Ќызылорда облысындаєы
жүктеу/скачать 2,27 Mb.
|
| АРАЛ АУДАНЫ БОЙЫНША
Арал ауданы - Қызылорда облысының солтүстік-батысында орналасқан әкімшілік-аумақтық бөлініс. Аудан 1929 жылы құрылған. Орталығы - Арал қаласы 1938 жылы қала мәртебесін алған. Жерінің аумағы - 5554574 га, жалпы ауданы бойынша 24,4 %-ды құрайды. Ауданда 73 160 адам тұрады (11,4 %), халқының тығыздығы 1 шаршы метрге - 6,2 адамнан келеді. Аудандағы 58 елді мекен 1 қалалық, 2 кенттік және 12 ауылдық округке біріктірілген. Ауданның облыс орталығымен ара қашықтығы - 448 шақырым. Ауданның климаты тым континенттік, жазық және шөлейтті, жазда +43 градус ыстық, қыста күшті жел мен дауылдан тұратын -39 градусқа дейін аязды болып келеді. Аудан батысы мен солтүстігінде Ақтөбе облысының Шалқар, Ырғыз аудандарымен, солтүстік-шығысында Қарағанды облысының Ұлытау ауданымен, шығысында облыстың Қазалы ауданымен, оңтүстігінде Қарақалпақ Республикасымен шектеседі. Аудан аумағы толығымен дерлік Тұран ойпатының солтүстігінде, Арал ойысында жатыр. Солтүстік-батысында біршама көтеріңкі, аласа келген қыраттар мен таулар орналасқан. Аудан жерінің ең биік жері – Шевченко шығанағынан солтүстік-батыста жатқан тау (324 м). Солтүстігінде Алтыншоқысу (249 м), Тербенбес (208 м), Көлқарашоқы (240 м), Көкарал түбегінде Дәуіт (161 м), Көктырнақ түбегінде Үшшоқы (188 м) таулары орналасқан. Бірнеше ірі құмды алқаптар бар. Олар – солтүстік-батысындағы Кіші Борсық құмы, солтүстігінде Баршақұм, орталық бөлігінде Арал Қарақұмы, Жіңішкеқұм, Дарбас құмы. Арал теңізі жағалауында Көкарал, Көктырнақ, Барсакелмес, Шұбартарауыз, Құланды түбектері, Чернышев, Тұщыбас, Шевченко, Бутаков, Сарышығанақ шығанақтары және Берг мойнағы орналасқан. Түбектерде Изенарал, Ұзынарал, Қаратөбе, Домалақ, Айдарлы, т.б. мүйістер бар. Ауданды екі бөліп Аралға құятын Сырдария өзені ағып жатыр. Оның атырауында аудандағы көлдердің басым бөлігі орналасқан. Ірілері: Қамыстыбас, Тұщыбас, Шөмішкөл, Ақшатау көлдері, т.б. Атырауынан біршама алыста жатқан көлдерге Жақсықылыш көлі жатады. Арал ауданының географиялық жағдайы Арал теңізімен тікелей байланысты. Аудан халқы балық, мал шаруашылығы және тұз өндірумен айналысады. Тұз өндірісі Арал теңізінің солтүстік жағасында орналасқан Арал қаласынан 21 шақырым жерде Жақсықылыш деп аталатын жерде өндіріледі. Сонымен қатар, кварц құмынан шыны жасау өндірісі дамып келеді. Ауданда «Барсакелмес» табиғи мемлекеттік қорығы орналасқан. Қорық 1939 жылы құрылған. Қорықтың жалпы ауданы - 160826 га. Қорықта сирек кездесетін жануарлар мен өсімдіктердің кейбір түрлері бар. Мысалы, құлан, киік, тасбақа, жылан, құстар және т.б. Арал ауданының балықшылары қиын кезеңдерде ашаршылыққа ұшыраған Повольжия тұрғындарына 14 вагон балық жіберіп көмектескен. Абай – ауыл, округ орталығы. Ауданның қиыр солтүстік-шығысында, Арал қаласынан 110 км жерде, Баршақұм құмының орталық бөлігінде, шөл белдемінде орналасқан. Іргесі 1930 жылы қаланған. 1957 жылға дейін қаракөл қойын өсіретін «Қарақұм» кеңшары мен ауылдық кеңестің орталығы болып келді. Ауылда және округке қарасты Ерімбетжаға, Көкаша, Қаратерең ауылдарында шаруа қожалықтары жұмыс істейді. жүктеу/скачать 2,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|