Асықойыны-қазақхалқыныңдәстүрліойыны.Асықойыныкүндізде,түндедеойналады.Күндізгісі–мергендікке,түнгісі–ептіліккебаулиды. Иіргенде түскен қалпына қарай асық – алшы, тәйке, бүк, шік деп,ал атуға арнап арнайы қорғасын құйылып жасалғаны – сақа, жақсылары –оңқай аталады. Асық ойынының мынадай түрлері бар: құмар, тәйке, омпы,алшы,хан (ханату),т.б.
Алшыойыны
Бұл ойында тігілген асықтарды атуға жарамды сақа таңдап алынады.Сақаболатынасықсалмақты,іріболуғатиіс.Олкөбінесееркекқойлардың,неқошқарлардыңасығыболыпкеледі.«Алшыойыны»сақаныңсалмақтыдаалшы тұруынабайланысты.Бұлұтуүшінөтеқажет.
«Алшыойынын»ойнаушыларғашекқойылмайды.Ойынбасталаралдында,ойын жүргізуші,барлығының сақаларын жинапалып, ойындаәркімнің кезегін белгілеу үшін, яғни, кімнен кейін кім асық ату керектігінанықтау үшін, сақаларды иіреді. Иірген кезде кімнің сақасы алшы түссе,сол бірінші, тәйке түссе екінші, бүк түссе үшінші, шік түссе одан кейінасық ататын болады. Атқан кезде сақасы мен асығы бір жақты түссе, атқанасығын алып, әрі қарайата береді. Ендібірде асықатқанкезде сақасыалшы түсіп, асық кез келген жағында жатса да асықты алады, тағы атады,ал сақа мен асық екеуі екі түрлі түссе, онда алмайды. Ол атуды тоқтатып,кезектікелесіойыншығабереді.Екіншіойыншыөзкезегіндесақасыниіргенкездетәйкетүссе,ондаөзіненкейінкезектетұрғанойыншыкөмбедетұрыпоныңтәйкетүскенсақасынатады,тигізсе,сақаиесіойыннан шығып қалады, тигізе алмаса, өзі ойыннан шығады. Кезек алуүшін сақаларын иірген кезде бүк, шік түскен ойыншылар өз кезектеріменкөнгетігілгенасықтыатабереді.Осыретпенкөндегіасықтыатыптауысқанға дейін ойнайды да, асықтарын қайта тігіп, ойынды жалғастырабереді.
Алшы–асықтыңиірілгендетегістабаныжергетиіптүсуі.Ойынкезіндеоған біріншідәрежелімәнберіледі.
Тәйке(таба)–асықтың иірілгенде шұңқырлау табаныжергетиіп,тұрықтүсуі.Олекінші дәрежелі мәнгеие.
Бүк (бүге) – асықтың иірілгенде дөңес жоны үстіне қарап, етпетіненжатықтүсуі.Олүшіншідәрежелімәнгеие.
Шік (шіге) – асықтың иірілгенде шұңқыр құрсақ жағы үстіне қарап,шалқасынанжатықтүсуі.Олтөртіншідәрежелімәнгеие.
Достарыңызбен бөлісу: |