Біз экономикамыздың өсуі, өндіруші сектордың арқасы екенін түсінеміз. Біз экономикамыз экстенсивті түрде дамып отырғанын мойындауға тиіспіз
жүктеу/скачать 1,35 Mb.
|
529805538241 дәріс ИННОВАЦИЯЛЫҚ МЕНЕДЖМЕНТ
2 сабақ Алғашқы адамдардың өмірі
| Технологиялық инновациялар – яғни жаңа жабдықтарды қолданысқа енгізу, көбінесе жаңа өнімдерді өндіруге ауысу, немесе қолданыстағы шығарылатын өнімдердің сапасын радикалды түрде өзгертуге негізделген.
Қазіргі таңға дейін инновациялық кәсіпкерліктің мәселелері пен инновациялық қызметтің экономикалық нәтижелігі ғылыми даулар мен пікірсайыстардың пәні болып келеді. Бұл кәсіпкер-инноватор қызметі еңбек және капитал сияқты фундаменталды ресурстарға қарағанда көп уақыт бойы экономикалық даму мен өнім өндірісіне жанама әсер ететін тәуелсіз параметр ретінде қарастырылуымен байланысты. Салыстырмалы түрде тек қазір ғана жаңа теориялар кәсіпкерлікті экономикалық прогрестің негізгі факторы ретінде және жұмыс бастылықты қамтамасыз етудің негізгі көзі ретінде қарастыра бастады. ХХ ғасырдың 80 жылдарына дейін кәсіпкерлік еңбек жіне капитал сияқты өндірістің факторларына қарағанда экономикалық дамуға жана әсер етеді беп қарастырылған. Заманауи экономикалық теориялар, әсіресе эволюциялық экономика инновациялық кәсіпкерлікті керісінше әлеуметтік-экономикалық прогрестің, ұлттық экономиканың өсуін ынталандырудың негізгі факторы ретінде қарастырады. Кәсіпкерлік қызметті экономикалық ғылымда зерттеудің бірінші ғылыми еңбектері XVIII ғасырда Р. Кантильон, А. Тюгро, А. Смит және Ж.-Б. Сэйдің жұмыстарында жүргізіле бастады. Кәсіпкер (entrepreneur) туралы ұғымды жаңа кәсіпорынды немесе жаңа идеяны, жаңа өнімді немесе қызметті коммерциялық енгізумен байланысты тәуекелге баратын шаруашылық субъектісі ретінде, алғаш рет Р.Кантильонның «Очерк о природе коммерции» атты еңбегінде қолданылды [20]. Экономикалық теория классиктері кәсіпкерлік қызмет маѕыздылық қалай болғанда мойындаған. Өз кезінде Ж. Сэй, кәсіпкер экономикалық қорларды ґнімділігі мен пайдалылығы аз аймақтан, анағұрлым өнімділігі жоғары және табысты аймақтарға тасымалдайтынын байқады. Бірақ олар кәсіпкерлікті экономикалық дамудың қозғаушы факторлары ретіндегі ролін ерекше дербес ерекшелемеді [21]. Ғылыми-техникалық прогрестің теоретиктері, . К.Фримен және Менеджменттің П. Друкер жиырмасыншы ғасырдың соңғы ширегіне дейін обьективті себептермен тиісті назар бөлінбеген кәсіпкерліктің жүйелілік теориясын ең алғаш Й.Шумпетер ұсынғанын бір сөзден мақұлдайды. Неоклассикалық экономикалық теорияның өкілдері, экономиа тепе-теңдік жағайына жету үшін ұмтылады, ал шаруашылық субъектілерінің әрекеті табысты максимизациялау және шығынды минимизациялау принципине сәйкес келетінін ойлайды [22]. Неоклассикалық доктринасына негiзделген өсудің теориялары, экономикалық дамудың тек қана сандық тараптарын суреттейдi. Бұл ретте табыс, капитал сыйымдылығы, еңбек өнiмдiлiгi көрсеткіштері уақытпен өсе алады, ал мысалы ұлттық табыстағы капиталға табыстың еншiсi немесе еңбек шығындарының көрсеткіштері тұрақты болып қала алады [23]. Сонымен бiрге, тек қана бiр макроэкономикалық көрсеткiштерінің серпiні өнеркәсiптегі жаңа технологиялар, фирмалар, терең құрылымдық өзгерiстердiң жаңа түрлерiнің пайда болу принциптi, жаңа институттардың тууы сияқты экономикалық дамудағы сапалы жылжуларды бейнелеп көрсетпейдi. Феноменологиялық теорияларда экономикалық прогресстiң басқы өсу себебiне орын жоқ. Й.Шумпетер экономикалық серпiннің қозғаушы күштерін анықтауға түбегейлі үлес қосты. Оның зерттеулерiнiң мақсаты - iскерлiк белсендiлiктiң айналымдарын теориясын құру-алғаш Н.Кондратьев бiлдiрген салыстырмалы өркендеу және тұнжыраудың мерзiмдерiнiң толқын тәрiздi алмасулары. Й.Шумпетер экономикалық дамудың қозғалтқышы - кәсiпкердiң инновациялық қызметi болып табылады, деген болжамды ұсынды [1]. Ғылыми-техникалық iлгерiлеудiң облысындағы жаттығу зерттеулерi кәсiпкердiң функциясының ұқсас көруiн толық растады. Дегенмен қоғамдық санада осы шаққа дейiн «кәсiпкерлiк» ұғымның полисемантизмі сақталады. Ғылыми әдебиетте бұл феноменнiң экономикалық, ұйымдастыру және психологиялық сипаттамаларының эклектикалық жиынтығы болып табылатын осы ұғымның әр түрлi анықтаулары кездеседі. XVIII ғасырдың басында кәсiпкерлер қызметiнiң пайдалылығы немесе шығындылығын ескертетiн белгісіздік факторы кәсiпкерлiктiң өте маңызды белгiсi болып саналды. Әр түрлi нарықтарда сұраным және ұсынымның аралығында тепе-теңдiктiң анықтауы бойымен тәуекел қызметі, кәсiпкердiң әлеуметтiк-экономикалық функциясы болып танылды. XVIII ғасырда «капиталдың иесi» және «кәсiпкер» ұғымдарын межелей бастады. Кәсiпкерлер капиталдың жұмыс істеуін, ұлғайтуын жүзеге асырды және бұл сапада венчурлық капиталисттар сияқты шығып тұрды, яғни қаражатын тәуекел кәсiпорынға, пайданың биiк норманың алу мақсатымен бағыттайтын және өзіндік идея, бiлiмін және дағды iстің ұйымдастыруына қосатын кәсіби басқарушылар. Р.Кантильоннан кейін, неоклассиялық мектептiң өкiлдерi кәсіпкер деп, кәсіпорынды менгеретін және озіне тән тәуекелділікпен бәсекелесктік принциптері арқылы сауда қызметін орындайтын жеке адамды санайтын. Сол тұжырымнын жақтаушылары, кәсіпкердің табыстарын тәуекел үшін төлем ретінде қараған. Олар, кәсiпкерлiк табыс пен еңбекақы және авансыланған капиталға деген табыстың айырмашылықтарын көрдi. Алынатын табыстың сипаты капиталист және менеджердiң функцияларынан кәсiпкерлiк функцияны айырды. Кантильонның көзқарастарының өресiздiгi – ол өнiмнiң бiртектiлiгі, технологияның бiрсарындылығы, контрагенттердің және бәсекешiлердiң үлкен саны ерекшеліктерді нарыққа тән ретінде қарастырған. Бұл көзқарас оған, жаңа өнiмдi өндiрiсте негiзделген сұранысты қалыптастыру және кеңейту саласындағы зерттеуді iске асыруға мүмкiндiк бермедi. Кәсiпкерлiк функциядағы инновациялық қызметтiң жүзеге асыруы мен тәуекелдің қосуына Й. Фон Тюнен көңiл аударды. Кәсiпкердiң табысы, бұл көзқарасқа сай, тәуекел қызметінің табысы мен жаңа енгізілім нәтижесiнде экономикалық эффект алынатын сыйлығынан қалыптасады. Инновациялық қызметінің негiзгi функционалдық сипаттамасы ретіндегі дәйектемесі, Й.Шумпетерге жатады. Оның көзқарасына сәйкес кәсіпкер, «дербес шаруашылық орындылығының негізінде, экономикалық өмiрдi қайта ұйымдастыруын» орындайтын маңызды фигурасы болып табылады. Кәсiпкерлiкке деген көзқарастарын нарықтық тұжырымдамасы концепциясы негізінде жасаған алдағы өткен ғалымдарға қарағанда, Й.