі;

- түйістермен қосылыс сандары өсуіне байланысты қатаңдық және дәлдік төмендейді;

- жинақтауыштарды орналастыру мүмкіншіліктері қиындатылады.

Серік-айлабұйымды қозғалтатын күшті есептеу.

Есеп екі түрде жүргізіледі:

а) серік-айлабұйымды қозғалтатын Р күш векторы ауырлық центрден тікелей өтеді

G₂ – дайындаманың салмағы;