Кесте 7 - Стивен Кови анықтаған жетістіккен жеткен адамдардың жеті дағдысы

71 
7 – кестенің жалғасы 
1 
2 
Алдымен түсінуге, одан кейін 
түсінілуге ұмтылу әдеті 
Әңгімелесушінің 
мәселелерін 
толық, 
терең, 
эмоционалды және интеллектуалды түсіну 
Синергетикаға ұмтылу әдеті 
Мәселелердің шығармашылықты, бірегей шешімдерін 
іздеу 
Ӛз қабілеттерін қайрау әдеті 
Үздіксіз жетілдірілу, білім алу 
 
Сонымен бірге әдебиет талдауы кӛрсеткендей, лидерлік жеке бедел 
түсінігімен қатар жүреді, бұл топтағы әлеуметтік – психологиялық үдеріс, ол 
топ мүшелерінің іс-әрекетіне лидер беделінің әсері негізінде құрылады[136].
Лидерлік – топтағы түлғааралық қарым-қатынас жүйесінде үстемдік ету 
мен бағыну, ықпал ету мен еру қатынастары. Фрэнк Карделлдің пікірі бойынша 
«біз барлығымыз қалай болғанда да лидер болып табыламыз – отбасында, 
ұжымда, мектепте, жұмыс орнында және әлемде». Лидерліктің кӛптеген 
нұсқалары бар, олардың әрқайсысы белгілі бір қажеттіліктерге сәйкес келеді 
(жеке, кәсіби, әлеуметтік салаларда). Ӛзімізде лидерді іздеу мен табу толық 
жауапкершілікті талап етеді дейді Ф.Кардэлл. «Бұл біз ӛтуіміз керек жол, біз 
дайындалуыз керек бастама және онда барлық болмысымызбен қатысуымыз 
қажет» [98, с.16]. 
Қазіргі зерттеулер кӛрсеткендей, тиімді лидерлер ӛзге адамдардан бірнеше 
сипаттамалармен ерекшеленеді, оған: лидерлікке деген уәждеме – лидер 
адамдарды ӛзінің соңынан ерте алып және қоршаған адамдарға әсер етеді; 
когнитивті мүмкіндіктер
– лидерлер үлкен кӛлемдегі ақпаратты ӛңдей алады; 
бейімделу 
– лидерлер ӛз ізбасарлары қажеттіліктеріне және жағдаяттың 
ӛзгермелі талаптарына бейімделе алады [137].
Сонымен қатар біздің пікірімізге сәйкес, лидерге қарым-қатынастың 
толерантты мәдениеті тән болуы қажет, яғни коммуникативті толеранттылық. 
Коммуникативті толеранттылық лидердің диалог, тең дәрежелі ӛзара қатынас, 
сенімді және игілікті қатынас деңгейінде қарым – қатынас құра алу біліктілігі 
[138].
Кӛптеген зерттеушілер «лидерлік әлеует» түсінігін қандай да бір қызметтің 
жүзеге асу тиімділігін берілген объективті жағдайларда жеке басы мен іскерлік 
ресурс арқылы беделге жету мақсатында қамтамасыз ететін және анықтайтын 
ерекше ықпалдастық қасиет ретінде анықтайды. Лидерлік әлеует тиісті 
қажеттіліктер мен уәждердің, сондай-ақ, ӛз әрекеттері үшін жауапкершілік 
алудың белгілі бір деңгейінің болуын тұжырымдайды. Жастық шақта 
қажеттіліктердің барлық жүйесі қалыптасып жатқан дүниетаныммен реттеледі 
және ықпалдасады.
Нәтижесінде лидерлік әлеуетті дамыту оның ӛзін – ӛзі жетілдіру 
жұмысымен тікелей байланысты. Ӛзін – ӛзі жетілдіру жағымды нәтиже береді, 
егер ол жоспарлы негізде белгілі мақсатқа сүйеніп жасалса. Осылайша 
студенттік актив ӛкілдерінің лидерлік әлеуетін қалыптастырудың жүйесі 

72 
құрылады. Жұмысты бұл негізде ұйымдастыру теорияның болашақ 
практикалық жұмысты жоспарлауын негіздейді. 
Басқа адамдармен салыстырғанда лидер туылғанынан табиғи әлеуетке ие, 
ол оған кӛп нәрсеге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Дегенмен, нағыз лидер 
болып ерлік танытып жалпы қабылданған қағидалармен жүрмей, ӛзін жасайтын 
адам табылады және ӛзінің табиғи әлеуетін қайрай, дамыта, іске асыра отырып 
табысқа қол жеткізеді. Лидерге дұрыс бағытты интуиция кӛрсетеді. Интуитивті 
кӛзқарасқа ие болу оңтайлы таңдау жасау қабілетін білдіреді [11,с.90-92]. 
Кӛптеген зерттеушілер «лидерлік әлеует» түсінігін қандай да бір 
қызметтің жүзеге асу тиімділігін берілген объективті жағдайларда жеке басы 
мен іскерлік ресурс арқылы беделге жету мақсатында қамтамасыз ететін және 
анықтайтын ерекше ықпалдастық қасиет ретінде анықтайды. Лидерлік әлеует 
тиісті қажеттіліктер мен уәждердің, сондай-ақ, ӛз әрекеттері үшін 
жауапкершілік алудың белгілі бір деңгейінің болуын тұжырымдайды. Жастық 
шақта қажеттіліктердің барлық жүйесі қалыптасып жатқан дүниетаныммен 
реттеледі және ықпалдасады. Басқа адамдармен салыстырғанда лидер 
туылғанынан табиғи әлеуетке ие, ол оған кӛп нәрсеге қол жеткізуге мүмкіндік 
береді. Дегенмен, нағыз лидер болып ерлік танытып жалпы қабылданған 
қағидалармен жүрмей, ӛзін жасайтын адам табылады және ӛзінің табиғи 
әлеуетін қайрай, дамыта, іске асыра отырып табысқа қол жеткізеді. Лидерге 
дұрыс бағытты интуиция кӛрсетеді. Интуитивті кӛзқарасқа ие болу оңтайлы 
таңдау жасау қабілетін білдіреді [11,с.90-92]. 
Студенттердің лидерлік әлеуетінің маңызды танылуы болып олардың 
мінез-құлықтарының анықтаушылығы, реттілігі (мақсат, уәж, тәсілдердің 
келісімділігі), сондай-ақ, топтың басқа мүшелерімен оңтайлы ӛзара 
әрекеттестік табылады. Белгілі бір сатыда бұл әлеуетті лидер тобының 
жастардың жалпы кӛпшілігінің ішінен бӛлініп шығу критерийі болуы мүмкін.
Студенттерде лидерлік әлеует дамуы тұлғаның құндылықты-мәнділікті 
бағдарына негізделетін лидер
 
болу қажеттілігінің қалыптасуынан басталады.
Тиісінше, бұған психологиялық білім мазмұнын жобалау бағытталуы қажет. 
Зияткерлік қана емес, қоғамдық қызметте де табысқа қол жеткізуге нұсқама 
лидерлік функцияларды орындауға ынтаны дамытады. Беделге ие болу, 
жолдастар тарапынан жауапты шешім қабылдау құқығын мойындауы – бұл 
ӛзін-ӛзі бағалауды ӛсіретін, тұлғалық құндылықты қалыптастыратын ӛмірдегі 
елеулі табыс болып саналады. 

жүктеу/скачать 3,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: