Мектепке дейінгі мекеменің әдістемелік жұмысына басшылық

Педагог кадрлардың біліктілігін арттыру институты

Павлодар, 2010

Құрастырған: Нұрғалиева С.Д.,

Павлодар облысының педагог кадрлардың

біліктілігін арттыру институтының әдіскері

Әдістемелік нұсқауда мектепке дейінгі мекеменің әдістемелік жұмысының негізгі бағыттары көрсетілген, әдіскерлерге көмек ретінде ұсынылады.

2. Мектепке дейінгі әдіскер қызметінің негізгі бағыттары....................5

3. Мектепке дейінгі ұйым педагогының біліктілігін арттыру

жағдайында әдістемелік қызмет жұмысының мазмұны.....................7

4. Мектепке дейінгі білім беру мекемесі жұмысының

жылдық жоспары.................................................................................. .9

5. Педагогикалық кеңес – басқарудың алқалылық нысаны...................12

6. Оқу-тәрбие жұмысына мониторинг жүргізу технологиясы..............15

6. Әдіскердің жұмысын жаңарту жолдарының

инновациялық бағыттары.....................................................................19

7. Мектепке дейінгі оқу – тәрбие жүйесінің ата-аналармен

жүргізілетін жұмыстың формасы мен әдістері..................................20

8. Қолданылған әдебиет............................................................................24

Түсініктеме
Мектепке дейінгі әдіскер жұмысының негізгі бағыттары қазіргі заман балабақша жұмысы мақсаты мен міндетімен анықталған.

Әдіскер жұмысының ең маңызды бағыттарының бірі балабақшаның педагогикалық ұжымымен дұрыс ұйымдастырылған және ойластырылған ынтымақтастық болып табылады. Ол балабақша педагогтарымен, ұжымымен, бастауыш сынып мұғалімдерімен, әртүрлі әкімшілік функцияларды атқаратын басқа да мамандармен ынтымақтастықты ойластырады.

Ынтымақтастық жемісті болу үшін әдіскер педагогикалық ұжыммен жүйелі жұмысты құруға мүмкіндік беретін басқару қызметтерінің әртүрлі тәсілдерін пайдалана білуі қажет. Әдістемелік құралда әдіскердің қызметінің негізгі бағыттары, ұйымдастырушылық функциялары, мектепке дейінгі ұйым педагогының біліктілігін арттыру жағдайында әдістемелік қызмет жұмысының мазмұны анықталған. Мектепке дейінгі білім беру мекемесінің жылдық жоспарына сәйкес педагогикалық, медициналық және қызмет көрсету қызметкерлерінің нақты іс-шаралары мен жұмыс мазмұны көрсетілген.

Әдіскер қызметіндегі кадрлармен жұмысты жүргізу үшін материалдар ұсынылған және педагог кадрлар жөнінде нақты мәлімет тізімі берілген. Әдіскер жұмысының барысында педагогтардың бағдарламаны тақырыптық-күнтізбелік жоспарлау мен орындауды талдау және бақылау, жоспарланған оқу-тәрбие жоспары іс-шараларын орындау бойынша педагогтардың жұмыс нәтижелілігі, тәрбиешілердің әдістемелік бірлестігі жұмысын бақылау түрлері көрсетілген.

Мектепке дейінгі әдіскер жұмыс бағытының бірі - балалар отбасымен ынтымақтастық болып табылады. Баланың ортасын, отбасының материалдық және рухани жағдайларын білу, әдіскерге және оның әріптестеріне балаға қиын жағдайларда ғана емес, сонымен қатар, бала тәрбиесінде күрделі мәселелерді ескертуге мүмкіндік береді. Бұл жерде әдіскер жұмысында қызмет тетігі жүзеге асырылады. Әдістемелік нұсқауда отбасымен жұмыс әдістері мен түрлері ұсынылады.

Мектепке дейінгі әдіскер қызметінің негізгі бағыттары
Бүгінгі күні балабақша педагогтары алдында екі негізгі мақсат тұр, балабақша басшысы балаларды оқыту және тәрбиелеу процесін ұйымдастыруды анықтайды және жүзеге асырады.

