Қазақ тілі пәнінен 4 сыныптарға арналған

«Тіл дамыту» атты факультативінің жұмыс жоспары

Құрастырған:

Бұл факультатив курсы 4 сынып оқушыларының қазақ тілі пәнінің алған білімдерін, жалпы бастауыш курсы бойынша меңгергенін ары қарай жалғастыруға, қосымша мәлімет алуға бағытталған

Бағдарламаның мазмұны

Кіріспе – сағат

Тілдің дыбысталу мәдениетіне тәрбиелеу

Баланың тілін дамытуда тілдің дыбысталу мәдениетіне тәрбиелеудің алатын орны ерекше. Сөйлеудің екі құралының бірі – ым-мимиканы түсіндіру, тілдің дыбысталу мәдениетін тәрбиелеуге жатады. Мимика дегеніміз жан сырының дене арқылы сыртқа білінуі (бас изеу, күлу, жылау, қолмен, ауызбен белгі беру) т.б. мұны кейбір дыбыстарды таныстыру барысында пайдалануға болады. Қазақ алфавитіндегі барлық дыбыстарды таныстыруда дауыс ырғағын, екпінін дұрыс келтіріп, дыбыстарды анық айтуға үйретіледі. Қатаң, ұяң, дауысты дыбыстарды бір-бірінен ажыратып, оларды айтуда дыбыс аппараты мен артикуляцияны дұрыс қойып, мәнерлеп айтуға жаттықтырылады. Дыбыстардың дауысты, дауысыз, қатаң, ұяң, үнді-үнсіз болып бөлінетіні меңгертіледі. Жазылуы басқа, айтылуы ұқсас с-з, с-ц, ж-ш, ч-щ, ч-ш, ж-з; ал айтылуында да жазылуында ұқсастық жоқ ч-ц, с-ш,л-р, дыбыстарды дауыс ырғағы мен тіл жылдамдығын реттеп, мәнерлі айтуға үйретіледі. Тілдің дыбысталуы мәдениетіне тәрбиелеуге дидактикалық ойындарды тақырып мақсатына сай: «Көркем жазуға үйренейік» - 2 сағат, «Дыбыс және әріп» - 4 сағат, « Мәтінді көшіріп жазу» - 2 сағат оқытылады.

Тілдің грамматикалық құрылымын бала өте ерте меңгере бастайды. Ересек балалардың тіліне тән қасиет әртүрлі типтегі мәтіндерді құрауды белсенді меңгеру. Балалар монологты меңгереді, грамматикалық құрылым байланыстырып сөйлеу арқылы жетіледі.

Балаларды сөз құраудың амалдарымен таныстыру тілдің грамматикалық құрылымын дамыту да маңызды рөл атқарды. Білім дидактикалық ойындармен жаттығуларда бекиді. Бастауыш сынып балалардың адамдардың кәсібімен таныстыру барлық сөз таптарын жұрнақтардың көмегімен жалғау пайдалануға мүмкіншілік береді. Сөз құрау арнайы тілдік ойындармен жаттығулар арқылы іске асады. Соған байланысты «Сөз таптарын оқыту» бөліміне – 4 сағат уақыт бөлінеді.

Сөздік қорын байыту дамыту - 4 сағат

Ауыз әдебиеті үлгілері: мақал-мәтел, жұмбақ, жаңылтпаш,ертегілерді, сюжетті суреттерді ойын, жаттығуларды балаларға арналған мультфильм, кинофильмдерді пайдаланып, ертегі мазмұнын қайта жаңғыртып, ондағы кейіпкерлерді сынау, сипаттау, сұраққа жауап беру әдіс-тәсілдерді қолдана отырып сөз туындату, сөйлем құрау, шығармашылықпен қысқаша әңгіме құрастыру арқылы баланың тілі дамытылады.

Әңгімелеуге үйретуде төмендегідей тапсырмалар беріледі:

• 
  Сюжеттік суреттер бойынша әңгіме;
  
• 
  Үлгі (схема) бойынша әңгіме;
  
• 
  Құрылған жоспар бойынша әңгіме;
  
• 
  Рөлдер бойынша әңгіме (шығарманы сахналау).
  

