The geography of civilizations: «Өркениеттер географиясы:Қазақ интелегенциясының Қызметін кеңістік талдау, ХІХ ғасырдың ортасынан ХХ ғасырдың басына дейін»
жүктеу/скачать 41,36 Kb.
|
Бексұлтан Айжамал Ерсултанқызы
- Бұл бет үшін навигация:
- «ӨРКЕНИЕТТЕР ГЕОГРАФИЯСЫ:ҚАЗАҚ ИНТЕЛЕГЕНЦИЯСЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІН КЕҢІСТІК ТАЛДАУ, ХІХ ҒАСЫРДЫҢ ОРТАСЫНАН ХХ ҒАСЫРДЫҢ БАСЫНА ДЕЙІН»
- "Дала өлкесі"
|
Әл – Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті Тарих, археология және этнология факультеті МӨЖ
Орындаған: Бексұлтан А.Е. Қабылдаған: Нуртазина Н.Д. Алматы – 2021
THE GEOGRAPHY OF CIVILIZATIONS: «ӨРКЕНИЕТТЕР ГЕОГРАФИЯСЫ:ҚАЗАҚ ИНТЕЛЕГЕНЦИЯСЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІН КЕҢІСТІК ТАЛДАУ, ХІХ ҒАСЫРДЫҢ ОРТАСЫНАН ХХ ҒАСЫРДЫҢ БАСЫНА ДЕЙІН» Бұл еңбектің мақсаты қазақ интелегенция өкілдерінің қызметіне назар аудара отырып, ХІХ ғасырдың ортасынан ХХ ғасырдың басына дейінгі Қазақстанның тарихи процестеріндегі географиялық факторларды зерттеу болып табылады. Дәлірек айтқанда, интелегенциялардың географиялық шығу тегі мен олардың мінез-құлқы мен идеологиялық сипаттамалары арасындағы байланысты талдайды. Бұл ретте қалалық және көшпелі, сондай-ақ осы кезеңдегі Қазақстанның орыс және ислам өркениеттері арасындағы өзара іс-қимыл көрсетіледі. Бұл еңбектің ішінде тақырыпқа байланысты бірнеше бөлімдерге бөлінген. Алғашқы бөлім «Табиғи және тарихи жағдайлар» («NATURAL AND HISTORICAL SETTING») деп аталады. Бұл бөлімде қазақ даласының климаты туралы сөз болады. Қазақ даласын 4 ландшафтық аймаққа бөлген: орманды дала, дала (таулы жайылымдарды қоса алғанда), шөлейт және шөл. Кітапта 2-картада анық суреттелген. Орманды дала тек Қазақстанның солтүстік бөлігінде кездеседі. Дала аймағы солтүстік аудандарды, сондай-ақ оңтүстігінде таулардың етегін алып жатыр. Шөлді аймақ бүкіл орталық бөлікке созылады. Шөлейт, шөл мен Солтүстік даланың арасында орналасқан. Шөл даладан гөрі үлкен аумақты алып жатса да, халықтың көп бөлігін дала қолдайды. Дала ежелден 1930 жылдарға дейін көшпелі малшылардың бесігі болған. Сондықтан Қазақстанды дала көшпенділерінің жері деп жиі атайды. Патшалық кезеңде Қазақстанның басым бөлігі "Дала өлкесі" деп аталды. Сонымен қатар бұл бөлімде қазақтардың Жүздерден тұратындығы да атап өтілген. «Қазақтар үш жүзден тұрады: Ұлы жүз, Орта жүз және Кіші жүз. Әрбір жүз тайпадан, ал тайпа рудан тұрады. Кейбір қазақтар жүздерге жатпайды; бұлар таураттар (Шыңғысханның ұрпағы саналған ақсүйектер) және қожа (алғашқы төрт халифаның ұрпағы саналған). ХІХ ғасырдың бірінші жартысына дейін бірде-бір жүзге жатпаған төлеңгіттер. Алайда бұл топтардың барлығы, мәні бойынша, әдетте, үш жүздің бірімен байланысты болған. Алғаш рет 1832 жылы А.И.Левшиннің кітабында, 1917 жылы Тынышбаевтің деректеріндегі әр жүздің демографиялық көрсеткіші баяндалған.
жүктеу/скачать 41,36 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|