Кұралы. Орал: М.Өтемісов атындағы БҚм у бак, ж эне баспа орталығы, 2007



Pdf көрінісі
бет60/87
Дата24.01.2023
өлшемі3,47 Mb.
#166222
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   87
Байланысты:
сімдіктер систематикасы О у ралы

Аралиялар тұкымдасы - Araliaceae
700 түрі белгілі, ірі ағаштар, бұталар, агаштанған лианалар, сирек 
шөптесін өсімдіктер. Гүлдері ұсак. шатыршаларында тостаган жапыракшалары
- 5, күлтежапыракшалары - 5, аталығы - 5, аналығы - 1, жатыны төмен 
орналаскан. Ж апырактары саусак салалы, кауырсынды тарамдалған. кезектесіп 
орналасқан. А ралиялар тропиктер мен субтропиктерде таралған.
61


Ай ұры к - H edera helix ағаштанған лиана, Батыс Еуропа, Қырым, Кавказ 
ормандарында жабайы түр ретінде таралған.
Адамтамыр (Рапах) - бұл көпжылдық шөптесін өсімдік, алкызыл гулдері, 
усак кызыл жемістері болады, жапырактары саусак салалы тарамдалған, ірі етті 
тамыры адам пішінді. Корея мен Қытайда таралган, ТМ Д-да Қиыр Ш ығыста 
кездеседі. Қунды емдік касиеті бар өсімдік. Тамыры 500 ж ы лға дейін өмір 
сүреді.
Ак тікен, Элеутерокок, Аралия - бағалы емдік касиеті бар өсімдіктер.
Шатыргүлдер тукымдасы - Аріасеае
Дуние жузінде 300 туысы, 3 мындай түрі белгілі. Қазақстанда 230 тур, 
Батыс Қазакстанда 34 туыс, 59 түр тіркелген. Негізінен көпжылдык, екіжылдык 
шөптесін 
өсімдіктер, сирек буталар д а кездеседі. Ж ер шарының барлык 
бөлігінде, әсіресе коңыржай жэне құрғақ климатты аймактарында таралған. 
Ш атыргүлділер сабағынын іші куыс, онда тукымдары тэрізді эфир майы мен 
смола заттар бөлетін безді каналдар 
болады. Ж апырактары - жай, саусак 
салалы жэне кауырсынды тілімделген, кезектесіп орналасады. ¥ с а к , ак (сирек 
сары,көк) тусті гүлдері курделі немесе жэй шатыр, сирек шокпарбас 
гүлшоғырына жиналған. Күрделі шатыр гүлшоғырының бірінш і, екінші ретті 
шатырларының негізінде орналаскан жапыракшалары ж еке жэне 
жалпы 
көмкергіш орамдар түзеді. Ш атыргүлділердің гүлдері негізінен актиноморфты, 
косжынысты, 5 мүшелі. Гүлсерігі кос кабатты. Тостағанш а жапыракшалары 
нашар дамыған 5 тісшеден тұрады, култе жапыракшалары -5, аталығы - 5, 
аналығы - 1 , жатыны томен орналаскан. Жемісі - тукымша, пісіп жетілген кезде 
какырамайтын, бір дэнді жартылай жеміске ажырайды. Ж еміс кабырғалары 
арасында май жолдары болады. Ш атыргүлділер тұкымдасына жататын 
өсімдіктердің эртүрлі мүшелерінде эфир майлары, смола ,алкалоидтар жэне т.б. 
органикалык заттар кездеседі. Сондыктан көптеген түрлері көкөніс, кош иісті, 
эфирлі-майлы, дэрілік өсімдік ретінде өсіріледі. Олардың арасында улы түрлері 
де бар.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   87




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет