1.Пән аты: Қазақ тілі
2.Сыныбы: 5 «Ә»
3.Күні, айы, жылы: 20.01.2015
4.Тоқсан: ІІІ
5.Мұғалім: Ж.Юнусова
Сабақтың тақырыбы: Лексикадан өткенді қайталау
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: оқушылардың лексика тарауы бойынша алған білімдерін тереңдету, түсініктерін жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.
2.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке еңбекті дәріптеуге ана тілді құрметтеуге тәрбиелеу.
3.Дамытушылық: оқушылардың өз бетінше жұмыс істеу, логикалық ойлау қабілеттерін кеңейту, талдау жасау дағдыларын дамыту.
Сабақтың типі: қайталау
Сабақтың түрі: дәстүрлі
Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, талдау.
Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.
Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті
Сабақтың барысы:
I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу
2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру
3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару
ІV Жаңа сабаққа дайындық
1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу
2.Сабақ мақсатын түсіндіру
II.Үй тапсырмасын тексеру:
1. Термин сөздер туралы түсінік.
194-жаттығу
2.Ата – аналарыңмен әңгімелесіп, олардың істейтін
кәсібіне қатысты термин сөздерді жазыңдар.
ІІІ Білім тексеру:
Омоним дегеніміз не?
Синоним дегеніміз не?
Антоним дегеніміз не?
Табу деген не?
Десфемизм және эвфемизм дегеніміз не?
Кірме сөздер дегеніміз не?
7.Диалект сөздер деген не?
8.Кәсіби сөздер деген не?
9.Термин сөздер деген не?
VІ. Жаңа тақырып бойынша түсінік тексеру:
Оқыған ертегілеріңнен бір – біріне қарама – қарсы сипаттағы кейіпкерлердің қасиеттерін жазыңдар. Олардың ішінен антоним болып тұрған сөздерді жұптаңдар.
Синонимдік қатардағы сөздерді қамтитын сызбалар құраңдар.
224 – жаттығу
Мақалдарды бір бөлек, мәтелдерді бір бөлек жаз.
VІІ. Жаңа сабақты бекіту.
1.Оқулықпен жұмыс І топ
200 – жаттығу
Мәтінен қазіргі кезде қайта жаңғырған сөздерді теріп жазыңдар.
Мәтін қай ғылым саласына тән деп ойлайсыңдар?
Мәтін мазмұнына сүйеніп қобыздың суретін салыңдар.
202 – жаттығу ІІ топ
Төл сөздерден жасалған терминдік атауларды теріп жазыңдар.
Оларға әр түрлі қосымшалар жалғап, түбірмен қосымша аралығындағы дыбыстардың айтылу, жазылу ерекшелігін айтыңдар.
203 – жаттығу ІІІтоп
Компьютерге қатысты термин сөздерге түсіннік беріңдер және сөздік жасаңдар.
Компьютер сыныбы туралы термин сөздерді қатыстырып мәтін құраңдар.
2.Үлестірме қағаздармен жұмыс.
VІІІ. Сабақты бекіту:
Бағалау
Үйге тапсырма беру:
227,130 – жаттығу.
Сабақ жоспары
1.Пән аты: Қазақ тілі
2.Сыныбы: 5 «Ә»
3.Күні, айы, жылы: 22.01.2015
4.Тоқсан: ІІІ
5.Мұғалім: Ж.Юнусова
Лексикадан өткенді қайталау
Сабақтың мақсаты:
1. білімділік: алған білімдерін, іскерлік дағдыларын тексеру, бағалау, таным белсенділігін арттыру;
2. дамытушылық: сөз байлығын молайту, сөздік қорын байыту, өз ойларын еркін жеткізуге машықтандыру, өткен ережелерге қорытынды жасауға үйрету;
3. тәрбиелік: тіл құдіретін сезіне білуге, сөз мағынасын келістіре құбылтып, оларды мейлінше дұрыс қолданып, нақты түсіне білуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: қайталау сабағы.
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, сәйкестендіру тест.
Сабақтың көрнекілігі: карточка, слайд, кітап.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын қадағалау.
II. Мұғалімнің сөзі:
Эпиграф: Қайталау – оқу анасы,
Мақалдың ішіндегі данасы.
Білімді берік игерсең,
Ешкімнің жоқ таласы.
-Қымбатты балалар! Сендер зерек, дарынды, білуге құмар, қиялы ұшқыр, ойы өткір, арманшыл ұрпақтың өкілдерісіңдер.
-Бүгінгі сабағымыз лексикадан өткенді қайталау. Лексика ғылымы нені зерттейді?
Сабақтың мақсатымен таныстыру.
