Топырақтану

1 ... 47 48 49 50 51 52 53 54 ... 68

Әдебиет: 1, с.137-153; 2, с. 154-166.; 9, с.117-133.с.134-139,158-165; 10,

с. 350-406; 11, 200б; 171-185; 20, 46-70 б.

8 Тақырып

Топырақ құнарлылығы

Мақсаты: тҥрлері, факторлары және топырақ қҧнарлылығын арттыру

шараларын оқып білу.

Дәріс сұрақтары:

8.1 Топырақ қҧнарлылығы ҧғымы

8.2 Топырақ қҧнарлылығының категориялары және тҥрлері

8.3 Топырақ қҧнарлылығының факторлары

8.4 Әртҥрлі топырақтар тҥрлерінің қҧнарлылығы

8.5Топырақ қҧнарлылығын арттыру шаралары

8.1 Топырақтың құнарлылығы – топырақты оның бастапқы

таужынысынан айыратын тек оған тән қасиеті. Топырақ қҧнарлылығы оның

генетикалық ерекшеліктерімен тығыз байланысқан, ал жыртылатын

топырақтарға сонымен қатар ауыл шаруашылығында пайдалану сипатымен

де.

Жер бетіндегі адамзаттың, жануарлардың, ӛсімдіктердің тіршілігі

топырақтың осы қасиетімен тығыз байланысты. Ӛйткені, топырақ

қҧнарлылығы жоғары болса, ӛсімдіктерден алатын ӛнім жоғары болып,

адамзатқа қажет азық-тҥлік, жануарларға керек жем-шӛп қоры молаяды.

Сонымен бірге ӛсімдіктердің белсенді дамуыолардың атмосфера қҧрамынан

ӛз бойына кӛмір қышқылы газын сіңіруін және ауаға оттегінің бӛлінуін

жақсартып, атмосфералық ауаның қҧрамының теңдестігін сақтауға әсерін

тигізеді.

Қазіргі уақытта топырақтың құнарлылығы деп оның биосфераның

қҧрауышы ретінде қоректік, су-ауалық, температуралық, тотығу-

тотықсыздандыру және басқа да топырақтардың режимін анықтайтын жер

факторлары мен жағдайларын қамтамасыз ету деп тҥсінеді.

Топырақ

қҧнарлылығы

жоғарғы

дәрежедегі

ӛзгерушілікпен

ерекшеленеді және топырақ тҥзілу факторлары мен жағдайларының ӛзеруіне

тез әрекеттенеді. Топырақтың қҧнарлылық деңгейіне ӛте кҥшті әсер ететін

адамның іс-әрекеті.

8. 2 Топырақ қҧнарлылығын келесі категорияларын ажыратады: табиғи

немесе жараталысты; табиғи-антропогендік және жасанды.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 47 48 49 50 51 52 53 54 ... 68