3 .Әбу Райхан әл Бируни:
1. Сипаты: энциклопедист-ғалым
2. Хр кезеңі: 973-1050 жж.
3.Атақты еңбектері:
3.1. «Бұрынғы ұрпақтар
ескерткіші»
3.2. «Асыл тастар»
4. Меңгерген ғылым салалары:
4.1. Астрономия.
4.2. Философия.
4.3. География
4.4. Тарих
4.5. Медецина
4 .Махмұд Қашғари:
1. Сипаты: Ғұлама ғалым
2. Хр кезеңі: 1030-1090 жж.
3.Шын аты:Махмуд Хусейн ибн Мұхамед Қашғари
4.Атақты еңбектері:«Түрік тілдердің сөздігі»
5 .Жүсіп Баласағұни:
1. Сипаты: Ғұлама ғалым
2. Хр кезеңі: 1021-1075 жж.
3.Туған жері:Шу өзені бойындағы Баласағұн қаласы.
4.Шын аты: Жүсіп Хас Хажип Баласағұни
5.Атақты еңбектері:
«Құт негізі - білік»
6. Меңгерген ғылым салалары:
6.1. Астрономия.
6.2. Философия.
6.3 Алгебра
6 .Ахмет Иүгнеки:
1. Сипаты: Ғұлама ғалым
2.Туған жері:Түркістан қаласының аймғында
3.Шын аты: Әдіб Ахмет Махмұдұлы
4.Атақты еңбектері:
«Ақиқат сыйы»
7 .Қожа Ахмет Иассауи:
1. Сипаты: Ғұлама ғалым
2. Хр кезеңі: 1103-1167 жж.
3.Туған жері:Сайрам қаласы.
4.Білім алған қаласы:Бұқара қаласындағы Юсуф Хамаданида діни білім алды
5.Атақты еңбектері:
«Даналық кітабы»
6.Пір тұтқан адамы:Арыстан баб
7.Шәкірті:Сүлейман Бақырғани
§ 21.Монғолдардың Қазақстан жерін жаулап алуы.
1.Анықтамасы: Қазіргі Монғолияның жерінде XIIIғасырдың басында Керей, Найман, Жалайыр хандықтарының шекарасына іргелес жатқан монғол тайпалары бірде тату, бірде араз өмір сүрген.
2.Хронологиясы: XIII- XVғасыр
3.Негізін салған: Шыңғыс хан
4 .Шыңғыс хан
1.Шын есімі: Темүжін
2.Хронологиясы: 1155-1224жж.
3.Туған жері:Монғолияның Кентау аймағындағы,
Онон өзенінің жағасындағы,
Болоң деген жерде.
4.Шыққан тегі: Есугей батырдың баласы
5.Хан сайланған жыл: 1206жылы
5 .Қоғамдық құрылысы:
95түмен әкімшілікке бөлінді
Әр түменде 10мың адам болды
Түмендер аймаққа бөлінді
6 . 3 әскери әкімшілік аймақ:
6.1.Оң қанат-Барунгар
6.2. Сол қанат-Жоңғар
6.3.Орталық қанат-Кул
7 . «Жасақ» заңы екі бөлімнен тұрды:
1.Шыңғыс ханның нақыл сөздері, ел басқарудағы
басты мәселелер
2.Әскери бөлім, азаматық істерді орындаудағы
жалпы заңдар.
8.Құрылтай: Жылына бір рет жақ айында шақырылады.Басты мәселе – алдағы болатын соғыстың мәселелері талқыланады.
9 .Монғолдардың Қазақстанды жаулап алуы:
9.1.1207-1208жылдары үлкен баласы Жошы Енисей қырғыздары мен Сібір хандықтарын басып алды.
9.2.1207-1209жылдары Шыңғыс хан таңғұттарды, Тұрфан кінәздіктерін, ұйғырларды бағындырды.
9.3.1211-1215жылдары Қытай жерінің дуалдырын құлатып, от лақтырып, өрт шығаратын соғыс техникаларын қолға түсірді.
9.4.1217жылы Күшліктің Жетісудаңы иеліктерін басып алуға Жебе ноянды аттандырады.
9.5.Шыңғыс хан жіберген 450 адамы бар 500 түйелік сауда керуені 1218жылы Отырар қаласына басып кірді.Басты мақсаты – «Отырар опаты» болған.
9.6.1219-1220жылдары Сыр бойындағы қалалар толығымен Монғолдардың құрамын көшті.
1 0.Жаулап алудың зардаптары:
1.Қалалармен қоныстар қаңырап бос қалды.
2.Баласағұн қаласының орны түгел қиратты.
3.Отырар қаласының орталық бір бөлмесінен
20-30 адамның бас сүйектері табылған.
4.Қалалық мәдениеттің дамуына үлкен кедергі
болды.
5.Отырықшылық мәдениет, егін шаруашылығы
тоқырады.
6.Әлеуметтік-экономикалық дамуына орасан
зардабын тигізді.
1 1.Ұлыстардың құрылуы:
Жошы ұлысы:Шығысы Ертіс өзенінен батысы
Еуропа жеріне дейінгі аумақ, Шығыс
Дешті Қыпшақ, Арал,Сырдың төменгі
ағысы, Жетісудың солтүстік-шығысы
қарады.
Шағатай ұлысы:Оңтүстік және Оңтүстік-шығыс
Қазақстан мен Орта Азия жерлері
қарады.
Үгедей ұлысы:Батыс Монғолия мен Алтай,
Тарбағатай, Ертістің жоғарғы
бойындағы жерлер қарады.
Достарыңызбен бөлісу: |