III. Берілген антонимдер бойынша мақал-мәтел айту.
1-топ:
Дұшпан – дос (Дос жылатып айтады, дұшпан күлдіріп айтады)
Жақсы – жаман (Жаман адам қауып айтады, жақсы адам тауып айтады)
2-топ:
Әдепті-әдепсіз (Әдепті бала-арлы бала, әдепсіз бала-сорлы бала)
Туады – өледі (Ер жігіт елі үшін туады, елі үшін өледі)
IY. Жазылған синонимдерді сәйкестендіру.
1-топ:
Алыс титтей
Үлкен келбет
Кішкентай қажырлы
Ажар дәу
Қайратты шалғай
2-топ:
Тамақ лезде
Таңертең есендесу
Ертеде азанда
Жылдам ауқат
Амандасу баяғыда
Y. Карточкамен жұмыс.
1-топ: Табу сөздер.
I деңгей:
Табу сөз дегеніміз не?
II деңгей:
Мына сөйлемнен табу сөздерін көрсет.
- Ойбай, Тентекжан, жүр, ауылдың адамдары жүгіріп келеді,-деп, шелегін жерден көтеріп-ақ алды. (Б.Майлин)
III деңгей:
Мәтін қай ертегіден алынған үзінді? Ішінен табу сөзді көрсет.
- Бикеш-ау, күйеу таңдаймын деп, сен де жұртты басындырып болдың-ау! (Аяз би)
2-топ: Эвфемизм және дисфемизм сөздер.
I деңгей:
Эвфемизм және дисфемизм дегеніміз не?
II деңгей:
Эвфемизмді бір бөлек, дисфемизмді бір бөлек топтап жаз.
Мылжың, сараң, аузы жеңіл, өлді, қолынан түк келмейді, қолының жымысқысы бар, ұрлықшы, құлағының мүкісі бар, ақсақ, қоспай айт, ақ саусақ, саңырау, қолды болды, сөзуарлау, бақиға аттанды.
YI. «Сергіту» ойыны. Мен сендерге тұрақты тіркестерді оқимын, соның қандай мағына беретінін бір сөзбен айту керек.
1. Тайға таңба басқандай (анық)
2. Жұмған аузын ашпау (сөйлемеу)
3. Қырық пышақ болу ( араздасу)
4. Ит арқасы қиянда (алыс)
5. Жанын қоярға жер таппау (әлек болу)
6. Бауыр басу (үйрену)
Келесі ойын – «Қалай дер едіңіз?» (керісінше) мысалы мейірімсіз- тас бауыр өсекші- аузы жеңіл
1. Айтпау (тіс жармау)
2. Көмектесу (ат салысу)
3. Өкіну (бармағын тістеу)
4. Жалқау (ақ саусақ)
5. Батыр (жүрегінің түгі бар)
6. Момын (қой аузынан шөп алмас)
YІІ. Сөйлем ішінен неологизмдерді табу.
1-топ:
1. Елбасы мінген ұшақ Астана әуежайына келіп қонды.
2. Қаламыздың Конституция даңғылы бойында Абай мен Пушкинге арналған ескерткіш орнатылды.
2-топ:
3.Үстіміздегі жылы атам мен әжемнің зейнетақысы көбейді.
4. Жазғы демалыста оқушылар мектеп үлескісінде жұмыс істейді.
YІІІ. Кітаппен жұмыс. 225-жаттығу 1 топ 226 жаттығы 2 топқа ауызша орындалады
Х. Лексика тарауы бойынша тест сұрақтары
1. Сөз мағынасын зерттейтін тіл білімінің саласы.
А. Синтаксис. В. Морфология С. Лексика
2. Тұрақты сөз тіркесін ажырат.
А. Ашық жер. В. Қоян жүрек. С. Хат жазу.
3. Мақал-мәтелді тап.
А. Бала шаба жөнелді. В. Білімді бол. С. Ақылды бала-арлы бала.
4. Антонимді ажырат.
А. Қызыл-ақ. В. Ақ-қара. С. Қызыл-көк.
5. Омоним сөздер қатысқан сөйлемді табыңыз.
А. Ел үмітін ер ақтар. В. Көк алманы алма. С. Қарақұс-жыртқыш құс.
6. Дұрыс жазылған сөз.
А. Жыуу В. Жуу С. Жуыу
7. «Жалығу» сөзінің синонимін табыңыз.
А.Зерігу, құмар болу. В. Еріну, көшіру. С.Зерігу, іш пысу.
8. Неологизм сөзді белгіле.
А.Несие. В. Гарантия. С. Процент
9. Көнерген сөзді тап
А. Саяжай. В. Найза. С. Сәулет
10. Табу сөзді көрсет.
А. Шырайлым. В. Бауырмал. С. Қайратты.
Тест жауаптарын тексерту (оқушылар жұптасып бір-бірінің жауаптарын тексереді).
Дұрыс жауаптары: 1-С 5-В 9-В
2-В 6-В 10-А
3-С 7-С
4-В 8-А
Бағалау нормасы:
«5»- 9,10
«4»- 8,7
«3»- 6,5
«2»- 4,3,2,1
ІХ. Қорытындылау: Лексика дегеніміз не? Топтастыру әдісі арқылы қорыту.
Х. Үй тапсырмасы.
«Лексика» тарауы бойынша ережелерді қайталау.
227-жаттығу
229-жаттығу
230-жаттығу
XІ. Бағалау: Белсенділігіне қарай оқушыларды бағалаймын.
Сабақ жоспары
1.Пән аты: Қазақ тілі
2.Сыныбы: 5 «Ә»
3.Күні, айы, жылы:27.01.2015ж
4.Тоқсан: IІІ
5.Мұғалім: Юнусова Жұлдызай
Сабақтың тақырыбы: Фонетика туралы түсінік. Тіл туралы түсінік.
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: оқушыларға фонетика туралы түсінік беру ,тіл дыбыстарының адам өміріндегі маңызы, құрамдары туралы ұғым беру, жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.
2.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке еңбекті дәріптеуге ана тілді құрметтеуге тәрбиелеу.
3.Дамытушылық: оқушылардың лингвистикалық дүниетанымдарын кеңейту, жан – жақты тапсырмалар беру арқылы білімдерін тереңдету фонетикалық талдау жасау дағдыларын арттыру.
Сабақтың типі: жаңа сабақты түсіндіру
Сабақтың түрі: дәстүрлі
Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, салыстыру.
Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.
Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті
Сабақтың барысы:
I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу
2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру
3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару
ІV Жаңа сабаққа дайындық
1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу
2.Сабақ мақсатын түсіндіру
V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:
Фонетика – тіл білімінің дыбыстық жағын зерттейтін сала. Фонетика дыбыстардың жасалуы, айтылуы, естілуі және буын, екпін, интонация мәселелерін қарастырады.
Адамның тілі - дыбыстық тіл. Тіл дыбыстары болмаса, тіл өмір сүре салмайды. Егер сөз дыбыстардың тіркесі түрінде айтылмаса, тіл қатынас құралы да, пікір алысу құралы да болмас еді.
Тіл дыбыстары сөз ішінде ай тылады. Бір дыбыс әлденеше сөздің құрамында қолданыла береді. Ол үш түрлі сипатта болады. Мысалы: мал,тал, қал. Бұл сөздердегі дыбыстардың саны бірдей, бірақ бір дыбыс өзгеше болғандықтан, мұндағы сөздердің мағынасы да әр түрлі болып тұр. Екіншісі – сөздердегі дыбыс санының әр түрлі болып келуі (бала, ала, ал). Үшіншісі:сөздегі дыбыстардың орын тәртібі (тас – сат, қас – сақ)
Тіл дыбыстары сөйлеу мүшелері арқылы жасалады. Сөйлеу мүшелеріне өкпе, дауыс шымылдығы, ауыз қуысы, мұрын қуысы, таңдай, тіл, ерін
жатады. әр дыбыстың жасалуына сөйлеу мүшелерінің қатысы да әр түрлі. Соған орай тілдегі дыбыстар да әр түрлі болады.
VІ. Жаңа тақырып бойынша түсінік тексеру:
І топ
Ең аз және ең көп дыбыстан тұратын малдың, шөптіңатын жазу
ІІ топ
Ең аз және ең көп дыбыстан тұратын қаланың, республика аттарын жазу
ІІІ топ 1. Ең аз және ең көп дыбыстан тұратын адам
аттарын жазу.
VІІ. Жаңа сабақты бекіту.
1.Оқулықпен жұмыс
233 -жаттығу
* Төмендегі сөздердің дыбыстарын мүмкіндігінше өзгерте отырып,олардың сөз мағынасына тигізетін әсері туралы айтыңдар.
234 – жаттығу
* Төмендегі сөздердің дыбыс санын көбейту арқылы мағынасы
басқа – басқа сөздер жасаңдар
235 –жаттығу
* Метаграммаларды шешу.
2. Үлестірме қағаздармен жұмыс.
І деңгей
1.Төмендегі әрбір сөзде қанша әріп, қанша дыбыс бар?
Астана, тәртіп,жазушы, алтыбақан, кітап, оныншы, нан, кесек, нәресте.
ІІ деңгей
1.Төмендегі дыбыстардан антоним сөздер құра
А,л,ж,т,с,қ,н,б,ы,,і,е,к,и,ө,о,р,ү,з,м,д,г.
Үлгі: бар – жоқ.
ІІІ деңгей
1.Төмендегі сөздерге тиісті дыбыстарды қой да, сол сөздерге синоним сөздер жаз.
Үл...ілі, е...еу ,қай...р, пә...ер, қор...ақ, жо...ары, мейірі...сіз, м...йдан.
VІІІ. Сабақты қорыту:
Бағалау
Үйге тапсырма беру:
1. Фонетика туралы түсінік. Тіл туралы түсінік
2. 236 -жаттығуды орындау
Сабақ жоспары
1.Пән аты: Қазақ тілі
2.Сыныбы: 5 «Ә»
3.Күні, айы, жылы:29.01.2015ж
4.Тоқсан: IІІ
5.Мұғалім: Юнусова Жұлдызай
Сабақтың тақырыбы: Қазақ әліпбиі
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: оқушыларға қазақ әліпбиі түрлері туралы лингвистикалық білім беру және жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.
2.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке еңбекті дәріптеуге ана тілді құрметтеуге тәрбиелеу.
3.Дамытушылық: оқушылардың ойлау қабілетін арттыру, дүниетанымдарын кеңейту, фонетикалық талдау жасау дағдыларын дамыту.
Сабақтың типі: аралас
Сабақтың түрі: дәстүрлі
Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, салыстыру.
Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.
Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті
Сабақтың барысы:
I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу
2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру
3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару
II.Үй тапсырмасын тексеру:
1. Фонетика туралы түсінік. Тіл туралы түсінік
2. 236 -жаттығуды орындау
ІІІ Білім тексеру:
Шығармашылық диктант
Төмендегі сөздерді қатыстырып,сөйлем құрап жазыңдар.
Астық, айлық, айдын,
Әйгілі, әдемі, әңгіме.
Күләш,Кәрім.
ІV Жаңа сабаққа дайындық
1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу
2.Сабақ мақсатын түсіндіру
V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:
Әліпби сөзі араб алфабитінің алғашқы екі әрпі – алиф пен би атауларының бірігуінен жасалған.Әліпби жазуда қолданылатын әріптердің рет тәртібі дегенді білдіреді.
Қазақ халқының жазу – сызуына Қазақстанға мұсылман дінінің, ислам мәдениетінің таралуына қатысты араб әліпбиі негіз болды. Алайда, қоғамдағы
әр түрлі саяси – әлеуметтік өзгерістерге байланысты қазақ халқы араб әліпбиінен 1929 жылы латынға, ал 1940 жылдан бастап орыс әліпбиіне көшті.
Әліпбиде көрсетілген таңбалар – әріптер.Әріп – дыбыстың жазудағы таңбасы. Әліпбидегі әріптер белгілі бір тәртіппен орналасады. Түрлі сөздіктерді пайдалану үшін ,әліпбидегі әріптердің орын тәртібін жақсы білу керек, сонда сөздіктен керек сөзді тез тауып алуға болады.
Орыс әліпбиіне негізделген қазақ әліпбиінде қазақ тіліне тән дыбыстарды белгілейтін 9 әріп бар(ә, ғ, қ, ң, ө, ұ, ү, һ, і). Қалғандары – орыс тілі мен қазақ тіліне ортақ әріптер.
Әліпбидегі әріптердің баспахана ісіне бейімделген баспа түрі және қолмен жазу құралдарына бейімделген жазба түрі бар. Әліпбидегі әріптердің бас әріптері және кіші әріптері бар.
Қазақ жазуында бас әріппен жазу латын әліпбиіне көшкеннен бастап пайда болды.
Бас әріпті қолдану кісі аттары мен жер – су атауларын, газет – журнал, кітап аттарын басқа сөздерден тез ажыратуға, сөйлем мағынасын тез түсінуге және қысқарған сөздерді (АҚШ, ҚазҰУ) белгілеуге өте қолайлы болды.
VІ. Жаңа тақырып бойынша түсінік тексеру:
Сұрақ жауап
Дыбыс дегеніміз не?
Әріп пен дыбыстың айырмасы қандай?
Фонема деген не?
Фонетика нені зерттейді?
Қазақ тіліне тән дыбыстарды жаз.
VІІ. Жаңа сабақты бекіту.
1.Оқулықпен жұмыс
237-жаттығу
Төмендегі сөздерді әліпби тәртібімен теріп жазыңдар.
238 – жаттығу
Мәтіндегі бас әріппен жазылуға тиісті сөздерді бас әріппен жазып, көшіріңдер.
VІІІ. Сабақты бекіту:
Бағалау
Үйге тапсырма беру:
1 Қазақ әліпбиі туралы түсінік
2.Қазақ әліпбиінің авторы туралы мәлімет жинау.
3.239 – жаттығу.
Сабақ жоспары
1.Пән аты: Қазақ тілі
2.Сыныбы: 5 «Ә»
3.Күні, айы, жылы: 30.01.2015ж
4.Тоқсан: IІІ
5.Мұғалім: Юнусова Жұлдызай
Сабақтың тақырыбы: Дауысты дыбыстар, жуан,
жіңішке дауыстылар
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: тіліміздегі дыбыстардың, соның ішіндегі дауысты дыбыстардың жіктелуін оқушылардың өздерін қатыстыра отырып түсіндіру.
2.Тәрбиелік: оқушыларды ел тарихы мен дәстүрін қастерлеуге, сөз өнерін ардақтауға тәрбиелеу.