Шумпетер орын алып жатқан өндiрiс факторларының ескі комбинациясын жаңа, өндiргiш күштердiң жоғары деңгейге тән комбинацияға аумасудын арқасында пайда болатын динамикалық тепе-теңдiктiң әдiсiн дәлелдедi. Шумпетер дәлелдеген кәсiпкерлiктiң теориялық негiздерi, «өндiрiс факторларды біріктіріп құрамдастыратын тұлға» деген кәсiпкердiң анықтауы жататын Ж.-Б. Сэйдың көзқарасына сүйенген. Й.Шумпетердiң пiкiрiнше, кәсiпкерлiк функцияның мәнi өндiрiстiң өзгертiлуiнде тұрады. Кәсiпкерлiктiң мағынасы: -өнiмдi жасаудың жаңа мүмкiндiктердiн ашылуы және практикалық қолдануы; -жаңа технологияның қолдануы; -шикізаттын жаңа көздерінің қолдануы; -жаңа өткізу нарықтарын табу; -өндiрiстiң қайта ұйымдастыруы; арқылы жаңа өндіріс факторлары мен айналыстын іске асырылуы болып табылады. Жаңа австриялық мектептiң көрнектi өкiлi - Ф.фон Хайектің ойынша, кәсiпкерлiк жаңа экономикалық мүмкiндiктердiң iздестiрумен және зерттеуiмен байланған, және де қызметi iздестiрумен байланысты болған кез келген индивид потенциалдық кәсiпкер болып саналады. Шумпетерден кейін, жаңа австриялық мектептiң өкiлдерi, Маркс теориясының қолдаушыларға қарағанда, кәсiпкерлiкті нақтылы жеке меншiк түрi деп санамайды, олардың арасындағы себептi байланыстарды терiске шығарады. Кәсiпкерлiк акционерлiк, топтық және дербес жеке меншiк түрлерi арқылы жүзеге асырыла алады. Бірақ, акционерлік және топтық меншiктiң шеңберiндегі кәсіпкерлік, қызметкерлерге және менеджерлерге әрекет, шешiм қабылдау және жауапкершiлiк сұрақтарындағы меншiк иесiнiң мүмкіншіліктерінің көлеміне қарай iске асады. Жаңа австриялық мектептiң ғалымдарының еңбектерiнде (Л.Мизес, Ф. фон Хайек және т.б.) инновациялық қызмет, кәсiпкерлiктің өте ерекше белгiсiнiң бірі болып танылады. Кәсіпкерлік: басқарушылық шешiмдердi қабылдау және тәуекелге бел байлау; өндiрiстiк факторлар немесе жаңалықтардың жаңа комбинацияларының пайда болуы; ресурстарды келешекке арналған бағыттарда бөлу; қабыл алынған шешiмдердiң орындауын ұйымдастыру; сияқты қасиеттермен сипатталады. Демек, кәсiпкерлiк – бұл, экономикалық жүйенің айнымалы күйінің жағдайындағы төлем қабілеті бар сұранымның потенциалын қанағаттандыруының жаңа мүмкiндiктерiн iске асыруы бойынша жасайтын қызмет. Гарвардтағы, 1940 жылы құрылған кәсiпкерлiктiң тарихы бойынша Зерттеу орталығының пікіріне сәйкес, кәсіпкерлік саласы «өз өнiмi немесе экономикалық игiлiктерді бөлу үшін пайданы алуға ұмтылған бірлігін құру және қолдау үшін арналған, бағдарланған қызмет немесе қауымдастырылған адамдардың топтары, ақшалай немесе басқа пайда алу мақсатына ие болады, осы бiрлiктiң iшкi ахуалымен және шешiмнiң бостандығының елеулi шарасын iске асыру үшін, осы және басқа мерзімдегі экономикалық, саяси және әлеуметтiк шарттармен бірлесіп әрекеттеседi. Жалпылай қараған кезде, бұл қызмет, басқа әлеуметтiк өзгерiстерден айыруға болатын әлеуметтiк феномендердің категориясына жатады» деген анықтамасына ие болды. Бұл анықтамада кәсiпкердiң инновациялық функциясы және кәсiпкермен қызметi әлеуметтiк және институционалдық ортамен орташаланғанған кәсiпорынның байланысы