А. Т. Сағынаев МҰнай мен газдың физикасы және химиясы
жүктеу/скачать 6,98 Mb. Pdf көрінісі
|
S4
| 12.2. Гидротазалау
Гидротазалау – күкіртті, азотты және оттекті қосылыстарды гидрлеу арқылы мұнай өнімдерін гетероатомдардан тазарту процесі. Гидротазалау процесі кезінде, сонымен қатар, диендер, алкендер және полициклді арендер гидрленеді, сонымен қатар металлорганикалық қосылыстар түрінде болатын металдардан тазартылады. Гидрлеу қабілеті бар, күкірттің әсеріне тұрақты катализаторлар қолданылады. Құрылымдары бірдей гетероорганикалық қосылыстардың гидрленуге тұрақтылықтары мына қатарда артады: күкірторганикалық < оттекорганикалық < азоторганикалық Бұл қатар байланыс беріктігінің ретімен сәйкес келмейді (кДж/моль): С−С (365,6); С−О (292,2); С−S (227,5); С−N (202,8). Алайда, байланыстардың гидрогенолизге жеңіл түсуін молекула бөлшектерінің катализатор бетіндегі атомдармен жаңа байланыс түзу энергиясымен бағалау қажет. Бұл реакцияның энергетикалық кедергісін өзгертеді. Никельді катализатор үшін оның мәні (кДж/моль): С−С (187,8); С−N (108,5); С−S (20,9); С−О (16,7). 174 Көрініп тұрғандай, бұл мәндер көміртегінің гетероатомдармен байланысының салыстырмалы беріктігімен сәйкес келеді. 12.2.1. Процестің химизмі, термодинамикасы мен кинетикасы Гидротазалау процесінде мұнай өнімдерінің құрамындағы күкіртті қосылыстар келесідей реакцияларға түседі: 1) меркаптандар күкіртті сутекке және сәйкес көмірсутегіге дейін гидрленеді: 2) сульфидтер алдымен меркаптандар түзіп гидрленеді: 3) дисульфидтер күкіртті сутекке және сәйкес көмірсутектерге дейін меркаптандар түзу кезеңі арқылы гидрленеді: 4) тетрагидротиофендер сәйкес алифатикалық көмірсутектер түзу арқылы гидрленеді: 5) тиофендер де тетрагидротиофендер сияқты өнімдер береді: 6) бензо- және дибензотиофендер мына сызбанұсқа бойынша гидрленеді: 175 12.1-Кестеде кейбір күкіртті органикалық қосылыстардың гидрлену реакцияларының термодинамикасы келтірілген. Берілген нәтижелерден көретініміз, 300К және 800К температураларда күкіртті қосылыстардың гидрлену реакцияларының тепе-теңдігі оңға қарай ығысқан, меркаптандар, сульфидтер және дисульфидтер үшін гидрлеу кезінде температураның артуымен Гиббс энергиясы жоғарылайды. Тетрагидротиофендер үшін температураның артуымен Гиббс энергиясы төмендейді, яғни реакцияның тепе-теңдік тұрақтысы азаяды, бірақ 800К реакцияның тепе-теңдігі іс жүзінде толығымен оңға қарай ығысқан. Температураның артуымен әсіресе, метилтиофеннің гидрлену реакциясының тепе-теңдік тұрақтысы төмендейді. жүктеу/скачать 6,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|