3.Дамытушылық: оқушылардың жалпы сауаттылықтары мен логикалық ойлау қабілеттерін дамыту, лингвистикалық дүниетанымдарын кеңейту, грамматикалық талдау жасау дағдыларын дамыту, пәнге деген қызығушылықтарын арттыру.
Сабақтың типі: аралас
Сабақтың түрі: дәстүрлі
Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, салыстыру.
Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.
Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті
Сабақтың барысы:
I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу
2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру
3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару
II.Үй тапсырмасын тексеру:
1 Қазақ әліпбиі туралы түсінік
2.Қазақ әліпбиінің авторы туралы мәлімет жинау.
3.239 – жаттығу.
ІІІ Білім тексеру:
Сұрақ жауап
Фонетика қандай ғылым, ол нелерді зерттейді?
Дыбыс жасауда біздің қандай мүшелеріміз қатысады?
Қазақ әліпбиі туралы не білеміз?
Қазақ әліпбиіндегі төл дыбыстарымыздың рөлі, жазылуы қандай екен?
ІV Жаңа сабаққа дайындық
1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу
2.Сабақ мақсатын түсіндіру
V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:
Ауа – өкпеден кедергісіз шығып, үннен ғана тұратын дыбыстарды дауысты дыбыстар дейміз.
Қазақ тілінің төл дауысты дыбыстары – 9: а, ә, о, ө, е, ы, і, ұ, ү. Орыс тілінен енген және халықаралық терминдерде и, у, э, дауыстылары кездеседі:кино, уран, электр, Қазақтың төл сөздерінде и, у жазылғанымен, олар дербес дауыстылар емес. И әрпі ы+й, і+й дыбыстарының, у әрпі ұ+у, ү+у дыбыстарының тіркесі( жазылуы – қи, ит, су, сурет, айтылуы – қый, іит, сұу, сүурет).
Енді осы дауыстыларды тілдің қатысына қарай жуан және жіңішке дауыстылар деп, жақтың қатысына қарай ашық және қысаң дауыстылар деп, еріннің қатысына қарай еріндік және езулік деп үш топқа бөлеміз.
Тіл кейін шегініп, үсті дөңестену арқылы жасалған дауысты дыбыстарды жуан дауыстылар дейміз. Олар: а,о,ұ,ы,у.
Тіл ілгері қарай созылу арқылы жасалған дауысты дыбыстарды жіңішке дауыстылар дейміз. Олар: ә,ө,ү,і,е,э,и,у.
У дыбысы айтылуына қарай әрі жуан,әрі жіңішен дауыстылар тобына жатады.
VІ. Жаңа тақырып бойынша түсінік тексеру:
Өздік жұмысы
Әліпбиді жазып шық.
Тіл дыбыстары қалай жасалады?
Дыбыс дегеніміз не?
Әріп дегеніміз не? төмендегі сөздерде қанша әріп бар?
Балалар, мектеп,баспасөз, шығарма, сусындар, мекеме, мәжіліс.
VІІ. Жаңа сабақты бекіту.
1.Оқулықпен жұмыс
240 -жаттығу (жазбаша)
Мына жұмбақтарды көшіріп жазып, жуан дауысты сөздердің астын бір, жіңішке дауысты сөздердің астын екі сызыңдар.
241 -жаттығу (жазбаша)
Мына сөздердің ішінен жуан у дыбысы бар сөздерді бір бағанға,жіңішке у дыбысы бар сөздерді бір бағанға теріп жазыңдар.
242-жаттығу (жазбаша)
Көп нүктенің орнына тиісті дыбыстарды қойып көшіріңдер.
2. Үлестірме қағаздармен жұмыс.
VІІІ. Сабақты қорыту:
Бағалау
Үйге тапсырма беру:
1. Дауысты дыбыстар, жуан, жіңішке дауыстылар туралы түсінік.
2. 104- беттегі тапсырмаларды орындау.
Сабақ жоспары
1.Пән аты: Қазақ тілі
2.Сыныбы: 5 «Ә»
3.Күні, айы, жылы: 03.02.2015ж
4.Тоқсан: IІІ
5.Мұғалім: Юнусова Жұлдызай
Сабақтың тақырыбы: Ашық және қысаң дауыстылар
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: оқушыларға ашық және қысаң дауыстылар туралы түсінік беру, олардың жасалу жолдарын меңгерту.
2.Тәрбиелік: оқушыларды табиғатты, қоршаған ортаны сүюге тәрбиелеу.
3.Дамытушылық: оқушылардың дауысты дыбыстардың түрлерін ажырата алу дағдыларын арттыру, ойлауы мен тілін, зейінін дамыту.
Сабақтың типі: аралас
Сабақтың түрі: баяндау, талдау сабағы
Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, салыстыру.
Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.
Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, тарих
Сабақтың барысы:
I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу
2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру
3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару
II.Үй тапсырмасын тексеру:
1. Дауысты дыбыстар, жуан, жіңішке дауыстылар туралы түсінік.
