Тәуекелдерді басқару жүйесі «Тәуекел»
жүктеу/скачать 0,87 Mb.
|
Тәуекелді болдырмау
Тәуекелді болдырмау, Тәуекелді болдырмау
- Бұл бет үшін навигация:
- Тәуекел (Риск фр. Risque-яғни қауіп)
- Тәуекелді басқару
- Тәуекелдерді басқару жүйесі (ТБЖ)
- 1-сурет.
|
Тәуекелдерді басқару жүйесі «Тәуекел» - испан сөзінің шығу тегінен алынған: riso-испанша «шың құз» дегенді білдіреді. Егер ұлы географияляқ ашылулар ірі теңіз державасы Испания дәуірінде болатын болса және мұны тексеріп көруге болады, Екінші жақтан, өмір үшін қауіптілікке байланысты іс- әрекеттерді білдіру үшін тәуекел түсінігін көне грек және латын жазушылары (Татий, Петроний, Апулей) қолдаған. Қалайда болса « тәуекел» сөзі әлем халықтарының обиходына ертеде кірген және онымен қатар қандай болмасын жағдайда европа тілдерінің негізінде « тәуекел» сөзі бірдей айтылып келеді. Risiko- немісше, risk- ағылшынша, risgue- французша, rischio – италианша, riesgo - испанша. Тәуекел (Риск фр. Risque-яғни қауіп)- жүзеге асырмақ болған қандай да бір іс-шаралардың сәттіз шығуының ықтималдық қауіпі бар екендігін анықтайды. Осындай сәтсіз әрекеттерге қарасты қамтылатын шаралардың барлық жиынтығы деп санауға болады. Тәуекел шешімді таңдау және жеткізу кезінде басқа жағдайда тәуекел белгісіздік субьктісін алып тастау үлгісінде нақты жағдайда қарама-қарсы беталыстың белгісіз дамуында қайшылықтың тәжірибешілік шешімінің амалы болады келеді. Сондықтан тәуелді әрекет сияқты шарасыз таңдау жағдайында белгісіздікпен жеңуге байланысты анықтау процесінде болжалған нәтиже, сәтсіздік және мақсатты кейінгіге қалдыруда нәтижесінің ықтималдылығын сандық және сапалық бағалауының мәні қандай да бір принципке негізделген десе болады. Тәуекел жағдайында тәжірибешілік әрекеттін іске асыруда әрі қолдануыда үш басты элементті міндетті түрде ескеру керек: қалаған нәтижені алу ықтималдылығы; баламаны талдау жолында және оның жеткізілуінде (сәтсіздіктің) қаламаған ауытқудан тұру ықтималдылығы: (теріс және оң нәтижелерін қасиетінің ауытқуын көруге болады) таңдалған мақсаттың ауытқу ықтималдылығы. Тәуекелдің негізгі элементтерінің өзара байланыстылығы мен өзара әрекеті оның құрамын айқындап белгілейді. Тәуекел астарынан қауіптілік ықтималдылығын немесе қорлар бөлшегін жоғалту қауіптілігінің ықтималдылығы түсіндіріледі., кірісті ала алмау немесе әрекет процесінде қосымша шығынды әкелу барысы жоғары (анықтаманың бірі). Тәуекел түсінігі белгісіз түсінігімен кең ауқымда етек алған, соған байланысты бірнеше тұжырымдарды атап кетсек артық болмас еді. Белгілі бір дәрежеге жеткен, өздерінің ойларын жетізген атақты экономисттердің ой-пікірлерін ,тұжырымдамаларын дәлел ретінде көруге болады. Фрэнк Найт алғаш рет экономикалық тәуекел мәселесіне көңіл бөлді және келесі ережені ұсынды: «бүкіл дұрыс кіріс белгісіздікпен байланысты». Саму Эльсон: «белгісіздікті адамдар күтеді және өтіп жатқан сол белгісіздікте сандық және кіріс ( немесе шығын) болып табылатын мәндерінен тудырады». Тәуекел белгісіз түсінік болып табылады және тамаша сезім іспеттес тек бағаның жеке критериіне байланысты көзқарасы барынша ыңғайлы қалыпта қолданылады. Тәуекел үнемі белгісіздікпен байланысты, бірақ айырмшылықтары бар екендігін байқауға болады, ол белгісіздік ықтималдылықтың болашақ жағдайы туралы ақпараттың жеткіліксіздігін анықтайды, ал тәуекел – жағдайды ықтималдылық нәтижелерінен әрқайсысының ықтималдылығынан боладығы рас. Экономикалық әдебиеттерде берілгендей апостеорлы шешімнің салыстыруының бүкіл комбинациясымен бірге априорлы мәліметтерімен қабылданған шешім дәлелдеме болып табылады. Егер қызметтің түрі қандай да бір ереже бойынша таңдалатын шешімге байланысты болмаса, мұндай қызметтегі тәуекел, қайшылық жағдайда «белгісіздік» деп аталады Тәуекелді басқару – тәуекелді анықтау, талдау,сипаттау, және тәуекел орын алған жағдайда оның теріс салдарын төмендету немесе оң нәтижелерін жоғарылату туралы шешім қабылдаумен байланысты үдерістер жиынтығы десе болады. Тәуекелдерді басқару жүйесі (ТБЖ) – бірыңғай үдеріске біріктірілген өзара байланысты элементтердің тізбегі және оның шеңберінде директорлар кеңесі, басқарма, құрылымдық бөлімшелердің басшылары т.б, және қызметкерлер, әрбіреуі өз деңгейінде болатын қоғамның қызметіне әсер ете алатын әлеуетті оқиғаларды анықтауға, сондай-ақ акционерлер үшін қолайлы тәуекелдерді басқару шеңберінде осы оқиғаларды талқылау және толық ақпарат беру барынша қалыпты жағдай. Тәуекелді басқару жүйесінің негізгі міндеттерін нақтылайтын болсақ: алға қойылған мақсаттар мен міндеттерге жетуді қамтамасыз ету және уақтылы сәйкестендіруге, баға беруге, талдауға, мониторингке, бақылауға негізделген жұмымтарды орындау шараларын жатқызуға болады. Тәуекелдерді дер кезінде анықтау, тәуекелді басқарудың үздіксіз, шоғырланған процесін қамтамасыз ету. 1-сурет. Тәуекелді басқару жүйесінің жұмыс істеу үдерісі Тәуекелдің пайда болу аймақтарын анықтау кезеңінде-тәуекел факторларын ескере отырып, компания қызметіндегі кауіп-қатерлерді айқындау үшін қажетті ақпараттарды жинау және әлеуетті қауіп көздерін анықтау керек. Нарықтық зерттеу нәтижелері, рейтингтік агенттіктер мен консалтингтік фирмалар тарапынан берілетін алғашқы аналитикалық ақпарат, сыртқы және ішкі аудит қорытындылары ақпараттарды жинау әдістері ретінде қарастырылады. 1-Сурет Бұл скиншоттан Тәуекелдерді басқару жүйесінің нәтижесі 2-Сурет Тәуекелдерді басқару жүйесінің өзгертілген нұсқасы. жүктеу/скачать 0,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|