Тем Омыртқалылар дене құрылысының жоспары
жүктеу/скачать 248,5 Kb.
|
174047 (2)
- Бұл бет үшін навигация:
- Тема 4-6 Посткраниальды скелетінің құрылысы Сабақ мазмұны
- Құрал жабдықтар мен материалдар Тетрапод скелеттерінің суреттері мен бөлек сүйектер. Қаңқа скелеті.
| 7.2. Төмеңгі жақ
Төменгі жақ {mandibula, нижняя челюсть). Бас сүйектін бірден-бір қозғалмалы сүйегі. Көбінде так болғанымен сәби өмірінін бір кезінде қосылып-бітісіп кететін жұп құрылымынан пайда болады. Сүтқоректілердің көпшілігінде төменгі жақ өмір бойы жұп күйінде қалады. Төменгі жақтың денесі мен екі бұтағын ажыратуға болады. Бүтактар екі өсінді құрап аяқталады. Алдыңғы бүтағы шайнау бүлшық еті бекитін тәждік өсіндісі, ал артқысы самай сүйекпен буындасатын буын өсіндісі; оның басы мен мойнын ажыратуға болады. Мойынның алдыңғы бетінде сыртқы канат тәрізді бүлшык ет бекитін қанат тәрізді шүнкыр деп аталатын шүқыр болады (30-сурет). Төменгі жақ денесінде тістер орналасатын ұя болады, осыған байланысты оны альвеолалық өсінді дейді. Төменгі жак бас сүйекке тікелей бекиді, оның буын басы буын шүңқырына кіріп түрады. Нижняя челюсть (mandibula) (рис. 90) состоит из: венечного отростка (processus coronoideus), суставного отростка (мыщелка) condilus (бывшая сочленовная кость). Жақ аралық сүйек тіс сүйегі - dentale мен симфизден құралған. Диастема — бұл ит тіспен азу тістер аралығы. Тема 4-6 Посткраниальды скелетінің құрылысы Сабақ мазмұны Тетраподтар негізгі морфотиптерімен және олардың кейбір структуралық элементерінің – омыртқалар, иық және бел белдеу, қол және аяқ сүйектерінің эволюциялық өзгерістерімен танысу. Бақа, қой, мысық, мамонт омыртқаларының құрылысын оқып білу Құрал жабдықтар мен материалдар Тетрапод скелеттерінің суреттері мен бөлек сүйектер. Қаңқа скелеті. Омыртқа (позвонок, vertebra) - серпімді шеміршек арқылы біріккен. Шеміршектің қызметі арқылы омыртқа жотасы иілу қабілетіне ие болады. Әрбір омыртқаның денесі, догасы және бірнеше өсіндісі бар. Олар: білікті, көлденең, буындық өсінділер. Омыргқаның ең узын білікті өсіндісі артқа қарай шығып түрады. Омыртқаның денесі мен доғасының аралығыпда тесік бар. Барлық омыртқалардың тесігі бірігіп омыртка жотасының өзегі пайда болады. Оның ішінде жүлын орналаскан. Омыртка жотасы жүлынға берік қоргаушы қызметін атқарады. Омыртка доғасының 2 жогарғы, 2 төменгі буын өсіңдісі бар Омыртка денесі маі доғаның біріккен жерінде, жогарғы жак темеңгі жағыңда, ойық бар Омыртка жотасындағы барлық омыртка біріккеңде, олардағы ойыктан, омыртка аралық тесік пайда болады. Омыртка аралық тесіктен жүлыннан шығатын жүйкелер мен кан тамырлары өтеді. Омыртқа типтері: Амфицельды - екі жағынан ойықша келеді Ацельды – екі жағынан тегіс (сүтқоректілерде). Процельды – алдыңғы жағынан ойықша, артынан дөңес (рептилийдерде). Опистоцельды – омыртқаның артқы жағы дөңес (сүтқоректілердің мойындарында). Гетероцельды - ертоқым тәрізді (құстардың мойындарында). Омыртқа жотасы эволюция барысында келесі бөліктерге бөліңген: мойын сегіз көз алды дене арқа кеуде сегіз көз бел құйрық жүктеу/скачать 248,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|