2. 104- беттегі тапсырмаларды орындау.
ІІІ Білім тексеру:
Өздік жұмыс.
Төмендегі берілген сөзге фонетикалық сатылай кешенді талдау жаса. Ұлыс
Үлгі: ана
Үш дыбыс, үш әріп
Екі дауысты(а,а), бір дауыссыз дыбыс бар(н)
А- жуан, ашық, езулік дауысты дыбыс.
Н – үнді дауыссыз дыбыс
А-на бір буынды сөз, а- ашық буын, на – ашық буын.
Ана тасымалданбайды.
Ана екпін соңғы а дыбысына түседі.
Үндестік заңы:
Буын үндестігі жоқ.
Дыбыс үндестігі бар.
ІV Жаңа сабаққа дайындық
1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу
2.Сабақ мақсатын түсіндіру
V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:
Жақтың ашылу қалпына қарай дауысты дыбыстар ашық және қысаң болып екіге бөлінеді.
Жақтың кең ашылуы арқылы жасалған дауысты дыбыстарды ашық дауыстылар дейміз. Олар: а,ә,о,ө,е,э.
Жақтың тар ашылуы арқылы жасалған дауысты дыбыстарды қысаң дауыстылар дейміз. Олар: ы,і,и,у,ү,ұ.
VІ. Жаңа тақырып бойынша түсінік тексеру:
Шығармашылық диктант
Төмендегі сөздерді қатстырып, сөйлем құрап жазыңдар.
Мұндай, тұқым, үлкен, күрес.
Бұлбұл, мазмұн, мағлумат.
Бүрсігүні, Бибігүл, аққұтан.
Жұлдыз, ұшқыш, күндіз.
VІІ. Жаңа сабақты бекіту.
1.Оқулықпен жұмыс
244 –жаттығу
Мәтінді көшіріп, ашық дауыстылардың астын сызыңдар.
245 –жаттығу
Мына жұмбақтардың шешуі қай дыбыс? Дауыстылардың қайсысына жатады?
–жаттығу
Мәтіннен ашық дауысты дыбыстарды бір бөлек, қысаң дауысты дыбыстарды бір бөлек теріп жазыңдар.
VІІІ. Сабақты бекіту:
Бағалау
Үйге тапсырма беру:
Ашық және қысаң дауыстылар
246 –жаттығу
Сабақ жоспары
1.Пән аты: Қазақ тілі
2.Сыныбы: 5 «Ә»
3.Күні, айы, жылы: 05.02.2015ж
4.Тоқсан: IІІ
5.Мұғалім: Юнусова Жұлдызай
Сабақтың тақырыбы: Еріндік және езулік дауысты дыбыстар
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: оқушыларға тіліміздегі дыбыстарды, соның ішіндегі еріндік және езулік дауысты дыбыстарды меңгерту және олар туралы түсініктерін кеңейту, жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.
2.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке еңбекті дәріптеуге ана тілді құрметтеуге тәрбиелеу.
3.Дамытушылық: оқушылардың дауысты дыбыстардың түрлерін ажырата алу дағдыларын арттыру, фонетикалық талдау дағдыларын арттыру.
Сабақтың типі: аралас
Сабақтың түрі: дәстүрлі
Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, салыстыру.
Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.
Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, тарих
Сабақтың барысы:
I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу
2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру
3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару
II.Үй тапсырмасын тексеру:
Ашық және қысаң дауыстылар
246 -жаттығу
ІІІ Білім тексеру:
Шығармашылық диктант
Төмендегі сөздерді қатыстырып, сөйлем құрап жазыңдар.
Сұлу жер, егін ору, шөп шабу
Уәдесінде тұру, киноға бару.
Үлкенді сыйлау.
Қуаныш, жеміс өсіру.
ІV Жаңа сабаққа дайындық
1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу
2.Сабақ мақсатын түсіндіру
V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:
Дауысты дыбыстың жасалуы кезіндегі ерін мен езудің қалпына қарай олар еріндік және езулік болып бөлінеді.
Еріннің дөңгеленіп, алға қарай созылуы арқылы жасалған дауысты дыбыстарды еріндік дауыстылар деп атайды. Олар:о,ө,у,ү,ұ.
Езудің кейін қарай тартылуы арқылы жасалған дауысты дыбыстарды езулік дауыстылар деп атайды. Олар:а,ә,е,э,ы,і,и.
Сөздің алдыңғы буынындағы еріндік дауыстылар кейінгі буындағы езулік дауыстылырға әсер етеді. Оны өзіне қарай бейімдеп еріндік дауыстыға айналдырады. Мысалы: құлын сөзі - құлұн болып айтылады.жазудағы нормасы құлын болғанымен, айтудағы нормасын сақтап айту керек. Себебі, сөздерді дұрыс айта білу де – тіл мәдениетінің бір шарты.
