Тұрсын ЖҰртбай «Ұраным алаш!»
«Адамзаттың мұқым тарихын санаңмен саралағанда ғана дәл қазiргi дәуiрде өтiп жатқан оқиғаларға кең ауқымда баға бере аласың»
жүктеу/скачать 7,42 Mb.
|
| «Адамзаттың мұқым тарихын санаңмен саралағанда ғана дәл қазiргi дәуiрде өтiп жатқан оқиғаларға кең ауқымда баға бере аласың».
Онсыз ұлттың iлгерi дамуының жолы кесiледi. Қазақ ұлты үшiн сондай түйнектi оқиғаның бiрi – қазақ елiнiң Ресейге бодан болуы. Бұл өзi қазақ зиялыларының пiкiрiн бiрiктiрмеген өте талмалы тамыр. Уыты тамырына шомырлана бiткен бұл оқиғаны таным талқысына салып, ортақ ұлттық пiкiр қалыптастырмай, бүгiнгi, демек, ертеңгi тарихымызды толық тануымыз мүмкiн емес. Себебi, қазақ елiнiң үш ғасырлық тағдыры бодандық туралы көзқарасқа тiкелей қатысты. Және осы үш ғасырдың iшiндегi барлық тарихи оқиғалар мен ұлттық рухани жаңғыруларға берiлген баға – қазақ ұлтының келешек келбетiн анықтайды. Ендеше қалыс қалудың еш ретi жоқ. Ұлттың iшкi жасырын рухы арқылы санамызға ұялаған тоқтамға жүгiнсек, онда қазақ елi Ресейге өз еркiмен қосылмаған. Ресей күшпен отарлаушы жаhангер де, қазақ елi оның боданы. Ұлттың алдындағы үш ғасырдан бергi басты арманы – мемлекеттiк тәуелсiздiк идеясы болды. Iшiмiзден дәл осылай ойлағанымызбен де идеямыз сыртқа шықпады. Тәуелсiздiк тұсында ашық талқыға түскенімен, тарихи тұжырым сол қалпында қалды. Мұның басты кiлтипаны – тарихшыларымыздың танымы мен жүйке тамырымыздағы трайболизмдiк түйсiктiң кесiрiнде жатыр. Жетi ғұламаның бiрi Солон грек жұртындағы рулық және рушылдық сананы жойып, мемлекеттiк намысты ұлттың нысаналы мүддесi ретiнде қоя бiлгендiктен де, гректердiң тұтастығының қасиеттi тұлғасына айналды. Бiздiң жыл қайыруымыздан бұрынғы 594 жылы жүзеге асырылған мұндай шара көшпелi қауым үшiн жат пиғыл саналды. Тiптi рулық түйсiк – ұлттық бiрлiктiң нышаны ретiнде тiршiлiктiң тұтқасына айналды. Кезiнде Абылай хан жаугершiлiкпен қоса рушылдықпен де күресiп, қазақты тұтас ұлт ретiнде ұйытып кетуге тырысты. «Ақтабан шұбырынды, алқакөл сұлама» заман да қазақ елiн ақылға келтiрмедi. Жоңғарды жеңген Абылай рушылдықты жеңе алмай: «Бiрiншi арманым – үш жүздiң басын қоса алмадым. Екiншi арманым – елiме мал емшегiн емес, жер емшегiн емiзе алмадым. Сондықтан да, үшiншi арманым – бiрлiк болмаған соң, елiмнiң ертеңгi еркiндiгiне толық көзiм жетпейдi. Сол өкiнiш», – деп кеттi. Сол үш кесiр ақыры қазақты бас еркi жоқ бодан ел еттi. Кенесарының тұсында да ұлттық тұтастық таппады. Ең өкiнiштiсi, үш жүзге бөлiнген рушылдықтың тура жаугершiлiк кезiнде өршiп, елдi «елiм-айлатып» тынғаны. Мұның сорақылығы сол, бүгiн әр рудан бiр-бiр батыр шығып, бiр батырдың ерлiгiн екiншiсiне телiп, өзгенi кемсiтiп, өзiмiздiң руымыздың өкiлiн аспандата марапаттап жүрмiз. Яғни, әруақтардың көрдегi орнын ауыстырып жатырмыз. Мiне, дәл осы рушылдық психологиясы ұлттық тұтастықтың iрiткiсiне айналып отырғандығына жаны күйген Мұхтар Әуезовтiң: жүктеу/скачать 7,42 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|