Өздігінен тексеру сұрақтары:
1. Какртоп түйнектерінің отырғызу кескіндері.
2.Картоп егістігін отырғызуға дайындау шаралары.
3.Картопты өсірудің технологияларын ата.
4. Картоптың халық шаруашылығындағы маңызы.
5. Картоп егістігін күтіп баптау жұмыстары.
6. Картоптың отырғызуға рұқсат етілген сорттарын ата.
7. Картоп түйнегтерін жинау ерекшеліктері.
Ұсынылған әдебиет:
Әрінов Қ.К., Можаев Н.И., Шестакова Н.А., Ысқақов М.А., Серекпаев Н.А.Өсімдік шаруашылығы практикумы. С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті, 2016ж. 324 б.
Аринов К.К. Солтүстік Қазақстанда тұқымтанудың агрономиялық негіздері. Оқу құралы. АҚ «С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті» баспасы, 2013, 118с
Практикум по растениеводству. Можаев Н.И., Аринов К.К., Шестакова Н.А., Искаков М.А., Серекпаев Н.А. Типография АО «КазАТУ им. С.Сейфуллина», 2014. 309с.
Шестакова Н.А., Аринов К.К. Учебно-методический комплекс дисциплины «Управление продуктивностью посева и качеством растениеводческой продукции». Типография АО «КазАТУ им. С.Сейфуллина», 2015, 92 с.
Методические указания к лабораторно-практическим, семинарским и самостоятельным занятиям по дисциплине «Растениеводство». Шестакова Н.А., Аринов К.К., Жирнова И.А. Типография АО «КазАТУ им. С.Сейфуллина», 2016, 78 с.
7. Тоқыма дақылдары
7.1. Тоқыма дақылдардың өсіру технологиясын жасау
Мақсаты: Талшықты зығыр және мақтаның өсіру технологиясын жасауды меңгеру
Материалдар мен құрылымдар:
Оқулықтар, кестелер, альбомдар, суреттер.
Тоқыма дақылдардың қор үнемдегіш өсіру технологиялары бойынша техникалық карта жасау
Пункт Алғы дақыл және
ауыспалы егістегі кескіні
Облыс
Себу алдындағы өнімді ылғал қоры (мм)
Өсіп-жетілу кезеңіңдегі жауын-шашын мөлшері, мм
Сіңімді қоректік заттар қоры, 100 г/мг:
азот фосфор калий
Егістіктегі басым арамшөптер, дана/м2
Ылғалмен қамтамасыз етілуі бойынша, немесе суару мөлшеріне қарай (суармалы жерлер).................................
НМӨ-ді есептеу
Егін жинау қарсаңындағы ең қолайлы сабақ жиілігіне себу мөлшерін есептеу..................................................
Тыңайтқыш мөлшерін есептеу .......
Будан, сорт
№
|
Жұмыстар атауы
|
Сапа көрсет-кіштері
|
Мерзімі
|
Агрегаттар құрамы
|
1 га шығындар
|
трактор
және автомо-бильдер
|
а.-ш. құрал-дарының маркасы
|
жаңар май
|
жағар май
|
электра
энергия
|
тұқым дәрілері
|
гербицидтер
|
фунгицидтер
|
тыңайтқыш
|
кг
|
тг
|
кг
|
тг
|
КВТ
|
тг
|
Кг/л
|
тг
|
кг/л
|
тг
|
кг/л
|
тг
|
кг
|
тг
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Шығындар жиынтығы:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Өсіру технологиясына кеткен жалпы шығындар:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Қосымша шығындар: амартизациялық шығындар (12% технология бойынша) және ағымдағы жөндеулер (10% технология бойынша).
Тоқыма дақылдарды ________________ өсіру технологиясы бойынша өсірудің экономикалық нәтижелері (1 га егістікке алғанда)
Дақыл, сорт
|
себу мөлшері
|
Астық өнімі, ц/га
|
Сату бағасы, т/тенге
|
Тұқым-ның құны, тенге
|
ЖЖМ және ЖМ, тенге
|
Еңбек ақы, тенге
|
Гербицид, тенге
|
Амортизация, тенге
|
Ағымдағы жөндеу-лер,
тенге
|
Тұқым дәрісі, тенге
|
Тыңайтқыш, тенге
|
Барлық шығын, тенге
|
Шартты таза пайда, тенге
|
Тұқымның өзіндік құны,
тенге
|
Рентабельділік,
%
|
млн. өңгіш тұқым 1 га
|
кг/га
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Зкономикалық көрсеткіштер
(1га-ға есептегенде)
Дақыл,
сорт
|
Себу мөлшері млн./га өнгіш тұқым
|
Астық өнімі,
ц/га
|
Астық-тың өзіндік құны, теңге
|
Барлық шығын, теңге
|
Шартты таза пайда,
теңге
|
1 ц астықтың
өзіндік құны,
теңге
|
Рентабел-ділігі,
%
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Өздігінен тексеру сұрақтары:
1. Тоқыма дақылдарының түрлері және маңызы.
2.Тоқыма дақылдарының биологиялық әртүрлілігі.
3. Тоқыма дақылдарының топырақ өндеу жүйесі.
4. Тоқыма дақылдарының себу мерзімдері мен себу мөлшері.
5. Тоқыма дақылдары Қазақстанның қандай аймақтарында жақсы дамыған.
6. Тоқыма дақылдарына қандай дақылдар жатады.
7. 1 ц астықтың өзіндік құнын қалай есептейді?
8. Рентабелділік деген не және оны қалай есептейді?
Ұсынылған әдебиет:
Әрінов Қ.К., Можаев Н.И., Шестакова Н.А., Ысқақов М.А., Серекпаев Н.А.Өсімдік шаруашылығы практикумы. С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті, 2016ж. 324 б.
Аринов К.К. Солтүстік Қазақстанда тұқымтанудың агрономиялық негіздері. Оқу құралы. АҚ «С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті» баспасы, 2013, 118с
Практикум по растениеводству. Можаев Н.И., Аринов К.К., Шестакова Н.А., Искаков М.А., Серекпаев Н.А. Типография АО «КазАТУ им. С.Сейфуллина», 2014. 309с.
Шестакова Н.А., Аринов К.К. Учебно-методический комплекс дисциплины «Управление продуктивностью посева и качеством растениеводческой продукции». Типография АО «КазАТУ им. С.Сейфуллина», 2015, 92 с.
Методические указания к лабораторно-практическим, семинарским и самостоятельным занятиям по дисциплине «Растениеводство». Шестакова Н.А., Аринов К.К., Жирнова И.А. Типография АО «КазАТУ им. С.Сейфуллина», 2016, 78 с.
«Өсімдік шаруашылығындағы бейімдеу технологиялар» пәнінен қорытынды бақылау сұрақтары
Ауыл шаруашылығы өндірісінің міндеттері және оны шешудің жолдары.
Қар суларын тоқтату – ылғал үнемдеу шараларының бір түрі ретінде....
Картоп егістігін күтіп баптаудағы қорүнемдегіш агрошаралар.
Солтүстік Қазақстанның агрокешенін дамытудың негізгі бағыттары.
Жаздық қатты бидайдың биологиялық ерекшеліктері. Өсіруге рұқсат етілген Отандық сорттар, сипаттамасы.
Жаздық бидай – басты азық-түліктік дақыл жоғары сапалы жұмсақ және қатты бидай сортының маңызы. Жоғары сапалы бидай өндірісінде Солтүстік Қазақстанның рөлі.
Жаздық бидайдың жылуға, ылғалға талаптары. Аймақ жағдайында дақылдың аталған факторлармен қамтамасыз етілуі.
Жаздық бидайдың топыраққа, қоректік элементтерге, жарыққа талаптары және осылармен аймақ жағдайында қамтамасыз етілуі.
Жаздық бидай себу мерзімі, мөлшері және сіңіру тереңдігі, оларды негіздеу.
Тұқымдық мақсатқа жаздық бидай өсірудің технологиясындағы ерекшеліктер.
Аймақ жағдайында жаздық бидайды ресурс-ылғалүнемдегіш технологиямен өсіру. Сорттары.
Аймақ жағдайында жаздық қатты бидайдың морфологиясы, биологиясы және өсіру технологиясының ерекшеліктері. Сорттары.
Арпа. Астық және жемазықтық дақыл ретіндегі маңызы. Оның жүйеленуі, морфологиялық және биологиялық ерекшеліктері. Сорттары.
Аймақ жағдайында арпаның өсіру технологиясы.
Сұлы: астық және жемазық дақыл ретіндегі маңызы. Ботаникалық сипаттамасы.
Сұлының морфологиялық және биологиялық ерекшеліктері. Сорттары.
Аймақ жағдайында сұлы өсіру технологиясындағы ерекшеліктер.
Күздік астық дақылдары, астық өндірісін одан әрі арттырудағы олардың маңызы, жаздықтардан артықшылықтары.
Күздіктердің қысқы-көктемгі опат болуы және оның алдың алу.
Күздік бидайдың биологиялық ерекшеліктері мен өсіру технологиясы.
Күздік қара бидайдың биологиялық ерекшеліктері мен өсіру технологиясы.
Тары: халық шаруашылығындағы маңызы, дақылдың потенциалды мүмкіндігі.
Тарының түрлері, түр тармақтары, морфологиялық және биологиялық ерекшеліктері. Сорттары.
Солтүстік Қазақстанда тары өсіру технологиясының ерекшеліктері.
Қарақұмық: дақылдың бағалылығы, морфологиялық ерекшеліктері.
Қарақұмықтың гүлдену сипаты, ботаникалық сипаттамасы, қоршаған орта факторларына талаптары және аймақта олармен қамтамасыз етілуі. Сорттары.
Аймақ жағдайында қарақұмық өсіру технологиясындағы ерекшеліктер.
Қарақұмықтың қор-ылғалүнемдегіш операциялық өсіру технологиясын жасаңыз.
Қор-ылғал үнемдегіш технология – ауыл шаруашылығы өндірісін арттырудың тиімді жолдары.
Жаздық арпаның биологиялық ерекшеліктері. Сорттары. Сипаттамасы.
Күнбағысты майлы тұқымға өсірудегі қорүнемдегіш агрошаралары.
Үнемді өсіру технологиясында алғы дақылдар мен су ережесі.
Сұлының биологиялық ерекшеліктері. Сорттары. Сипаттамасы.
Картоптың суарылмайтын жағдайдағы ылғалүнемдегіш операциялық өсіру технологиясын жасаңыз.
Үнемді өсіру технологиясында таза сүрі жерлердің рөлі, агрогидрологиялық ерекшеліктері.
Тарының биологиялық ерекшеліктері. Соттары. Сипаттамасы.
Рапстың майлы тұқымға өсірудегі ресурс үнемдегіш агрошаралар.
Топырақ өңдеу, қар тоқтату және үнемдегіш технология.
Қарақұмықтың биологиялық ерекшеліктері. Сорттары. Сипаттамасы.
Картоп түйнектерінің отырғызу кескіндері.
Картоп егістігін отырғызуға дайындау шаралары.
Картопты өсірудің технологияларын ата.
Картоптың халық шаруашылығындағы маңызы.
Картоп егістігін күтіп баптау жұмыстары.
Картоптың отырғызуға рұқсат етілген сорттарын ата.
Картоп түйнегтерін жинау ерекшеліктері.
Картоп өсірудегі қорүнемдегіш агрошаралар жүйесі.
Қар суларын тоқтату – ылғал үнемдеу шарасының бір түрі ретінде.
Асбұршақтың биологиялық ерекшеліктері. Сорттары. Сипаттамасы.
Арпаның астыққа өсірудегі қорүнемдегіш операциялық технологиясын жасаңыз.
Ерте көктемгі ылғал жабу, топырақ бетін жабындау – ылғал үнемдегіш агрошаралар ретінде не білесіз?
Ноқаттың биологиялық ерекшеліктері. Сорттары.
Жаздық қатты бидайдың қор-ылғалүнемдегіш операциялық өсіру технологиясын жасаңыз.
Солтүстік Қазақстан жағдайында майлы зығырға алғы дақыл дайындауға ресурс үнемдегіш агрошаралар.
Картоптың биологиялық ерекшеліктері. Сорттары.
Сұлының астыққа қор-ылғалүнемдегіш операциялық өсіру технологиясын жасаңыз.
СҚ-аймағында жаздық қатты бидай егістігін күтіп-баптаудағы ресурс үнемдегіш агрошаралары.
Күздік бидайдың биологиялық ерекшеліктері. Сорттары. Сипаттамасы.
Картоптың суармалы жағдайда қор-ылғал үнемдегіш операциялық өсіру технологиясын жасаңыз.
Аймақ жағдайында бидай егістігін жинаудағы ресурс үнемдегіш технологиясы.
Күздік қара бидайдың биологиялық ерекшеліктері. Сорттары.
Ноқаттың тұқымға қор-ылғалүнемдегіш операциялық өсіру технологиясын жасаңыз.
Аймақ жағдайында күздік бидайға алғы дақылды таңдап алу. Ресурс үнемдегіш дайындау технологиясы.
Күнбағыстың биологиялық ерекшеліктері. Сорттары.
Асбұршақтың қор-ылғалүнемдегіш операциялық өсіру технологиясын жасаңыз.
Күздік бидай егістігін күтіп-баптаудағы ресурс үнемдегіш агрошаралары.
Майлы зығырдың биологиялық ерекшеліктері. Сорттары.
Ерте картоптың қор-ылғалүнемдегіш операциялық өсіру технологиясы.
Аймақ жағдайында сұлыны астыққа өсіру технологиясындағы ресурс үнемдегіш агрошаралары.
Рапстың биологиялық ерекшеліктері. Сорттары.
Картоптың голландтық өсіру технологиясының ерекшеліктерін атаңыз.
Картоптың ауыспалы егістегі орны, топырақ өңдеу жүйесіндегі қорүнемдеу агрошаралары.
Жаздық жұмсақ бидай мен қатты бидайдың қоршаған орта факторларына қоятын талаптарындағы айырмашылықтар.
Майлы зығырдың қор-ылғалүнемдегіш операциялық өсіру технологиясын жасаңыз.
Картоптың тұқымдық материалын отырғызуға дайындаудағы агрошаралары.
Жаздық бидайдың ылғалға қоятын талаптары.
Күнбағыстың майлы тұқымға қор-ылғалүнемдегіш технологиясын жасаңыз.
Картоп егістігін күтіп-баптаудағы қорүнемдегіш агрошаралары.
Жаздық қатты бидайдың жылуға қоятын талаптары.
Рапстың қор-ылғалүнемдегіш өсіру технологиясын жасаңыз.
Картоп жинаудағы ресурс үнемдегіш агрошаралары.
Қор үнемдеу өсіру технологиясының негізгі принциптері
Картоптың өнімділік құрылым элементтерін анықтау әдістемесін атаңыз
Танаптық дақылдардың себу мерзіміне ғылыми негіздеме беріңіз.
Жинау жұмыстарына комбайнды қалай дайындайды, астықтың жарақаттануын азайту үшін қандай шаралар жасау керек.
Себу мөлшерінің есептеу формуласы, мысал келтіріңіз.
Егістіктегі қара күйе ауруымен қалай күресуге болады және ол қандай дақылдарда болады.
Минималды-нөлдік өсіру технологиясының дәстүрлі өсіру технологиясынан айырмашылықтары (ғылыми негізденіз).
Топырақ өндеу жұмыстарының түрлері мен ауыл шаруашылығы машиналарын атаңыз және олардың тереңдігін қалай реттейді.
Техникалық карта дегеніміз не? және оны қалай ұйымдастыруға болады.
Өсіру технологиялары бойынша сепкізтердің түрендері қалай өзгереді және себу мөлшерін сепкіштерге (сепкіштердің түрлерін атап түсіндіріңіз) қалай реттеледі.
Тұқымды себуге дайындаудың негіздерін түсіндіріңіз.
Биылғы жылы (2018 ж.) Қазақстан өнірлеріндегі астықтың күйі және сапасына не айта аласыз және сапасын жақсарту үшін агроном ретінде не істей аласыз.
Қар тоқтату және оның манызы (механикалық қар тоқтату және ықтырмалар).
Бұршақ тұқымдас дақылдардың бұршаққабында дәндердің дамыиай қалуына не себеп және оны болдырмаудың жай-күйлері.
Дәстүрлі өсіру технологиясының артықшылықтары мен кемшіліктері.
Қазақстан республикасы шаруа қожалықтарына және серіктестіктерге қандай мемлекеттік жеңілдіктер қарастырған.
Минималды өсіру технологиясының артықшылықтары мен кемшіліктері.
Қазақстан республикасы көлемінде кейінгі жылдары қандай танаптық дақылдар өсірілуде және не себепті?
Нөлдік өсіру технологиясының артықшылықтары мен кемшіліктері.
Танаптық дақылдардың морфологиялық жетіспеушілігін қалай сипаттайсыз.
КПШ-5, КПШ-9 және КПГ-250 машиналары жайлы не айта аласыз және оны қандай тракторлар сүйрей алады.
Егер дақылдарда қоректік элементтер жетіспесе қандай ауытқулар болады және оның алдың алу шараларын атаңыз.
Бөлектеп жинау әдісінің ерекшеліктеріне ғылыми негіздеме беріңіз.
Себу сапа көрсеткіштері және технологиялық сапа көрсеткіштер дегеніміз не және оған негіздер айтыңыз.
Негізгі өндеуде, қар тоқтатуға, ылғал жабуға, тұқымды дайындау жұмыстарына, себу жұмыстарына, күтіп баптау жұмыстарына және жинау жұмыстарына қандай ауылшаруашылығы машиналары қолданылады (рет-ретімен атап өтіңіз).
Күзде жаздық жұмсақ бидайдың тамырынан ажырап жатып қалу себебін атаңыз.
Танаптық дақылдардың себу мерзіміне ғылыми негіздеме беріңіз.
Астана 2 сорты, Аламан сорты, Дала аруы 446П сорты, РРомонский 81. Восход сорттары қандай дақылдарға жатады.
Сепкіштерді себу жұмыстарына қалай дайындайды.
Себу сапа көрсеткіштері және технологиялық сапа көрсеткіштер дегеніміз не және оған негіздер айтыңыз.
Себу мөлшерінің есептеу формуласы, мысал келтіріңіз.
Егістіктегі қара күйе ауруымен қалай күресуге болады және ол қандай дақылдарда болады.
Минималды-нөлдік өсіру технологиясының дәстүрлі өсіру технологиясынан айырмашылықтары (ғылыми негізденіз).
Топырақ өндеу жұмыстарының түрлері мен ауыл шаруашылығы машиналарын атаңыз және олардың тереңдігін қалай реттейді.
Дәстүрлі өсіру технологиясының артықшылықтары мен кемшіліктері.
Танаптық дақылдардың морфологиялық жетіспеушілігін қалай сипаттайсыз.
Танаптық дақылдардың себу мерзіміне ғылыми негіздеме беріңіз.
Карагандинская 70 сорты, Скакун сорты, Донецкий 8 сорты, РНеосыпающийся1, Авангард сорттары қандай дақылдарға жатады.
Техникалық карта дегеніміз не? және оны қалай ұйымдастыруға болады.
Өсіру технологиялары бойынша сепкізтердің түрендері қалай өзгереді және себу мөлшерін сепкіштерге (сепкіштердің түрлерін атап түсіндіріңіз) қалай реттеледі.
Тұқымды себуге дайындаудың негіздерін түсіндіріңіз.
Биылғы жылы Қазақстан өнірлеріндегі астытың күйі және сапасына не айта аласыз және сапасын жақсарту үшін агроном ретінде не істей аласыз.
Минималды өсіру технологиясының артықшылықтары мен кемшіліктері.
Қазақстан республикасы көлемінде кейінгі жылдары қандай танаптық дақылдар өсірілуде және не себепті?
Нөлдік өсіру технологиясының артықшылықтары мен кемшіліктері.
Танаптық дақылдардың морфологиялық жетіспеушілігін қалай сипаттайсыз
Достарыңызбен бөлісу: |