Умирзакова Х тарих пәнінің мұғалімі Бесікті орта мектебі Атырау қаласы, Бесікті селосы Қазақ хандығының құрылуы
оқушы: Қазақ хандығының нығаюы.Қазақ хандарының Сырдария мен Қаратауға өз құқықтарын жүргіу үшін күресі
жүктеу/скачать 364,71 Kb.
|
| 5 оқушы: Қазақ хандығының нығаюы.Қазақ хандарының Сырдария мен Қаратауға өз құқықтарын жүргіу үшін күресі.
Жәнібек пен Керей хандардың мақсаты: Шығыс Қыпшақ даласының далалаы аудандары мен Сыр бойының орта сағасындағы қалалы орталықтарды өзіне қарату үшін әрекет етуі. XV ғасырдың 70-80 жылдарында басталды. Себептері: Шығыс Дешті Қыпшақта Әбілқайыр билігі жойылды. Өзбек ұлысы ішінде кеңінен етек алған берекесіздік орын алды. Алтын Орда хандығы ыдырап кетті. 1) Шығыс Дешті Қыпшақ жерінде көшпелі шаруалардың жайылымдарды пайдаланудағы бұрыннан қалыптасқан тәртібін қайта қалпына келтіру. 2) Сырдария бойындағы қалалар Шығыс пен Батыс арасындағы сауда керуен жолы үстінде орналасқан Сығанақ, Созақ, Отырар, Йасы(Түркістан) қалаларын қазақ хандығына қарату.Ол қалалар экономикалық саяси, рухани орталық міндетін атқарып келді. Мал шаруашылығы мен отырықшы егіншілік қалыптасқан өңірі болды. 3) Қазақ хандарының Сыр бойындағы қалалар үшін өзбек ханы Мұхаммед Шайбанимен 30 жылдан астам соғыс жүргізді. (Мұхаммед Шайбани Әбілқайырдың немересі) 1470 жылы Керей хан Түркістанға, Жәнібек хан Созаққа шабуыл жасайды. Шайбани Бұхарға кетті. Созақ пен Сауран Қазақ хандығына қосылды. 4) Сыр бойындағы қалаларға Әмір Темірдің мұрагерлері мен Моғол хандары таласты. Ташкент, Сайран қалаларына Моғол ханы билік етті. 5) XV ғ. Соңында қазақ хандары мен Шайбанилықтардың арасында күрес Түркістан мен Қаратау өңірі үшін болды. 6) Орталық және Оұңтүстік Қазақстанның далалы аймақтарын мекендеген халықтарды өз биліктеріне қарату үшін қазақ хандарының күресі басталды. Күрес нәтижесінде Жетісу, Түркістанның солтүстік бөлігін, Қаратау мен Сырдың төменгі ағысын қазақ хандары осы аймақтағы халықтарды өзіне қарата бастады. 7) Шайбани Түркістанның тек оңтүстік бөлігін иемденді. Сөзімді қоыытындылай келе Керей мен Жәнібектің өз алдына қойған мақсатына жетуі үшін маңызды шараларды атқарған тарихи кезең болды. Мұхаммед Шайбани хан атасы Әбілқайырдың ұлысын қалпына келтіре алған жоқ. ХІ ғасырдың бас кезінде Шайбани хан Мәуереннахрды Әмір Темір ұрпақтарынан тартып алды. Батыс Қазақстан, Жетісу, Орталық Қазақстан өңіріндегі көшпелі тайпалар қазақ хандығының төңірегінде топтасты. Мәуераннахр билеушілерінің Қазақ хандығына жасаған жорығы(1503-1570 ж) нәтижесіз аяқталды. Мұхаммед Шайбани Иран Шахымен болған шайқаста қаза тапты. Қазақ хандығының тағына келген Қасым хан 1513 жылы Сайранды, Ташкентті қазақ хандығы құрамына қосу міндетін атқарып шықты. жүктеу/скачать 364,71 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|