белгіленеді. Сөйтіп, американдық ғалымдар 20ғ саяси стратегияны, нарықтың ықпалына және саяси қысымға қарсы тұруға мәжбүр болған кәсіпкердің қажетті функциясы ретінде қарастырды. Кәсiпкер - экономикадағы ерекше функцияларды орындайтын субъект, сондықтан «кәсiпкер» ұғымы «капиталист», «менеджер» немесе «коммерсант» ұғымдарымен теңбе-тең алмастыра алмайды. Кәсiпкерлiк туралы ұсыныстардың эволюциясы, басқару бiлiктiлiгі нарықтық экономикасы бар мемлекеттердің дамуының ерте кезеңдерiнде кәсiпкерлiктiң өте маңызды сипаттамасы сияқты, ал менеджердің рөлі - инновация адамының рөлі ретінде қаралатындығына байланысты. Жоғарғы технологияда негiзделген экономикаға өтуі инновациялық процесстерге және басыбайлы немесе кірме жаңалықтарды таратуына байланысты кәсіпкерліктің түсіндірмесін алға шығартты. 1970 жылдардан бастап, нарықтық экономикасы бар елдердегi ғалымдардың зерттеулері,кәсіпкердің экономикалық құрылымдағы реттейтiн субъект ретіндегі рөлі және нақты институционалдық формалардағы кәсiпкерлiктiң тетiгiнiң зерттеуiне байланысты болған. Өндiрiстiң ұйымдастыру формаларымен кәсіпкерлік бастамасының үйлесу тетігінің пәнаралық іздестіруі күшейді. Шаруашылықты ең жоғары экономикалық тиімділімен қамтамасыз ететін кәсiпкерлiк басқару стилі өз дәлелін алды. Бұл ретте, басқару, басқа функцияларды тиiмдi iске асыруға мүмкiндiк беретiн ең маңызды кәсiпкерлiк функция ретінде қарастырылған. Сонымен, кәсiпкерлiк жаңалықтардың объекттерi болып жаңа өнім және технологиялық үдерiстен басқа ұйымдастыру - басқару және әкiмшiлiк қызметі де саналады. Дж. Карлэнд американдық экономисттың ұсыныстарына сәйкес, «инновациялық мiнез-құлықпен сипатталатын, істе стратегиялық басқару тәжiрибесiн қолданатын, кәсiпкерлiктi құрып және табыспен өсу мақсатын койып оны басқаратын индивид» кәсіпкер болып саналады. Істе стратегиялық басқару тәжiрибесiн қолдану дегеніміз, кәсәпкерлікті дамытудың мүмкіншіліктерін табуына байланысты тәуекелдi өз жауапкершiлiгiне алуға әзір болу, ұйымның iшiндегі және сыртқы ортадағы өзгерудің үздiксiз процессі ретінде болған жаңалықтардың iске асыруына белсендi мүмкiндiк туғызу, бәсекешiлердi озуға талпыныс. Кәсiпкерлiк басқару, кіші және енді құрылып жатқан фирмалар үшін, негізінде, олардың күшеюі және даму шарттарымен байланған динамикалық өсуге, ал ірі фирмалар үшін стагнация процесстерiн асып өтуге, және де мәселелерді шешу, ұйымдастыруды, фирма iшiндегi коммуникацияларды, қызметкерлердi басқаруды, тұлға аралық қарым-қатынасты жоспарлаумен байланысты бiлiм және әкiмшiлiк дағдылар сияқты кәсiпкерлердiң қасиеттерін аса маңызды мәнiн алдын ала анықтайтын ұзақ мерзiмдi дамуға бағытталған тиiмдi басқаруға бейімделуде. Басқару мәдениетін құру қажеттілігі, венчурлық фирмалардың кәсiпкерлерге қаражаттарды берудің маңызды шарты болып қалыптасты, және венчурлық жобалардың коммерциялану перспективасының шарты болып қарастырылады. Қазiргi менеджменттiң төңiрегiдегi американдық маман П.Друкер кәсiпкерлiктi, мазмұны барлық салалардағы,сонын ішінде басқару саласындағы жаңалықтар болып табылған бәсекелестiк қызметі деп анықтайды. П.