Лекциялар жинағы Шымкент-2019 ж. Тақырып 1 Тақырып Нарықты қалыптастыру мәні және қағидалары, теориялық негіздері
Өндірістік үрдісті ұтымды ұйымдастыру қағидалары
жүктеу/скачать 254,25 Kb.
|
Экономика и организация производства
| 2. Өндірістік үрдісті ұтымды ұйымдастыру қағидалары
Өндірістік үрдістің барлық құрамды бөліктері (құралдар, еңбек заттары және еңбектің өзі) өңдірістік үрдістің элементтері деп аталады. Өндірістік үрдіс кеңістігінде және уақытаралығында жүреді. Негізгі элементтердің кеңістікте және уақыт аралығында қиыстырылып үйлесуі мен өзара байланысы өңдірістік үрдістің ұйымдастырылуы деп саналады. Өндірістік үрдіс көбіне үнемді болу үшін оны ұйымдастырудың жобасы жасалады. Ондай жобаны жасағанда өндірістік үрдістің ұйымдастырылуының төмендегідей негізгі қағидаларын сақтауға ұмтылады: мамандырудың пропорционалдығын, ырғақтылығын, толассыздығын, параллельдігін, туралығын, икемділігін, гомеостатикалығын (өзіндік реттейтін). Мамандандырылуы - өңдірістік үрдістің элементтерінің әр түрлілігін шектеу. Жұмысшы орынға қолданылатын мамандандыру бекітілген операциялар санын шектеу жолымен жүргізіледі, өндірістік бөлшектердің, цехтардың, зауыттардың мамандандырылуы белгіленген жұмысшы орындарымен осы өңдірістік бөлімшелердегі (өңделетін және құрастыратын) бұйымдар тізімін шектеу, бұйымдарды жасаудағы қолданылатын үрдістердің әр түрлілігін тарылту ұсынылады. Мамандандыруға жүйелеу - өндіріс тәсілдерінің өнімді немесе оның элементтерінің бірыңғай нысанға, өлшемдерге, құрылымға келтіру ықпал етеді. Жүйелеу тораптар мен бөлшектер тізімін азайтуға, өндірісті жүргізудің технологиялық әдістерін, жабдықтар мен материалдардың түрі мен маркілерін, бөлшектерді жасау (конструкторлық, технологиялық, ұйымдық жүйелеу) маршруттарын шектеуге мүмкіндік береді. Пропорционалдық өңдірістік үрдісте қатынастың барлық өңдірістік бөлімшелердің салыстырмалы бірігуі өткізу қатынасын болжайды. Бұл қағиданың бұзылуы өндірісте «әлсіз орындардың» пайда болуына немесе керісінше - жұмыс орындарын, бөлімшелерді, цехтарды толымсыз жүйелеуге, кәсіпорынның жұмыс істеу тиімділігін төмендетуге әкеп соғады. Өңдірістік үрдістің ырғақтылық қағидасы тең уақыт аралықтарында бірдей көлемде өнім шығаруды жорамалдайды. Ырғақтылық ауысым, апта күндері мен ай бойында өнімнің біркелкі шығысын қамтамасыз етеді.Өндіріс ырғақтылығының негізіне жоғары технологиялық тәртіп, жабдықтың сенімді тұлға істеуі, өндірістің толассыз материалдық қамтуы, өндіріспен оперативтік басқару болып саналады. Үздіксіздік қағидасы жою есебінен үрдістің ең аз ұзақтығына немесе бөлшектерді өңдеу мен бұйымдарды құрастыруда үзілістерді ең қысқа мерзімге жеткізумен жетіледі. Параллельдік қағидасы көптеген жұмыс орындарында бір атаулы бұйымдарды бір уақытта параллельдік өңдеумен қамтамасыз етіледі. Тура дәлдік қағидасы өңделу заттарының жылжуын қысқа жол бойынша қайталанбайтын және қарама-қарсы кездеспейтін қозғалумен бейнелеу. Икемділік қағидасы кәсіпорынның өндірістік бағдарламасына кіргізілген басқа өнімді немесе жаңа өнімді шығаруға, оның өндірістік игеруге тұтас көшу мүмкіндігін қамтамассыз етеді. Қазіргі өндірісте шығарылатын өнімнің ауысым жиілігі жоғары, және ол өте қысқа мерзімде ресурстардың аз шығындарымен жүргізілуі керек. Гомеостатикалық (өзіндік реттелуі) — өндіріс жүйесінің ортамен өзара іс әрекеті үрдісінде бар өзгерістердің мәндерінің белгілі шектерде сақталу қасиетін білдіреді. Гомеостазис – грек тілінде – «қимылсыздықтың ұқсастығы».Бұл түсінік алғашқыда биологияда, физиологияда еңгізілген, кейінірек – өндіріс ұйымдарында. Өндіріс барысын заттық өзін-өзі реттеу механизімі жалпы күрделі және көпқырлы, онда қарқынды үзіліссіз оперативтік жоспарлау жүйесі, жоспарлау-ескерту-жөндеу жүйесі, заттық – тұйық цехтардың ұйымы олардың басқадай цехтардан тәуелділігін шектеу мүм Өндірісті ұйымдастыру түрлерінің сипаттамасы. Ағымдық өндіріс. Ағымдық желілердің негізгі түрлері мен ұйымдастырушылық нысандары. Технологиялық және табиғи үрдістердің әсер етуімен еңбек заттарының дайын бұйымға айналуының өндіріс үрдісінің басталу сәті мен оның дайын түрдегі шығынға дейінгі күнтізбелік мерзімді өндірістің циклдік ұзындығы немесе өндірістік цикл деп аталады. Өндірістік циклдегі технологиялық операциялардың орындалу уақыты технологиялық циклді құрайды. Өндірістік циклдің ұзындығы түсінігі жалпы машина жасауға да және оның жеке құраушы бірліктеріне және бөлшектеріне де қатысты айырылады. Бір бөлшек, бірдей партиялар немесе бірнеше әр түрлі бөлшектер жасалынатын мерзімдегі бір операция орындалатын уақыт операциялық цикл деп аталады. Өндірістік циклдің ұзақтығын анықтау өндірістік үрдістің әр түрлі кезендерінде және бөлшектерді әр түрлі цехтарда өндеудің, мен машиналарды құрастырудың басталуы мен аяқталуың уақытпен келістіру үшін қажет. Өндірістік циклдің ұзындығын есептеудің негізінде дайындау және механикалық цехтарда дайындамалар мен бөлшектерді өңдеу қанша түрге бұрың басталуы керек екендігі анықталады, өйткені олар құрастыру цехына кесте бойынша берілетін болады. Сонымен, өндірістік цикл жеке цехтар мен бөлімдердің жұмысының күнтізбелік - кестелердің тұрғызудың, аяқталмаған өндірістің өлшемдерін анықтау, өндірістің бағдарламасын дұрыс желіну үшін негіз болады. Өндірістік циклдің ұзактығы әдетте күнтізбелік күндерімен есептелінеді, өйткені ол өндіріс кезіндегі жұмыссыз күндердің санына байласнысты. Өндірістің уақыты – Тө технологиялық операцияларды орындау Ттех, табиғи үрдістер tta мен қосылмас операциялардың: даярлау – қортынды tд-қ , басымдау tтас бақылау tб ұзақтығынан тұрады. Үзілістің уақыты – жұмыс уақытындағы үзілістер мен жұмыссыз уақыттағы үзілістерге бөлінеді, яғни кесімді үзілістер деп аталады. Жұмыс уақытындағы үзілістер партиялық пен партияаралықтан tп-а және цехаралық күтуден tца тұрады. Партиялық үзілістер еңбек заттарын партияларымен өңдеумен байланысты. Партиялардың бөлшектері бір мезгілде өңделмейді, ал бірден немесе бірнеше далғамен. Әрбір бөлшек өңдеуде өзінің кезегін күтеді, сонан соң барлық партияның өңделіп аяқтауын күтеді. Партиялық үзілістер жеке емес, ал технологиялық өнер акциялармен бірге операциялық цикл Т0 құрай отырып бірге ментелінеді. Күтудің үзілістері сол жағдайда басталады, егер жұмыс орындарына түскен еңбек заттары оның бос еместігінен өңделу мүмкіндігі болмаса. Күту үзілістері сонымен қатар бір жинаққа кірген бөлшектердің біркелкі жасалуынан туындайды. Оларды кейде жинақтауды күту үзілістері деп атайды, олар цехішіндегі (опреацияаралық) tоа және цехаралық tца болуы мүмкін. Жұмыс уақытындағы үзілістер кәсіпорынның жұмыс тәртібімен (демалыстар мен мереке күндері, жұмыс ауысымдары аралық үзілістер және түскі тамақ) анықталады. Өндірістік циклдің құрылымы, яғни құрам мен оған кіретін элементтердің ара қатынасы өнімнің ерекшеліктеріне, оны жасаудың технологиялық үрдістеріне, өндіріс түріне және басқадай факторларға байланысты. Үзіліссіз өндірістерде (химиялық, металлургиялық ж.с.с.) өндірістік циклдегі жай өзіндік салмақты өндіріс уақыты алады. Сенімсіз өндірістер де үзілістер өндірістік цикл жалпы ұзақтығының 70-75% құрайды. Өндірістің сериялылығы мөлшері жоғарылаған сайын үзілістердің өзіндік салмағы төмендейді. жүктеу/скачать 254,25 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|