Тілдің синтаксистік жағы байланыстырылып сөйлеу және әңгімелеуге үйрету процесі арқылы жүзеге асады. Соған жалпы:

• 
  Мақал – мәтелдер – 2 сағат;
  
• 
  Жаңылтпаштар 1 сағат;
  
• 
  Ертегілерді оқыту – 3 сағат;
  
• 
  Жұмбақ – 1 сағат бөлемін.
  

«Шығармашылық жұмысқа» - 10 сағат. Соның ішінде:

• 
  Мәнерлеп оқу – 4 сағат;
  
• 
  Жатқа жазу – 1 сағат;
  
• 
  Әңгіме құрастырып жазу – 2 сағат;
  
• 
  Сурет бойынша әңгіме құрастыру – 1сағат;
  
• 
  «Менің Отаным тақырыбына» эссе жазғызу – 1 сағат;
  
• 
  Шығарма жазу – 1сағат.
  

• 
  Қоршаған ортада көргендерін өздігінен әңгімелеп, өмірмен байланыстыру;
  
• 
  Оқылған әңгіме ертегі тақпақтарды түсінігі бойынша өз сөзімен жіне әдеби тілде айта білу;
  
• 
  Белсенді сөздік қорына енген сөздерді қажетіне қарай күнделікті іс әрекетке пайдалана білу;
  
• 
  Жаңадан меңгерген сөздерді белсенді сөздік қорына енгізу;
  
• 
  Сурет сериялары бойынша өз шығармашылығымен әңгіме құрастыра білу;
  
• 
  Заттардың аттарын, қасиеттеріне белгісіне қарап ажырату;
  
• 
  Монологты және диалогты сөйлеудің екі түрін пайдаланып, оқылған шығарманы баяндау;
  
• 
  Жалпы және жеке ұғым туралы түсініктердің жетілдіру;
  
• 
  Оқылған шығарма, ертегі, көрген мультфильмдегі басты кейіпкерлерді ажыратып олар туралы өздігінен қорытынды жасау.
  

«Тіл дамыту»

Мазмұны

Әдебиеттік оқу
Қазақ тілі
Математика
Дүниетану
Еңбекке баулу
Бейнелеу өнері
Өзін- өзі тану
Тіл дамыту
Логика математика
Қол өнері

Өзін-өзі тану

34 сағат

№	Тарау тақырыбы	№	Тақырыптары	Сағат саны	Мерзімі
1	Өзін-өзі тану бақыты	1	Өзін-өзі тану – өмірді тану	1
		2	Білімге құштарлық	1
		3	Ойлы бала озар	1
		4	Менің сыныбым – менің ұжымым	1
		5	Менің арманым	1
		6	Ата-баба өнері	1
		7	Тілім менің тірегім	1
		8	Мен елімнің азаматымын	1
2	Адами қарым-қатынасқа үйренейік	9	Жақсы сөз – жанға қуат	1
		10	Адал достық	1
		11	Ашу – дұшпан, ақыл – дос	1
		12	Қуаныш – жан шуағы	1
		13	Кешірім мен келісім	1
		14	Ортақ іс табысы	1
		15	Құрметтей білейік	1
		16	Жақсылық жасай білейік	1
3	Адам болам десеңіз...	17-18	Талаптыға нұр жауар	2
		19	Ақылды тыңдай білу де өнеге	1
		20	Өзімшілдік пен көпшілдік	1
		21	Батылдық пен өжеттік	1
		22	Еңбекқорлық пен еріншектік	1
		23-24	Төзім мен табандылық	2
		25	Сабыр түбі – сары алтын	1
		26	Жақсылықтан жақсылыққа	1
4	Әсемдік әлемінде	27-28	Табиғатқа қамқорлық	2
		29	Жер-Ана	1
		30	Су – өмір көзі	1
		31-32	Таза болса табиғат, аман болар адамзат!	2
		33	Денсаулық өмір негізі	1
		34	Үйренгенім көп менің	1