Комплекс сан деп z=a+bi түріндегі санды айтамыз, мұндағы a және b –нақты сандар, ал i –жорамал бірлік, i2=–1. a комплекс санның нақты бөлігі, b –оның жорамал бөлігі. Re(z)= a,Im(z) =b
- комплекс сандаржиыны. Әрбірнақтысандар комплекс сан депқабылдауғаболады, себебі, үшін.
Комплекс сандаржиынынақтысандаржиыныныңкеңеюі.
z=a+biжәне=a–biөзаратүйіндессандардепаталады.
z1=a+biжәнеz2=c+dicандарытең
Комплекс сандарыныңқосындысы комплекс сан болады.
Қосудыңқасиеттері:
"z1,z2,z3Cүшін (z1+z2)+z3=z1+(z2+z3),
$0C, "zC ,z+0=0+z=z ,
"zC, $ –zC, z+(–z)=(–z)+z=0 ,
"z1,z2C; z1+z2=z2+z1 .
Комплександардыңкөбейтіндісі комплекс сан.
z=z1×z2=(a+bi)×(c+di)=(ac–bd)+(bc+ad)i.
Көбейтудің қасиеттері:
"z1,z2,z3C (z1×z2)×z3=z1×(z2×z3) (ассоциативті),
$1C, "zC, z×1=1×z=z (1=1+0×i),
"zC, $ z-1C, z×z-1=z-1×z=1 (z=a+biжәне z-1=1/z=(a/(a2+b2))+((–b)/(a2+b2))i),
"z1,z2C, z1×z2=z2×z1 (коммутативті).
Қосуменкөбейтуамалдарыдистрибутивтілікзаңыменбайланысқан
.
Комплекс сандардыңбөліндісі комплекс сан,
Комплекс сандардыңгеометриялықмағынасыжәнетригонометриялықтүрі. Комплекс сандарды координат жазықтығыныңкөмегіменжазықтықтыңнүктелеріретіндеөрнектеугеболады. Ox - осініңбойына комплекс санныңнақтыбөлігін(a=a+0∙i), алOyосініңбойынаоныңжорамалбөлігінорналастырсақ (bi=0+bi) жазықтықтаәрбір комплекс сан z(a,b) нүктесітүріндеанықталады. тікбұрышты
ïzïr=ïzï=.
z=a+bi=r(cosφ+isinφ)- комплекссанныңтригонометриялықтүрі.
=r - комплекс санныңмодулі.
-комплекс санныңаргументі.
Тригонометриялықтүрдегі комплекс сандарғаамалдарқолдануөтежеңіл.
Айталық,
z1=r1(cosφ1+isinφ1),
z2=r2(cosφ2+isinφ2) болсын.
Онда
Егерболса, онда
Муавр формуласы
Комплекс саннанnшідәрежелітүбір табу және 1 дентабылғантүбірлердіңтобы.
Айталық, а=r(cos+isin) комплекс саны берілсін. Онда жоғарыда қарастырылған көбейту амалының негізінде n- натурал саны үшін
яғни комплекс санды дәрежелегенде оның модулі сол дәрежеге шығарылады, ал аргументі сол дәреже көрсеткішіне көбейтіледі.
теңдігін пайдаланып, Муавр формуласын бүтін теріс сандар үшін де пайдалануға болады. a=a+bi комплекс санын оң бүтін n дәрежеге шығару үшін Ньютонның биномын пайдаланған орынды, тек
ескерсек жеткілікті.
Муавр формуласының дербес түрін қарастырайық.
cos n
Теңдіктің оң жақ бөлігіне Ньютонның биномды формуласын қолданайық.
Мұндағы
теңдігінің сол және оң жақ бөліктерін салыстырсақ,
теңдіктерін аламыз.
Сонымен, , мұндағы
-ға әртүрлі мәндер беру арқылы түбірдің әртүрлі мәндерін аламыз.
Қорытынды. Комплекс сандардан n - ші дәрежелі түбірді әрқашан табуға болады және оның әртүрлі n мәні болады.
Достарыңызбен бөлісу: |