Vii a тобы. Галогендер



Дата07.02.2022
өлшемі0,57 Mb.
#96427
Байланысты:
Галогендер к

VII A тобы. Галогендер

  • F
  • Фтор
  • Cl
  • Хлор
  • Br
  • Бром
  • I
  • Иод
  • At
  • Астат
  • Электрондық формуласы
  • ...2s2 2p5
  • ...3s2 3p5
  • ...4s2 4p5
  • ...5s2 5p5
  • ...6s2 6p5
  • Иондану энергиясы, эв
  • 17.42
  • 12.97
  • 11.84
  • 10.45
  • 9.2
  • Салыстырмалы электротерістілігі
  • 4.1
  • 2.83
  • 2.74
  • 2.21
  • 1.90
  • Атом радиусы,нм
  • 6.4·10-2
  • 9.9·10-2
  • 11.4·10-2
  • 13.3·10-2
  • -
  • Тотығу дәрежесі
  • -1
  • -1,+1,+3,
  • +5,+7
  • -1,+1,+3,
  • +5,+7
  • -1,+1,+3,
  • +5,+7
  • -1,+1,+3,
  • +5,+7

Сыртқы деңгейінде ns2 np5 (7е) болады. Олар бір электрон қосып алып, - 1-ге тең тотығу дәрежесін көрсетеді.

  • Сыртқы деңгейінде ns2 np5 (7е) болады. Олар бір электрон қосып алып, - 1-ге тең тотығу дәрежесін көрсетеді.
  • Фтор атомынан басқа галогендердің атомдары оң тотығу
  • дәрежесін +1, +3, +5, +7 көрсетеді.
  • Фтор атомының электротерістілігі жоғары болғандықтан фтор 2р –деңгейшесіне тек қана бір электронды қабылдайды, бос квант ұяшықтары жоқ.
  • Хлор атомының 3р – қосымша деңгейшесінен
  • 3d – деңгейшесінде 5 орбиталі бар.
  • Қыздырылған қалыпты хлор атомындағы 3р және
  • 3s –деңгейшелердегі электрондар 3d – деңгейшеге ауысады.
  • Сондықтан Cl , Br , I атомдарының +1, +3, +5, +7
  • тотығу дәрежелері бар.
  • 3s
  • 3d

Галогендердің сутекті қосылыстарының судағы

  • Галогендердің сутекті қосылыстарының судағы
  • ерітінделері қышқылдар болады.
  • HF – фторсутек (балқытқыш қышқыл)
  • HCl – хлорсутек (тұз қышқылы)
  • HBr – бромсутек
  • HI – иодты сутек
  • HF –HCl – HBr – HI
  • Қышқылдарының күші жоғарылайды.
  • Байланыс энергиясы төмендейді.
  • AgF – AgCl – AgBr – AgI
  • Ерігіштігі төмендейді (AgF суда жақсы ериді)

Сумен әрекеттесуі әртүрлі:

  • Сумен әрекеттесуі әртүрлі:
  • а) F2 + H2O = 2HF + O
  • б) Хлордың сумен әрекеттесуі екі қышқыл : тұз қышқылы(күшті) және хлорлау қышқылы(әлсіз) -түзе әрекеттеседі.
  • Cl2 + H2O = HCl + HClO (хлорлау қышқылы)
  • Cl2 + H2O = H + Cl + HClO
  • 2HClO = 2HCl +O2
  • в) Br2 + H2O = HBr + HBrO бром суы
  • г) I2 + H2O = HI + HIO иод суы
  • -
  • +

Галогендердің реакцияға қатысу қабілеті F – Cl – Br – I

  • Галогендердің реакцияға қатысу қабілеті F – Cl – Br – I
  • қатарда төмендейді.
  • Активтілік : F2 > Cl2 >Br2 > I2 болады.
  • Галогендердің реттік нөмірі өскен сайын олардың
  • физикалық қасиеттері заңдылықпен өзгереді:
  • Фтор – қиын сұйытылатын газ,
  • Хлор – оңай сұйытылатын газ,
  • Бром – сұйықтық,
  • Иод – қатты кристалдық зат.
  • Табиғатта таралуы:
  • CaF2 – флюорит
  • Na3[ALF6] – криолит
  • Ca5 (PO4)3F – фтораппатит
  • NaCl – галит
  • KCl - сильвин
  • Br , I иондары – теңіз суында, мұнай суларында.

Физикалық қасиеттері:

  • Физикалық қасиеттері:
  • Бос күйінде молекулалары екі атомды:
  • F2 – ақсары түсті газ.
  • Cl2 – жасылсары түсті газ.
  • Br2 – қызыл-қоңыр түсті сұйық .
  • I2 – күлгін түсті кристалдар.
  • Галогендер улы заттар.
  • өткір иісті

Химиялық қасиеттері:

  • Химиялық қасиеттері:
  • 1) Металдармен
  • 2Na + Cl2 = 2NaCl (натрий хлориді)
  • 2Al + 3I2 = 2AlI3 (алюминий иодиді)
  • 2) Металеместермен
  • H2 + Cl2 = 2HCl
  • 2P + 5Br2 = 2PBr5 (фосфордың пента бромиді)
  • Галогендердің сутекпен реакциясы радикалдық
  • механизммен жүреді:
  • а) радикалдың түзілуі: Cl2 2Cl'
  • б) тізбектің өсіу: Cl' + H2 HCl + H'
  • в) тізбектің үзілуі: H' + Cl' HCl

3) Сумен әрекеттесуі:

  • 3) Сумен әрекеттесуі:
  • а) F2 + H2O = 2HF + O
  • б) Cl2 + H2O = HCl + HClO (хлорлау қышқылы)
  • в) Br2 + H2O = HBr + HBrO
  • 4) Сілтілермен әрекеттесуі:
  • Cl2 + 2KOH = KCl + KClO + H2O
  • 3Cl2 + 6KOH 5KCl + KClO3 + 3H2O
  • 5) Тотықтырғыш қасиеттері:
  • Бос галогендер – күшті тотықтырғыштар.
  • F2 - Cl2 - Br2 - I2 тотықтырғыш қасиеттері төмендейді.
  • 2KBr + Cl2 = Br2 + 2KCl
  • 2KI + Cl2 = I2 + 2KCl
  • 2KI + Br2 = I2 + 2KBr
  • Br2 + 5Cl2 + 12KOH = 2KBrO3 + 10KCl + 6H2O
  • t=100ºC

Алынуы:

  • Алынуы:
  • 1) Фторидтердің электролизі
  • CaF2 = Ca + F2
  • 2KHF2 = 2K + H2 + 2F2
  • 2) Хлорды NaCl электролизімен алады:
  • 2NaCl = 2Na + Cl2
  • немесе сулы ерітіндісімен:
  • 2NaCl + 2H2O = 2NaOH + H2 + Cl2
  • 3) Лабораторияда:
  • 4HCI + MnO2 = MnCI2 + CI2 + 2H2O
  • 16HCI + 2KMnO4 = 2MnCI2 + 5CI2 + 2KCI + 8H2O
  • Бром мен иодты тұздарынан алады:
  • 2KBr + CI2 = 2KCI = Br2
  • 2KI + CI2 = 2KCI = I2

Галогенсутектер: HF – HCl – HBr – HI – HAt

  • Галогенсутектер: HF – HCl – HBr – HI – HAt
  • Алынуы: 1. CaF2 + H2SO4 = CaSO4 + 2HF
  • 2. H2 + CI2 = 2HCI(темпер,қысым)
  • 3. H2 + Br2 = 2HBr (темпер,катализатор)
  • Лабораторияда: NaCI + H2SO4 = NaHSO4 +HCI
  • Қасиеттері: HF – түссіз сұйық, t балқу= 19,5°C
  • HCI, HBr, HI – түссіз газдар, суда жақсы ериді.
  • HF сутектік байланыс түзеді:
  • H – F …H – F …H – F …H – F
  • HF - әлсіз қышқыл, суда еріп балқытқыш қышқыл HF
  • ды түзеді. Бұл қышқыл шыныны жеп жібереді, оны
  • парафиннен, каучуктен, полиэтиленнен немесе
  • қорғасыннан жасалған ыдыстарда сақтайды.

HCI – түссіз сұйықтық, ω(HCI)= 40% (20°)

  • HCI – түссіз сұйықтық, ω(HCI)= 40% (20°)
  • Типтік қышқыл: Mg + 2HCI = MgCI2 + H2
  • Na2O + 2HCI = 2NaCI + 2H2O
  • Cu(OH)2 + 2HCI = CuCI2 + 2H2O
  • Pb(NO3)2 + 2HCI = PbCI2 + 2HNO3
  • HBr және HI өте HCI –ға ұқсас.
  • Тұздары: фториттер, хлоридтер, бромидтер,
  • иодидтер. І А тобының фториттері және NH4F суда
  • жақсы ериді, қалған фторидтер суда ерімейді.
  • Хлоридтер, бромидтер, иодидтер суда жақсы ериді
  • суда(Ag, Pb) тұздары ерімейді.
  • Тотықсыздандырғыш қасиеттері HCI –дан HI дейін
  • өседі.

4HI + MnO2 = I2 + MnI2 + 2H2O

  • 4HI + MnO2 = I2 + MnI2 + 2H2O
  • 10KBr+2KMnO4+8H2SO4 = 5Br2+2MnSO4+6K2SO4+8H2O
  • HF мен фторидтер тотықсыздандырғыш қасиет
  • көрсетпейді.
  • Галогенид иондарын ашу: CI- + Ag+ = AgCI (ақ)
  • Br- + Ag+ = AgBr (ақ сары) I- + Ag+ = AgI (сары)
  • Галогенидтер натрий тиосульфатында ериді:
  • 2Na2S2O3 + AgBr = Na3[Ag(S2O3)2] + NaBr
  • Тұздарының қолданылуы:
  • NaCIминерал галит, 0,9%-ты ерітіндісі физиологиялық
  • немесе изотондық ерітінді, тұз қышқылын, соданы алу
  • үшін, тамақ өнімдерін консервлеу үшін қолданылады.
  • KCI – жүрек соғуының жиілігін реттеуші, бұлшық етін
  • азып-тозудан сақтаушы.

NaBr, KBr – жүйкені тыныштандырады,

  • NaBr, KBr – жүйкені тыныштандырады,
  • адреналинді активсіздендіреді.
  • NaІ, KІ – қалқанша безінің ауруын емдеуге
  • қолданылады.
  • СаСІ2 – жүректің жұмысын реттеуші, қанды
  • тоқтаушы, аллергияға қарсы қабылданады, магний
  • тұзымен уланғанда, уды кетіруші емдік шараларда
  • қолданылады.
  • NaOCI – натрий гипохлориті (Дакен сұйығы)
  • 0,5% - дық ерітіндісімен жараланған жерді жуады.
  • HCI – тұз қышқылы- ас қорытады, асқазан сөлінің
  • қышқылдығы азайғанда ішеді.
  • Са(OCI)2 – хлорлы ізбес, суды залалсыздандырады, қоқыстарды хлорлылайды, жәшіктерді, ұраларды тазартуға хлорлы ізбес қолданылады.
  • Иодтың спирттегі 5% ерітіндісі I2 – антисептик, жараны,
  • ірінді тазалайды.

Галогендердің оттекті қосылыстары:

  • Галогендердің оттекті қосылыстары:
  • Фтор оксиді – түссіз газ, суда ерімейді.
  • Алынуы: 2F2 + 2NaOH = F2O + 2NaF + H2O
  • F2O2 оттектің диофториді – қызыл-сары түсті
  • қатты затты, тұрақсыз, қопарылыс береді.
  • Хлордың оттекті қосылыстары:
  • HCIO – хлорлылау қышқылы, тұздары–гипохлорит
  • HCIO H + CIO K=2,8·10-8 (әлсіз)
  • HCIO2 – хлорлы қышқыл, тұздары–хлорит
  • HCIO2 H + CIO2 K=1,1·10-2 (әлсіз)
  • HCIO3 – хлорлау қышқылы, тұздары–хлорат
  • HCIO3 H + CIO3 K=10 (күшті)
  • HCIO4– хлор қышқылы, тұздары перхлорат
  • HCIO4 H + CIO4 K=1010 (өте күшті)

HCIO –хлорлылау қышқылы

  • HCIO –хлорлылау қышқылы
  • Т.Д.: + 1
  • Алынуы: 2Cl2 + 2HgO+H2O=2HCIO + HgO · HgCl2
  • Қасиеттері:
  • 1.Тотықтырғыш қасиеті: HCIO = HCI + O (hv)
  • HI + HCIO = I2 + HCI + H2O
  • 2. Тұздар түзілуі:
  • 2СІ2 + 2Ca(OH)2 = CaCI2 + Ca(OCI)2 + 2H2O
  • 3. Диспропорциялану реакциясы:
  • 2HHalO HHal + HHalO2
  • 3HHalO 2HHal + HHalO3

HCIO2 -хлорлы қышкыл

  • HCIO2 -хлорлы қышкыл
  • Т.Д.: + 3
  • Алынуы:
  • 1) Ba(CIO2)2 + H2SO4=BaSO4 + 2HCIO2
  • 2) 2CIO2 + H2O2 = 2HCIO2 + O2
  • HCIO2 тұрақсыз: 4HCIO2=2CIO2+HCIO3+HCI+H2O
  • HCIO3 -хлорлау қышқылы
  • Т.Д.: + 5
  • Алынуы: Ba(CIO3)2 + H2SO4=BaSO4 + 2HCIO3
  • Қасиеттері:
  • 1.Tотықтырғыш қасиеті:5HCIO3 + 6P = 3P2O5 + 5HCI
  • 2.Тұздарды түзуі: KOH + HCIO3 = KCIO3 + H2O

Бертолет тұзы - KCIO3

  • Бертолет тұзы - KCIO3
  • Алынуы: 3CI2 + 6KOH = KCI + KCIO3 + 3H2O
  • Қасиеттері: KCIO3 – түссіз кристалдар, суда
  • жақсы ериді.
  • Тотықтырғыш қасиеті:
  • 1. KCIO3 + C12H22O11 = 8KCI+12CO2+11H2O
  • 2. Диспропорциялану реакциясы:
  • 4KCIO3 = KCI + 3KCIO4
  • 3. Ыдырау реакциясы:
  • 2KCIO3 = 2KCI + 3O2 (катализатор MnO2)
  • 4. Қышқылдармен ( T3 – қышқылдар)
  • KCIO3 + 6HCI = 3CI2 + 3H2O + KCI

HCIO4 - хлор қышқылы Т.Д.: + 5

  • HCIO4 - хлор қышқылы Т.Д.: + 5
  • Алынуы: KCIO4 + H2SO4 = KHSO4 + HCIO4
  • Қасиеттері: HCIO4 – түссіз,қопарылыс беретін сұйықтық.
  • 1. Тотықтырғыш қасиеті:
  • 4KI + 3HCIO4 = KIO3 + 3HСI
  • 2. Ыдырау реакциясы:
  • HCIO4 = 4CIO2 + 3O2 + 2H2O
  • KCIO4 = KCI + 2O2
  • 3. Қышқылдық қасиеті:
  • HCIO4 + KOH = KCIO4 + H2O

БРОМ мен ИОД -тың оттектік қосылыстары:

  • БРОМ мен ИОД -тың оттектік қосылыстары:
  • Алынуы:
  • I2 + 10HNO3(k) 2HIO3 + 10NO2 + 4H2O
  • I2 + 5CI2 + 6H2O 2HIO3 + 10HCI
  • 3I2 + 10HNO3(C) 6HIO3 + 10NO + 2H2O
  • I2 + 2HCIO3 2HIO3 + CI2
  • Қасиеттері:
  • күшті тотықтырғыштар:2KBrO3 + I2 = 2KIO3 + Br2

Иодты қышқыл H5IO6 (HIO4 ·2H2O)

  • Иодты қышқыл H5IO6 (HIO4 ·2H2O)
  • Алынуы:
  • 5Ba(IO3)2 = Ba5(IO6)2 + 4I2 + 9O2
  • Ba5(IO6)2 + 5H2SO4 = 2H5IO6 + 5BaSO4
  • Қасиеттері: түссіз, кристалдар, суда жақсы ериді.
  • Иодты қышқыл және иодаттар(тұздары) күшті тотықтырғыштар:
  • К5IO6 + 7KI + 6H2SO4 = 4I2 + 6 K2SO4 +6H2O


Достарыңызбен бөлісу:




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет