Тобы: Моб-21 Тексерген
жүктеу/скачать 22,7 Kb.
|
Методика СӨЖ 1
|
Тәрбие жұмысының теориясы мен әдістемесі СӨЖ тақырыбы: Тәрбиенің қазіргі мәселесі. Орындаған: Зайыров Нұрдәулет Тобы: Моб-21 Тексерген: Өмірде ата-ананың ең қымбат нәрсесі – өздерінің балалары. Баласы жақсы жағынан көрінсе – мақтанады, жаман жағынан көрінсе – аяп, қимайды. Оның себебі, бала «бауыр еті», «іштен шыққан шұбар жылан» демекші,оны дүниеге алып келген соң, ата-ананың ел алдындағы, отбасы алдындағы парызы өз ұрпағын өсіру, тәрбиелеу, лайықты білім беру, қоғамға қосу. Айтуға оңай, дегенмен, баланың әлеуметтену процесінен өту жолы біраз уақытқа созылады, соның ең күрделі кезеңі отбасында өтеді. Отбасы әлеуметтік тұрғысынан қоғамда бірнеше негізгі функцияны атқарады, оның ішінде репродуктивтік (қайта өндіру), экономикалық (өндіру және тұтыну), қорғау (қауіпсіздік, денсаулықты сақтау), әлеуметтендіру (балаларды тәрбиелеу, аяқтандыру), коммуникативті (отбасындағы қарым-қатынас), т.б. Осындай күрделі міндет ата-аналардың иығына түседі. Орыс педагогы В.А. Сухомлинский айтқандай: «Өз балаларыңызды сүйе отырып, оларды сізді де сүюге үйретіңіз, үйретпесеңіз – қартайған шағыңызда көз жасыңызды төгесіз» . Осыны есте сақтай отырып ұрпақты дұрыс тәрбиелеу біздің басты міндетіміз.Баланың әлеуметтенуіне жетекшілік ету маңызға не жалпыға бірдей жағдаяттарға сүйенеді. Бала тәрбиесінде қолданатын бірнеше тәрбие стильдері бар: 1. Авторитарлық 2. Демократиялық 3. Бетімен кетушілік 4. Қамқоршылық 5. Хаотикалық. Сонымен қатар әр ұлттың халық педагогикасы отбасындағы тәрбиенің негізі болып саналды. Бірде ойшыл Конфуцийге «Он ұрпақтан кейінгілердің не көретінін болжай аласыз ба?» деген сұраққа ұстаз: Ұрпақтан ұрпаққа, әкеден балаға не қалып жатқанын дәл білсек, оныншы емес жүзінші ұрпаққа да не қалатынын болжап білу қиын емес», – деп жауап берген екен. Осы айтылған ойларды қазіргі отбасына келтірсек, заманға сай, қоғамның өзгеруіне байланысты отбасылардың алдында көптеген қиыншылықтар тұр. Ең бастысы, әрине, қоғамның нарық экономикасына көшуі. Бұл қоғамдық формация отбасының дамуына, ұрпағына лайықты білім және тәрбие беруіне өз әсерін тигізуде. Тіпті, отбасының негізгі, репродуктивті функциясына кедергі жасауда. Қазақстанда 90-жылдары бала туу үрдісі күрт азайып кеткені бәріміздің көзалдымызда болды. Сол жылдардың салдарын демографиялық теңсіздіктен әлі күнге дейін көріп келеміз. Онымен қатар «әлеуметтік жетімдік» пайда болды, әкелердің бала тәрбиесінен қашқақтағаны, феминистік үрдістің жоғарлауы, бүкіл отбасының тіршілігі әйелдің иығына түсуі. Екінші жағдай, бала үшін ата-аналары қай кезде болмасын ең қажетті, ең маңызды адамдар болып қалатыны сөзсіз, алайда, жасыратыны жоқ әке мен ананың тәрбиелік функциясы біркелкі емес. Ана әкеге қарағанда балаға уақытын көп бөледі,эмоциялық және психологиялық жағынан ықпалы мол. Үшіншіден, отбасылық институт туралы, оның дұрыс жолда дамуын зерттеу үшін отбасын тек қана ата-аналар жағынан зерттеу аз, оны бала көзімен де қарастыру қажет. Адам баласын тәрбиелеуде бірнеше құндылық параметрлерін анықтауға болады: гуманистік маңызы бар; нормативтік маңызы бар; ұлттық дәстүрлі маңызы бар. Қазіргі педагогикада осы құндылықтар өз көрінісін толығымен алып отыр. Біздің қоғамда педагогтар, отбасы, басқа да тәрбиемен айналысатын мекемелерде тәрбиенің гуманистік маңызы бар әрекеттерін және нормативтік құндылықтарды ұстаным етеді. Дегенмен, күнделікті тәрбиеде тұлғаның бастамасын басып отыру, еркін жүру, сөйлеуге тыйым салуды жиі кездестіруге болады. Әр бала өзінің отбасындағы қабылданған өмірлік құндылықтарды, салт-дәстүрлерді, қарым-қатынастарды бойына сіңіреді. Отбасы ол үшін тәрбиелейтінде, қолдайтында, қастерлейтінде ұжым. Бұл жерде ол жаманның не екенін, жақсының не екенін тани бастайды. Балада ауытқыған мінез-құлық пайда болудың бірден-бір себебі кішкентай кезінен бастап әлеуметтену үдерісіне лайықты жағдай жасалмағанынан болуы мүмкін, немесе, әлеуметтену процесінің тоқтап қалуы да себеп болады. Баланың асоциалды болмысы әртүрлі жағдайға байланысты. Соның бірден бірі, әрине, отбасылық тәрбие.