Түсініктемелік хат Мектепке дейінгі жастағы тілдерді үйрету бойынша «Көптілділік жолында»

Технологиялық карталар мектепке дейінгі білім және тәрбие беретін ұйымдардағы қазақ тілі мұғалімдеріне арналады. Екінші кіші, ортаңғы және ересек топ балаларына Қазақстан Республикасы білім беру министрлігі №499 бұйрығымен «12» тамызда 2016 жылы бекітілген мектепке дейінгі білім беру және тәрбиелеу бойынша Типтік білім беру бағдарламасына сәйкес құрылған.2-ші кіші тобында 18 сағат (айына 2 рет), ортаңғы тобында 18 сағат (айына 2 рет), ересек тобында 36 сағат (аптасына 1рет).

Технологиялық карта (Васерман Ф.Я–ның карта үлгісі бойынша)- қазақ тілі мұғалімінің басқару қызметі мен балалар іс-әрекетін жоғары дәрежеде меңгеріп, білім беру және тәрбиелеу процесінің қорытынды жетістігіне жетуге себепші болатын өз кезінде білім беру қызметінің бағдаржолы болып есептелінеді.

Бұл технологиялық карталар жинағында қазақ тілі мұғалімінің басқару қызметінің нақты жасалу жолдары анықталған:

-бірінші мотивациялық қозғаушы кезеңде балаларға түсінікті және игеруге мүмкіншілік туғызатын оқу қызметінің мақсатын қою, өтіп жатқан жағдайдағы балаға қызығушылық туғызбайтын жерлерін үлгілеу;

-екінші қызмет кезеңінде қойылған мақсатқа сәйкес танымдылық процесіне қатысуы өтеді, танымдылық процесінде және қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде тыңдалым және сөйлегенде қолдау, көмек беру;

-үшінші қызмет кезеңінде ұйымдастырылған оқу қызметінің қорытындылау барысы өтеді, танымдылық процесі және ұйымдастырылған оқу қызметіндегі қорытындысының шешімі.

Балалардың қызметі анықталды,олар:

-бірінші мотивациялық қозғаушы кезеңде өз әрекетінде қойылған мақсатты қабылдауы; болып жатқан жағдайға нағыз қызығушылық туғызу.

-екінші қызмет кезеңінде танымдылық процесіне кіруі өтеді, ұсынылған ойынға қатысуы, қойылған сұраққа белсенді түрде жауап іздеуі, үлкендерден қажетті көмек, қолдау сұрау; тыңдалым және қазақ, ағылшын,орыс тілдерінде сөйлеу;

-үшінші рефлексифті–түзетушілік қызмет кезеңінде бала өз қызметінің қорытындысын көреді, бала өз қызметінен өзін сезінеді.

Осы жинақтағы технологиялық карталар «Танысу», «Ойыншықтар», «Балабақша», «Отбасы», «Жыл мезгілдері», «Киімдер», «Дене мүшелері», «Жануарлар», «Түстер, сандар», «Азық - түлік», «Ыдыс-аяқ» лексикалық

тақырыптарға бөлінген. Бұл тақырыптарға сәйкес мақсаты және күтілетін нәтижелер қойылған /ұғынады, түсінеді, қолданады/.

Технологиялық карталар қазақ тілі мұғалімдеріне ұйымдастырылған оқу қызметінде қазақ тілін қызықты және сауатты өткізуіне әсерлі көмек көрсетеді.

Технологические карты предназначены для учителя казахского языка в группах с русским языком обучения. Разработаны для детей второй младшей, средней и старшей группы в соответствии с требованиями Государственного общеобязательного стандарта дошкольного воспитания и обучения и Типовой учебной программы дошкольного воспитания и обучения, утвержденный приказом Министра образования Республики Казахстан от «12» августа 2016 года №499. Во второй младшей группе 18 часов (2 раза в месяц), в средней группе 18 часов (2 раза в месяц), в старшей группе 36 часов (1 раз в неделю).

Технологические карты составлены по образцу карты Васермана Ф.Я. и являются своего рода алгоритмом организованной учебной деятельности, обладающей высокой степенью воспроизводимости этапов, управленческих действий учителя казахского языка и деятельности детей, способствующий достижению результата процесса обучения и воспитания. В технологических картах данного сборника четко определены управленческие действия преподавателя казахского языка:

- в первой мотивационно-побудительном этапе раскрывается постановка цели учебной деятельности, понятная и доступная ребенку дошкольнику, моделируется ситуации, вызывающей неподдельный интерес ребенка к происходящему;

- во втором этапе деятельности происходит процесс познания в соответствии с поставленной целью, оказание необходимой помощи и поддержки в процессе познания, аудирование и говорение на казахском, английском и русском языках;

- в третьем этапе деятельности происходит отслеживание хода организованной учебной деятельности, процесса познания и анализ результатов организованной учебной деятельности, процесса познания. Определена деятельность детей, которая заключается:

- в первом мотивационно-побудительном этапе происходит принятие ребенком цели как собственной стратегии действия; проявление неподдельного интереса к происходящему;

- во втором этапе деятельности происходит включение в процесс познания, участие в предложенной игре, активный поиск ответа на поставленный вопрос, обращение к взрослым за необходимой помощью и поддержкой; аудирование и говорение на казахском, английском и русском языках;

- в третьем этапе деятельности происходит оформление ребенком результата своей деятельности, осознание ребенком самого себя в собственной деятельности.

Технологические карты из данного сборника распределены по лексическим темам: «Знакомство», «Игрушки», «Детский сад», «Семья», «Времена года», «Одежда», «Части тела», «Животные», «Цвет,цифры», «Продукты», «Посуда» и другие. К данным темам имеются цели, ожидаемые результаты /знание, умение, навыки/.

Технологические карты окажут действенную помощь учителю казахского языка грамотно и интересно провести организованную учебную

Әдебиет. Литература.

• 
  «Қазақстан Республикасы мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты» Астана 2016 ж.
  
• 
  «Типовая учебная программа дошкольного воспитания и обучения» Астана 2016 г.
  
• 
  « Алақай» азбука – тетрадь «Аруна»
  
• 
  « Балапан» журнал для детей дошкольного возраста.
  
• 
  « Балдырған» журнал для детей дошкольного возраста.
  
• 
  «Балдырған» журнал №6 2009ж, №12 2009ж.
  
• 
  «Волшебное путешествие по стране Казахстан» Л.В. Кирилинская.
  
• 
  « Интенсивный курс казахского языка» Кинжикова Ш.Д Костанай 2009г.
  
• 
  «Казахские пословицы и поговорки» М.А.Аккозина.
  
• 
  «Капелька» хрестоматия «Алматыкітап» 2005ж К.С Ильяшева.
  
• 
  «Мы говорим по –казахски» К.Сариева Алматы 1992г.
  
• 
  «Путешествие в страну чудес» О.О. Боровая.
  
• 
  «Путешествие в страну чудес» хрестоматия «Аруна» О.О Боровая.
  
• 
  «Развитие речи» «Алматыкітап» 2004 г.
  
• 
  Сборник казахских пословиц и поговорок Алматы 1990г.
  
• 
  «Тiл ашар» А.Шакенова « Жалын» 1989 г.
  
• 
  «Хрестоматиия по детской художественной литературе казахстанских авторов» Г.А Карбушева.
  

• 
  « 40 уроков казахского языка» Х.Кожахметова Алматы 1990г
  
• 
  «1000 загадок» Н.В.Елкина. популярное пособие для родителей и педагогов.
  

-«Балабақша» тақырыбына байланысты сөздерді үйрету;

-қазақ тіліне тән дыбыстарды (і,ө) дұрыс айтуға жаттықтыру.

Құралдар: карточкалар, аудиотаспа, жұмыс дәптері, В Воскобовичтің игровизоры.

Педагогикалық технологиялар: Ақпараттық-қатынастық технологиялары, денсаулықты сақтау технологиясы, В.Воскобовичтің технологияысы.

Көптілділік:

Қазақ тілі: балабақша, есік, терезе, кілем, төсек

Русский язык: детский сад, дверь, окно, ковер, кровать

English: Kindergarten, door, window, carpet, bed

Қызмет кезеңдері	Мұғалімнің іс – әрекеті	Балалардың қызметі
Мотивациялық-қозғаушылық	Мұғалім балалармен амандасады 1. Мұғалім балаларға қонақ келетінін айтады/ қонақ келеді/ -Сәлеметсіңдер ме, балалар - Менің атым Жанар. -Сенің атың кім? /барлық балалармен танысады/ -Сен неше жастасың?	Балалар амандасады -Сәлеметсіз бе! Балалар өздерінің аты-жөнің, неше жаста екенін айтады -Менің атым Оля -Мен 4 жастамын /педагогтің көмегімен/
Ұйымдастырушылық ізденушілік	2.Тілдік жаттығу және тыныс алу гимнастикасы - Балалар біз амандасып үйрендік, дыбыстарды дұрыс атау үшін көңілді тіл ойынға шақырады /экраннан суреттер көрсетіледі/ -і,-і,-і, -і – қоңыр есік -ік,-ік,-ік,-әдемі есік -лем, -лем,- лем,-лем үлкен кілем - сек, -сек,-сек,-сек әдемі төсек -сек,-сек,-сек,-сек жұмсақ төсек 3.Аудиотаспадағы амандасу сөздерін тыңдатады, жауап беруді ұсынады 4.- Балалар бүгінгі сабағымызды жұмыс дәптерін қарастырудан бастаймыз Жұмыс дәптерінен тапсырманы орындау «Суретті қарап сөздерді есте сақтайық» Жаңа сөздермен жұмыс -Мынау есік - Мынау терезе, -Мынау кілем, - Мынау төсек 5.Видео музыкалық сергіту сәті: «Балабақша» Келген қонақпен бірге ойын ойнауға шақырады 6.«Қыздар, ұлдар» ойынын ойнау. -«Қыздар»дегенде қыз балалар шапалақтайды /сөздерді қайталайды/ -«Ұлдар» дегенде ұлдар аяқтарымен тарсылдатады /сөздерді қайталайды/ 7.Үлестірмелі карточкалармен жұмыс. Ойын «Музыкалық тапсырма» / балалар дөңегеніп тұрады, музыка ойнатылады, тоқтағанда кімде карточка қалса сол бала жауап береді/ -Сен ал /ал деген сөздің сағынасын түсіндіреді/ 8. Балалар бізге келген Жанар өзімен бірге ойын алып келіпті, ойнайсыңдар ма? Игровизор: «Суреттегі заттарды ата, сана»	Балалар дыбысты дұрыс айтуға тырысады. Балалар амандасу, қоштасу сөздерін қайталайды Жаңа сөздермен танысады, қайталайды Суретті қарап мұғалімнің көмегімен есік, терезе, кілем, төсек сөздерін есте сақтайды /үш тілде айтуға тырысады/ Балалар сергіту сәтін орындайды Мұғалімнің тапсырмаларын орындау. -Қыздар -Ұлдар . Балалар каточкадағы сөздерді атайды. Ал ,бер -Мынау есік - Мынау терезе, -Мынау кілем, - Мынау төсек -Иә, ойнаймыз. -Балалар суреттегі заттарды санайды
Рефлексивті-түзеуші	Балалар бізге кім келді? Келген қонақпен қоштасамыз Қол ұстасып тұрамыз, Шеңберді біз құрамыз. Кездескенше күн жақсы, Сау саламат боламыз!	Балалар қонақ келгенін айтады Балалар сөздерді қайталап, қоштасады. Сау болыңыз!

Күтілетін нәтиже:

Ұғынады:амандаса және қоштаса алу. Ұл, қыз деген сөздерді білу. Таныса алу.

Түсінеді: сұрақтарға жауап бере алу, -і,-ө дыбыстарын дұрыс айта алу.

Қолданады: тәрбиеші, күтуші деген сөздерді меңгеруі. Өзі туралы айта білуі.
Ұйымдастырылған оқу қызметінің технологиялық картасы

ортаңғы тобы (4-5)

Білім беру саласы: Комуникация.

ҰОҚ: Қазақ тілі

Тақырыбы: «Ойыншықтар»

Мақсаты: -Ойыншықтарды қазақша дұрыс атауға үйрету.

-Сөздегі қазақ тіліне тән дыбыстарды ажырата білуге жаттықтыру.

-Ойыншықты таза ұстауға тәрбиелеу.

Құралдар: Ақпараттық-қатынастық технологиялары, дорба, ойыншықтар

Педагогикалық технологиялар: ойнау, Монтессори, денсаулық сақтау технологиясы

Көптілділік:

Қазақ тілі:Текше, қасқыр, қоян, піл

Русский язык:кубик, волк, заяц, слон

English: Cube, wolf, hare, elephant

Қызмет кезеңдері	Мұғалімнің іс – әрекеті	Балалардың қызметі
Мотивациялық – қозғаушылық	Балалармен сәлемдесу. -Сәлеметсіздер ме, балалар! -Балалар сендер ойыншықтарды жақсы көресіңдер ме? -Біз бүгін ойыншықтар әлеміне саяхатқа шығамыз. -Ол үшін біз қайталайық Бір,екі,үш,төрт,бес Ойыншықтар әлеміне түс Немен барамыз? /музыка ойнатылады/	Балалар амандасады. Иә Саяхатқа шығатынын айтады Автобуспен
Ізденушілік - ұйымдастырушылық	1.Балалар жолда автобуста ән айтуға болады, мен сендерге ән айтуға шақырамын «Қазақ алфавиті»/видео ролик/ 2. «Ғажайып қоржын» ойыны Жаңа сөздермен танысу Мынау текше Мынау қасқыр Мынауқоян Мынау піл 3. Д/ ойын «Айтқанды орында» Балалармен қимыл - әрекеттерді білдіретін сөздермен таныстыру. (айту – көрсету) кел – подойди отыр-садись тұр-встань бар-иди ал-возьми әкел-принеси апар - отнеси Музыкалық сергіту сәті: «Сылдырмақ» 4.Тақпақ жаттау «Доп»тақпақ: Доп, доп Топ,топ Доп жоғалды Доп жоқ Қап, қап, Тап, тап 5.Флипчарт «Ойыншықтар» «Ойыншықты көрсет» ойыны. (Мұғалім атайды, бала ойыншықты көрсетеді). -Мынау не? -деген сұраққа жауап береді. Жұмыс дәптері «Ойыншықтарды сана, сәйкес сандарды тап» 7. Балалар ойыншықтар әлемінде сендерге арналған ойыншықтар бар екен. Таңдап калайық Ойыншықтармен қимыл-әрекеттерді білдіретін сөздерді орындайды. -Саша, қоянды ал. -Миша, допты апар. т.б.	«Қазақ алфавиті» Әнін орындайды. Балалар ойыншықтарды алады, атайды Балалар мұғалімнің талаптарын қимыл арқылы орындайды.Балалар сұрақтарға жауап береді. Сергіту сәтін орындайды. Балалар тақпақтарды қайталайды Балалар ойын ойнап, ойыншықтарды көрсетеді. Қимыл - әрекеттерді орындайды. Жұмыс дәптерінен тапсырмаларды орындайды Ойыншықтарды санап сәйкес санмен сызық арқылы қосады Балалар ойыншықтарды алады, айтады. Мен доп алдым. Мен қоян алдым.
Рефлексивті- түзетушілік	Балалар біз қайда бардық? Қол ұстасып тұрайық, Шеңберді біз құрайық. Кездескенше күн жақсы, Сау саламат боламыз!	Балалар жауап береді -Біз ойыншықтар әлеміне бардық. Сөздерін қайталап қоштасады.

Күтілетін нәтиже:

Ұғынады: ойыншықтардың атауларын, ойын ойнағанда кейбір ойыншық атауларын;

Түсінеді:ойыншықтарды білдіретін сөздерді айту, қазақ тіліне тән дыбыстарды дұрыс атауды;

Қолданады: кел, отыр, тұр, бар, ал, әкел қимыл -әрекеттерді орындауды.


Ұйымдастырылған оқу қызметінің технологиялық картасы

ортаңғы тобы (4-5)

Білім беру саласы: Комуникация.

ҰОҚ: Қазақ тілі

Тақырыбы: «Күз»

Мақсаты: - «Күз» тақырыбы бойынша сөздерді қайталап, сөйлемдер және әңгіме құрастыру.

-Күз мезгілі туралы білімдерін кеңейту.Ерекше дыбыстарды дұрыс айтуға жаттықтыру.

-Қазақ тілін үйренуге деген қызығушылықтарын арттыру.

Құралдар: күз суреттері, слайд, игровизор, жұмыс дәптері, себет.

Педагогикалық технологиялар: Ойын технологиясы, денсаулықты сақтау технологиясы

Көптілділік:

Қазақ тілі:жыл мезгілі, күз, жаңбыр, жапырақтар, салқын, қолшатыр

Русский язык:времена года, осень, дождь, листья, холодно, зонтик

English: Seasons, autumn, rain, leaves, cold, umbrella

Қызмет кезеңдері	Мұғалімнің іс – әрекеті	Балалардың қызметі
Мотивациялық – қозғаушылық	Балаларды назарын аудартады -Балалар, бізді күз ханшайымы қонаққа шақырыпты. -Балалар саяхатқа шығамыз ба? - Немен барамыз?	Сәлеметсіз бе! - иә, шығамыз - автобуспен
Ізденушілік - ұйымдастырушылық	Музыка ойнайды, жел, жаңбыр дауыстары естіледі. Балалар біз тез жету үшін мына тақпақтарды айтайық 1.Дыбыстық жаттығу. Тақ, тақ, тақ Айтамыз біз не? Рақ, рақ, рақ, Күзде түсер не? -быр, быр, быр Жауады күзде Кол,кол,кол Күзде егін Тар, тар тар Ұшып кетеді Да,да, да Жемістер піседі 2. Бірінші аялдамада тоқтайық Жұмбақ шешу. Бұлттар төніп, Жерге төгіп, Дымқыл тұман басады. Шөп сарғайып, Жел соғады, Далаға жаңбыр жауады?, Бұл қай кезде болады! Сергіту сәті: Алма баққа барамыз Алма теріп аламыз, көрзенкеміз толған соң, Үйге қайтта барамыз. Екінші аялдамада тоқтайды 3.«Жұмыс дәптері» Күз мезгіліне байланысты сөздерді ата Үшінші аялдама 4.«Иә, жоқ» ойыны /презентация/ Күзде етік кие ме? Күзде шалбар кие ме? Күзде бас киім кие ме? Төртінші аялдама 5.Игровизор мен жұмыс жасау. Осы жыл мезгіліне сай келетін суретті таңда игровизормен жұмыс 6.Күз ханшайымы шығады /қолында себетте алма бар/ Балалар мен сендерге сыйлық дайындап қойдым, сендер маған тақпақ айтып бересіңдер ме?	- Балалар хормен жауап береді. тақпақ жапырақ жаңбыр мол құстар бақта Балалар жұмбақты шешеді. -Күз мезгілінде болады. (экраннан күз суреттерін тамашалайды) Балалар сергіту сәтерін жасайды Балалар жұмыс дәптерінен өздеріне таныс сөздерді атайды /үш тілде атайды/ Балалар жауап береді -Иә күзде етік киеді. -Иә күзде шалбар киеді. -Иә күзде бас киім киеді. Балалар игровизормен жұмыс істейді./атайды/ -Иә айтып береміз. Балалар күз туралы тақпақтар айтады
Рефлексивті- түзетушілік	-Балалар біз қайда бардық? -Қандай сөздерді есте сақтадық?	-Күз ханшайымына қонаққа бардық. Балалар есте сақтаған сөздерін айтады.