Друкерге сәйкес, «жаңалықтар - кәсiпкерлердiң ерекше аспабы және кәсiпкерлiктiң саласындағы өзгерiстi, өз ниеттерiн жүзеге асыру үшiн қолайлы мүмкiндiк ретінде пайдаланатын құрал болып табылады. Кәсiпкерлердiң міндетіне жаңалықтардың көзін және де олардың, жетiстiкке жетудің мүмкiндiгін көрсетушi белгiлерiнiң өзгерiстерiн мақсатты іздестіру» [24]. П.Друкер, өз шағын кәсiпкерлiгiн ашатын кез келкен адам, егер «қанағаттандырудың жаңа көзiн де, жаңа тұтынушы сұранысын да» құрмаса кәсіпкер болып қалыптаспайды деген көзқарасты дәлелдейді. П.Друкерге сәйкес, капиталист және инвестор кәсiпкер болып саналмайды. Кәсіпкерлердің айқын ерекшелігі «бар болғанымен салыстырғанда жаңа және әралуан нәрсе құруға, құндылық құрылыстарын өзгерту және түрлендiру» сипатында. Демек, жаңалықтар «инновацияны, қызметтiң жеке түрлерiнiң iске асыруының нақты мүмкiндiктерi ретінде қолданатын», кәсіпкердің ерекше аспабы болып табылады. Бұл аспапты шебер қолдануы үшiн сыртқы және iшкi ортадағы өзгерiстер туралы мәлiметтерді ұқыпты және жаңалықтарының мүмкiндiгiн белгілейтін бұл өзгерiстердiң симптомдарын зерттеуi керек, жаңалықтардың табысты iске асыруының қағидаларын меңгеру және қолдану керек. Кәсiпкерлiк, экономикалық категория ретінде, бәсекелестiк шарттарындағы пайданы шығару мақсатымен, меншiктi және қарыз капиталының ұдайы өндірісі жайындағы өндiрiстiк қатынастардың жүйесiн білдіреді. Кәсiпкерлiктiң мәнi, кәсіпкерліктің экономикалық процесс ретінде жүзеге асырылу барысындағы қатынастарда ашылады. Бұл процесстiң жүйелі және өзара тығыз байланысты төрт кезеңі бар: - жаңа идеяны iздестiру және оны бағалау - бизнес-жоспар құрастыру - қажетті қорлады іздестіру - өз кәсіпорынды меңгеру Кәсiпкерлiктiң экономикалық функцияларының, яғни бәсекелестік шарттарындағы шаруашылықтын жүзеге асыру кезендегі кәсіпкердің қасиеттерінің таныту формаларынын анықталуын Й.Шумпетер iске асырды және олардын қатарына: -жаңа, тұтынушыларға белгiсiз игiлiктi дайындау немесе кез келген игiлiктің жаңа сапасын жасау; -қазіргі өндіріс саласындағы жаңа, мәлімсіз, ғылыми жаңалыққа міндетті байланысты емес және де қазiргi тауардың коммерциялық қолдануының жаңа әдiсiне сүйінетін өндіру әдісін еңгізу; -жаңа өткізу нарығын игеру, яғни бұл елдiң өнеркәсiбiнiң осы саласы, сол нарық осыған дейiн бар жоғына қарамастан, ұсынылмаған нарығын игеру; -жаңа шикiзат немесе дүмбіл өнім көзiнiң, бұл көздің бұрында бар жоғына немесе еске алмағандыққа немесе қол жетпес болып есептелуіне немесе ол әлi тек қана жасауға алда тұрғандығына қарамастан, ашу; -қайта құруды өткізу, мысалы монополиялық жағдайың қамтамасыз ету немесе басқа кәсіпорынның сол күйін әлсiрету; деген тармақтарды қосты. Й.Шумпетер суреттеп көрсеткен өндiрiс факторлар комбинацияның жағдайлары инновациялық қызметті бейнелейді, ал кәсіпкердің өзі әлеуметтiк-экономикалық өрлеудегi бас рөлін атқаратын экономикалық өсудiң табиғи факторы болып анықталады. Жаңалықтарының өрістету белгiсі бойынша Й.Шумпетер кәсiпкерлердiң екi түрiн айырады: кәсiпкер-жаңашыл және кәсiпкер-имитатор. Соңғысы, кәсiпкер-жаңашыл ашқан нарықтардан пайдасын алады, және нарықтың қанығуы моментiне дейiн жаңалық өрістетуінде қатысады. Кәсiпкерлiк төлем қабілеті бар сұраныстың, қоғамның, өлкелер, салалар, кәсiпорындар және ұйымдардың қажеттiктерiнің тиiмдi қанағаттандыруына мүмкiндiк туғызады. Бәсекелестікте жену,өз нарық сегментiн кеңейтiп нығыздалуға деген талпыныс,кәсіпкердің инновациялық функциясының iске асырылуы арқылы қол жетерлiк. Бұл функциялар, сұраныстың қажеттiгiне қолма-қол әсерін тигізу ғана емес, шаруашылықтың (өнiм бiрлiгiн, қорларды толық және тиiмдi қолдану) мүмкiншіліктерін тиiмдi жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Кәсiпкерлiкке, кәсiпкерлiктiң субъекттерiнiң экономикалық бостандықтың деңгейiнен шығатын жасампаз, іздестіру функциясынан басқа кәсіпкердің басыбайлы істің ұйымдастыруына, оны диверсификацияландыруына, фирма iшiндегі кәсiпкерлiктi енгiзуіне, кәсіпкерлік басқару стилін құрастыруына байланысты ұйымдастырушы функциясы тән. Кәсiпкерлiк, дербес ұйымның шаруашылық жүйесiнен шығарудан, басқа субъекттерiмен ең жоғары нәтиженiң салыстыруы арқылы басталады. Р.Барр iшкi реттiң функцияларын жіктеді, яғни субъекттiң кәсiпорынға бағытталған қызметі арқылы жүзеге асырылатын кәсіпкер қасиеттерінің сыртқы білінуі. Оларға: 1) Өндiрiстiң ұйымдастыруы, оған келесi операциялар жатады: - экономикалық ахуалды зерттеу; - іс қимыл жоспарын кұру; - әкiмшiлiк басқаруды ұйымдастыру; - жоспардың орындалуын бақылау; 2) Тәуекелді өз басына алу. Кәсiпкер- тәуекелшiл адам: сұранысын сезiп тұрған нарық үшiн өндiреді. Өз өнiмдерiн өткiзу туралы ешқандай да сенiмдiлiгі жоқ. Оның жетiстiгi таза пайданың алуымен бейімделенеді. Оның қатесi, жеткiлiксiз белсендiлiгі немесе қабiлетсiздiгі залал немесе күйреулермен жазаланады. Дегенмен, тәуекел кәсiпорынның өзiндік тұжырымдамасы, өндiрiстiк жоспардың құруы және оның орындауымен шектеле алады. 3) Басқарушы функцияларын орындау. Кәсiпкер өндiрiстiк бiрлiктiң жетекшiсi болып табылады, яғни оның қол астында жұмыс iстейтiндерге қайтымсыз ықпал ететін өкiметтi алады. Ұйымдардың кез келген түріндегі ең басты және айырылмайтын жетекшiнiң сипаттамасы ол басқа жұмыскерлер сияқты қызметкер болып саналады [25]. 4-сурет – Кәсіпкерлік функциялары Кәсіпкерлік бар жағынан сұранысты қанағаттандыруға, ал бір жағынан сұраныс туғызып оның кеңейуін ынталандыруға талпынады. Нақты тұтыну игілігіне сұранысты көрсетіп және басқаларды ұсынып кәсіпкерлер өз қызметімен қоғамдық, сондай-ақ жеке капиталды жаңғыртуға қажетті шарт болып табылатын қажетті шаруашылық пропорцияларды қамтамасыз етеді. Кәсіпкерлердің қызмет масштабын кеңейтуге жалпы талпынысы қоғамдық өндірісті кеңейтуге мүмкіндік береді. Кәсіпкерлердің бірігуі жеке ресурстардың болмауы, заңнамалық шектеулер, кооператив үшін пайдалар сияқты жалпы проблемаларды шешу үшін коалиция құруға әкеледі. Осы орайда, кооперативті байланыстарды реттеу және ортақ қызметті ұйымдастыру дербес инновациялық кәсіпкерлікке ұласты. Бұған тек ірі өнеркәсіп кәсіпорындары ғана емес шағын жаңа компанияларды қызығушылық білдіреді. Кәсіпкерліктің типологиясы сыныптама критерийлеріне байланысты өзгереді. Осылайша, жаңа тауарлар және қызметтер деңгейі кәсіпкерлік қызметтің инновациялық және негізделгеніне шектеулік ұсынады. жүктеу/скачать 1,35 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|