оқушы: Қазақ жұртының өзбек ұлысынан бөлініп шығуы

Жәнібек пен Керей сұлтандар бастаған қазақ ұлтының өзбек ұлысынан жарыла көшуі, алауыздықтың, Шыңғыс ұрпағы арасындағы билік үшін таласынан айқын аңғаруға болады.

1. 
   XV ғ. Орта шенінде Әбілхайыр хандығында тоқтаусыз өршіп отырған қан төгіс соғыстар мен ішкі феодалдық қырқысулардың үдей түсуі болатын.
   
2. 
   XVғ. Басында 1456-1457 жылдары Әбілхайыр ханның ойраттардан жеңілуі, оның ел ішіндегі беделін түсірді.
   
3. 
   Керей мен Жәнібектің Әбілхайыр хандығынан бөлінуіне, көшуіне себеп болған негізгі жағдай халықтың арасынан ықпалды топтардың ішінде мақсатты түрде мемлекет құруға бағытталған әрекеттің орын алуы.
   
4. 
   Қазақ жеріне, соның ішінде Жетісу мен Шу өңіріне сырттан төнген қауіп еді. XV ғ. Ортасында ойраттарды бір мемлекетке біріктірген Тоған тайшының ұлы Есен тайшы Моғолстан мен Жетісу жеріне назар аудара бастайды. 1542 ж. Есен тайшы Моғолстанға басып кіріп, Жетісуға еніп, Сыр бой өңірін, Түркістан, Ташкент, Отырар орталықтарын тонап, Сығанаққа жақын жерде Көккесене деген жерде Әбілхайыр хан әскерімен кездесіп оны жеңеді. Ойраттардың бұл жорығы 1455 жылы аяқталады. Есен тайшы бұл кезде қайтыс болған болатын. Бұл оқиға Есенбұғаныда, Алаш жұртында терең ойға батырады. Есенбұға Жәнібек пен Керейге қолдау көрсетіп, Шу бойындағы Қозыбасыдан жер бөліп береді. Керей мен Жәнібек сұлтандар Есенбұға берген Батыс Жетісуды құтты мекен ете отырып, Қозыбасыға қазақ хандығының ұлттық туын тігіп, 1465-1466 жылдары қазақ хандығын құрады.