Бұл жерде баламен ата-аналарының қарым-қатынасында үйлесімділік жоқтығы анық көрінеді. Біріншісі, бір жағынан отбасында баланың барлық тілегі орындалады,ата-аналары оған аса көңіл бөледі, соныме қатар, баланы түрлі конфликтілік жағдайға итермелейді, демек, үйде жақсы бол, ал, сыртта дөрекілік мінезіңді көрсете бер дегендей жол көрсетеді. Екіншісі, үнемі жанжал туындайтын отбасының жағдайына байланысты, әсіресе, толық емес отбасы немесе бала басқа жерде тәрбиеленіп, үйіне оралса, сол сияқты басқа да жағдайларға байланысты. Осы жерде баланың көңіл-күйіне қатты әсер ететін толық емес отбасы типіне тоқталсақ. Бұндай отбасының пайда болуының бірнеше себебі бар: ажырасу, күйеусіз бала табу, ер азаматтардың ерте дүние салуы. Қазақстанда кейінгі жылдары ажырасу саны күрт көбейіп кетті. 2011 жылы олардың саны 44900 болды немесе 2010 жылға қарағанда 7,9 пайызға өсіп отыр. Ал, 2013 жылдың қаңтар-наурыз аралығында 34 мың адам үйленсе, 11600 ажырасу тіркелген, ол 6,4 пайызға былтырғы жылдың осы мерзіміне қарағанда көбейіп отыр. Ажырасқан уақытта бала әдетте шешесімен қалады. Толық емес отбасылардың санын көбейтетін фактор – күйеусіз баланы дүниеге келтіру, осындай отбасының саны жылдан жылға өсіп келеді. Тағы бір фактор, оны атамасқа болмайды, ол ер азаматтардың өлімінің көбеюінен толық емес отбасының санының өсуі. Қалайда болса, балаға әкесінің жоқтығы, шешесінің оның тәрбиесіне көңіл бөлінуіне уақытының аздығы, тағы басқа жағдайлар баланың көңіліне кібіртік салып, түрлі жағымсыз жағдайларға итермелеуі мүмкін. Үшіншісі, асоциалды қарым-қатынаста отбасы мүшелері ішкіш, нашақор, криминалдық психологиясы бар, зорлық-зомбылыққа жақын, балаға қатыгездікпен қарайтын болады. Осы аталған тәрбиелік стильдер балаға өмір бойы әсерін қалтырады. Бала өз білгенімен жүруге дағдыланады, кей уақытта өзін жаман екендігін, ешкім оны жақсы көрмейтініне, керек еместігіне сене бастайды. Баланың психикасы да, тәртібі де өзгеріп, ол төбелесуге, агрессияға, қатыгездікке барады. Балалардың ауытқыған мінез-құлығының пайда болуына отбасындағы кемшіліктер мен қатар араласып жүрген ортасы , сонымен қатар, БАҚ-ғы агрессиялық , өлтіру, зорлық-зомбылық көрсетілімдер, қанды кинофильмдер, криминогенді сюжеттер. Осындай жан түршіктірер жағдайларды көріп, кейбір жасөспірімдер соларды қайталағысы келеді. Ақырында не біреуге қиянат жасайды не өзі жамандыққа душар болады. Қазіргі заманымыздың бір қатері болып суицид саналады. Суицидтік әрекет жасағандар әдетте қатты жан кеселімен ауыратын және күйзеліс қалпында жүрген, сонымен бірге, өздері кездескен қыйыншылықтарды жеңуге жолдың жоқтығына сенген адамдар.Девиантты іс-әрекет формаларының бірі болып суицид жастар арасында жиі кездеседі. Статистика мәліметтеріне сүйенсек, әлемде жастар арасындағы суицидтік әрекеттер соңғы екі онжылдықта екі есе жиілеген. Қазақстанның Бас прокуратурасының мәліметі бойынша 2011 жылы балалар арасында 257 суицид болып, 592 суицид жасауға әрекет жасалынған. Ал, соңғы он жыл ішінде жастар арасында өзіне-өзі қол жұмсау үш есеге өскен. Әрбір осындай жағдайға өмір алдындағы қорқыныш өлім қорқынышын жеңіп кететін жеке бастың трагедиясы, тығырықтан шығар жолдың табылмауы әкеліп соғады. Жасөспірімдердің өздігінен өмірден кету себептерін анықтау бойынша тексеру мен қылмыстық істер материалдарының сараптамасына сүйенсек, суицид жасаған балалардың 62 пайызының басты себептері болып отбасындағы даулар мен сәтсіздік, ересектердің зорлық-зомбылығы алдындағы қорқыныш. Кейбір мұғалімдердің келеңсіз әрекеттері, сыныптастары мен достарымен болған қақтығыстар, айналасының қатыгездігі немесе немқұрайлы көзқарасы анықталған. жүктеу/скачать 22,7 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|