VІ. Жаңа тақырып бойынша түсінік тексеру:
Терме диктант
1.Биыл Абайдың жасы он үшке толған еді. 2. Ескі қыстаудан әрі ұзамай, қалың ағаш сиреп, дала көріне бастады. 3. Мына қызықты көрсін деп, Есен әкесін үйіне шақыруға барды.
4. Талғат берілген бұйрықты орындап, кейін оралғанда, жаудың екі ұшағы оны ортаға алды. 5. Окопта бір бала ұйқтап жатыр.
VІІ. Жаңа сабақты бекіту.
1.Оқулықпен жұмыс
247-жаттығу
Төмендегі жұмбақ өлеңдердің шешуі қай дауысты дыбыстар екенін табыңдар. Өздерің осы тәрізді жұмбақ өлең шығарып көріңдер.
– жаттығу
Мына өтірік өлеңдегі еріндік дауыстары бар сөздерді бір бөлек,езулік дауыстылары бар сөздерді бір бөлек, аралас келген сөздерді бір бөлек жазыңдар.
VІІІ. Сабақты қорыту:
Бағалау
Үйге тапсырма беру:
Еріндік және езулік дауысты дыбыстар туралы түсінік.
249- жаттығу.
Сабақ жоспары
1.Пән аты: Қазақ тілі
2.Сыныбы: 5 «Ә»
3.Күні, айы, жылы: 06.02.2015ж
4.Тоқсан: IІІ
5.Мұғалім: Юнусова Жұлдызай
Сабақтың тақырыбы: Дауысты дыбыстардың жазылуы
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: оқушылардың дауысты дыбыстар туралы түсініктерін кеңейту, жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.
2.Тәрбиелік: оқушыларды елдікке баулу, еңбекке, ынтымаққа тәрбиелеу.
3.Дамытушылық: оқушылардың дауысты дыбыстарды ажырата алу дағдыларын арттыру, дыбыстық талдау жасай білу дағдыларын арттыру, өз бетінше жұмыс істеу қабілеттерін арттыру.
Сабақтың типі: бекіту сабағы
Сабақтың түрі: дәстүрлі
Сабақтың әдіс-тәсілі: сұрақ-жауап, жаттығу,
деңгейлік тапсырмалар
Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.
Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті
Сабақтың барысы:
I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу
2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру
3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару
ІV Жаңа сабаққа дайындық
1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу
2.Сабақ мақсатын түсіндіру
VІІ. Жаңа сабақты бекіту.
1.Оқулықпен жұмыс
250 -жаттығу (жазбаша)
Сөздегі көп нүктенің орнына тиісті әріпті қойып жазыңдар
253 –жаттығу( ауызша)
Мәтіннен еріндік, езулік дауыстылардың жазылуы мен айтылуындағы ерекшеліктерді айтыңдар.
254 – жаттығу.( тақтамен жұмыс)
Тек ашық дауыстылардан құралған сөздерді теріп жазыңдар.
Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей
Мәтіндегі дауысты дыбыстарлың астын сыз
Ұзақ жолды қысқарту үшін, айдалада жортқан Ақан Мөңкеге неше түрлі қызықты ертегі, дастандар айтып, ара- тұа ән салып, кең пейіл ақын баламен тең құрбысындай сыр шеккен. Ақтоқты, Ұрқия,Жамалдардың қайғысын айтып, ара –тұра күрсініп, жапанның сары даласында ұзақ мұңды күйге түскен. (С. Жүнісов)
ІІ деңгей
Мәтіндегі жуан дауыстылардың астын бір, жіңішке дауыстылардың астын екі рет сызу.
Ағайдың биыл отыз жеті мүшесіне толып, кемеліне келген кезі. Алтын зерлі айыр қалпақ пен екі өңіріне, жаға – жеңіне зер тұтқан жібек шапан тал бойына құп жарасып, тақ үстінде айбындап отыр. (Қ. Жұмаділов)
ІІІ деңгей
Мәтінде не туралы айтылған? Мәтінге өз ойыңды жалғастырып жаз.
Туған жердің қадірін туғалы түзге шықпаған кісі қайдан білсін?
Туған жердің қадірін алыс жерге ұзатқан, ұзатқанына әлде талай жыл өткен қыз білмесе, кім білсін?
VІІ. Сабақты қорыту:
Бағалау
Үйге тапсырма беру:
1. 257-260 –жаттығулар.
2. Дауысты дыбыстар бойынша өткенді қайталау
Сабақ жоспары
1.Пән аты: Қазақ тілі
2.Сыныбы: 5 «Ә»
3.Күні, айы, жылы: 10.02.2015ж
4.Тоқсан: IІІ
5.Мұғалім: Юнусова Жұлдызай
Сабақтың тақырыбы: Дауыссыз дыбыстар
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: оқушылардың дауысты дыбыстар туралы лингвистикалық білімдерін кеңейту, жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.
2.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке, елжандылыққа тәрбиелеу.
3.Дамытушылық: оқушылардың дауысты дыбыстардың түрлерін ажырата алу дағдыларын арттыру,деңгейлік тапсырмалар беру арқылы логикалық ойлау қабілеттерін арттыру, талдау дағдыларын арттыру.
Сабақтың типі: жаңа сабақты түсіндіру
Сабақтың түрі: дәстүрлі
Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, салыстыру.
Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.
Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті
Сабақтың барысы:
I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу
2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру
3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару
IV Жаңа сабаққа дайындық
1.Оқушыларға сабақтың тақырыбы мен мақсаты туралы хабарлау
V Жаңа тақырыпты түсіндіру:
Өкпеден шыққан ауаның кедергіге ұшырап шығуынан жасалатын дыбыстарды дауыссыз дыбыстар дейміз. Олар:б,в,г,ғ,ң,қ,һ,й,ц,к,н,ш з,х,,ф,п,,р,л,д,ж,ч,с,м,т.(у). Қазақ тілінде барлығы 25 дауыссыз дыбыс бар. Щ – дыбыс емес, әріп. Ол щ созылыңқы( қос) ш дыбысының таңбасы.
Дауыссыз дыбыстардың ерекшелігі:
Дауыссыздарды айтқанда, өкпеден шыққан ауа әйтеуір бір кедергіге ұшырайды.
Дауыссыздарды айтқанда, үн бәсең, солғын болады.
Дауыссыз дыбыстар буын құрай алмайды.
Дауыссыз дыбыстарды айтқанда дауыс шымылдығы баяу дірілдейді.
Дауыссыз дыбыстарды айтқанда, өкпеден шыққан ауа сөйлеу мүшелеріне соқтығысып, салдыр пайда болады. Сонықтан дауыссыз дыбыстарда үн болмайды немесе өте аз болады.
VІ. Түсінік тексеру
1.Оқулықпен жұмыс
261-жаттығу(ауызша)
* Мәтінді оқып, дауысты, дауыссыз дыбыстарды ажыратыңдар.
VІІ. Жаңа сабақты бекіту
1.Перфокартамен жұмыс
Сөйлем
|
Дауысты дыбыстар саны
|
Дауыссыз дыбыстар саны
|
Ашық дауысты
лар
|
Қысаң дауыс
тылар
|
Жуан дауыс
тылар
|
Жіңіш
ке дауыс
тылар
|
Еріндік дауыс
тылар
|
Езулік дауыс
тылар
|
Шешесі жалғыз болғандықтан, Айсұлу жылдың басында сырттай оқуға ауысқан еді.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ауыл ұйқыға кетісімен, уәделі жерге келдім. (Ж. Сайн)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Құрмаш қанша тәрбиелесе де, Көксерек ұрлық пен адал астың айырмасы не екенін ұға алмады (М.Әуезов)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Кісі неғұрлым көп болса, канал соғұрлым тез бітеді. (С.Мұқанов)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Қалжыңы, күлкісі араласып, шай өте көңілді ішілді.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2.Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей
1. Дауыссыз дыбыстарды ретімен жазып шық
2. мәтіннен дауыссыз дыбыстардың астын сыз.
Абай – өз заманының жаршысы. Оның шығармалары – сол заманның шежіресі. Оларда сол кездегі қазақ қауымының тұрмыс – тірішілігі барлық ерекшеліктерімен, тек өзіне ғана тән белгі – бедерімен, өзіндік бояу өрнектерімен мейлінше айқын да толық бейнеленген. (Ж.Смағұлов)
ІІ деңгей
1.Дауыссыз дыбыстардың дауысты дыбыстардан айырмашылығы неде?
2. Дауысты дыбыстардың салдыр мен үннің қатысына қарай бөлінуін жазып шық және мәтіндегі дауыссыз дыбыстарға фонетикалық талдау жаса.
Адамның бір атаның балалары екені рас болса, беолгі бір заманның баласы екен де даусыз.
ІІІ деңгей
Жұп дауыссыздарды жаз және мысал келтір.
Қазақ тілінде қанша дыбыс, қанша әріп бар? Төмендегі сөздерге фанетикалық талдау жаса және дыбыс болмайтын әріптерді тап.
Қою, қоян, ноян, фельетон, стиль, аю, кею.
VIІІ. Сабақты қорыту
Бағалау
Үйге тапсырма:
1. Дауыссыз дыбыстар туралы түсінік .
2. 262-жаттығу
Сабақ жоспары
1.Пән аты: Қазақ тілі
2.Сыныбы: 5 «Ә»
3.Күні, айы, жылы: 12.02.2015ж
4.Тоқсан: IІІ
5.Мұғалім: Юнусова Жұлдызай
Сабақтың тақырыбы: Қатаң дауыссыздар
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: оқушылардың қатаң дауыссыз дыбыстар туралы түсініктерін кеңейту, жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.
Достарыңызбен бөлісу: |