Бірінші мақсат – бұл барлық балалардың физикалық сапа және еңбек ете білуін дамыту, білім, дағды және танымның нақты жүйесін анықтау, өздерінің танымдық қажеттіліктері мен интеллектуалдық қызығушылықтарын қанағаттандыру, өз ақыл-ес мүмкіндігі мен тәуелділігін толық түрде ашуға мүмкіндік алу. Бұл мақсатты бала мына жағдайда жүзеге асыра алады: балабақша әкімшілігі, педагогикалық ұжым бұл үшін жағдай жасауға мүмкіндігі бар және жағдайы бар.

Екінші мақсат - әр баланы мәдениетке, адамгершілік, шығармашылық, белсенділік және әлеуметтілікке тәрбиелеу. Бұл мақсат балабақшаның оқу-тәрбие үдерісінде жүзеге асады.

Әдіскер жұмысының төмендегідей түрлері арқылы жүзеге асырылуы мүмкін:

• 
  танымдық;
  
• 
  диагностикалық;
  
• 
  бақылау-түзету;
  
• 
  болжау.
  

1. Мектепке дейінгі әдіскер жұмысының үшінші бағыты балалар отбасымен ынтымақтастық болып табылады. Баланың ортасын, отбасының материалдық және рухани жағдайларын білу, әдіскерге және оның әріптестеріне балаға қиын жағдайларда ғана емес, сонымен қатар, бала тәрбиесінде күрделі мәселелерді ескертуге мүмкіндік береді. Бұл жерде әдіскер жұмысында қызмет тетігі жүзеге асырылады. Бұл ата-аналарды мәдениетке баулу, отбасы диагностикасы, диагностикалық зерттеу банкісін құру.

• 
  мектепке дейінгі білім беруде оқу-тәрбие үдерісі жағдайын талдау;
  
• 
  балабақша жұмысын ұйымдастыруда табыс жағдайлары және сәтсіздік себептерін шығару;
  
• 
  балабақшада баланы оқыту мен тәрбиелеу үдерісінің барлық қатысушыларының жұмысын болжау;
  
• 
  алдағы жұмыс мазмұны, формасы мен әдісін өңдеу;
  
• 
  кәсіби кадрларды оңтайлы таңдау;
  
• 
  педагогтарға алға қойылған мақсатты жүзеге асыруда міндеттің қойылымы мен тікелей көмек;
  
• 
  мұндағы барлық педагогтар жұмысының нәтижесін талдау анализі.
  

Әдіскер – бұл кәсіпқой, яғни, балабақшада оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастыруда бас маман болып табылады.

Оның әдістемелік құрылымы төмендегідей:

- диагностикалық;

- зерттеушілік;

- құрылымдық;

- коммуникативтік.

Әдіскер әдістемелік жұмыс үдерісінде

- педагогтардың шығармашылық өсуін ұйымдастырумен айналысады,

- жас педагогтармен жұмысты ұйымдастырады,

- өз әріптестерінің тәжірибесі мен шеберлігін зерттейді,

- педагогтардың атқарған жұмыстары мен жетістіктерін талдап қорытады,

- олардың дарындылығы мен кәсіби дағдыларын кеңірек ашу үшін жағдай жасайды.

Әдіскердің әкімшілік құрылымы өзінің күнделікті жұмысында басымдылық болып табылмайды. Оның басты міндеті педагог жұмысының жүйелі оқу-тәрбие жүйесін құру бойынша әдістемелік және ұйымдастырушылық құрылымды бекіту болып табылады.

Әкімшілік құрылымның маңызды үлгісі балабақшада оқу-тәрбие үдерісінің сапасын бақылау болып табылады.

Әдіскер жұмысының практикасында педагогтардың бағдарламаны тақырыптық-күнтізбелік жоспарлау мен орындауды талдау және бақылау, жоспарланған оқу-тәрбие жоспары іс-шараларын орындау бойынша педагогтардың жұмыс нәтижелілігі, тәрбиешілердің әдістемелік бірлестігі жұмысын бақылау ерекше орын алады.

Мектепке дейінгі ұйым педагогының біліктілігін арттыру жағдайында әдістемелік қызмет жұмысының мазмұны
Әдістемелік қызмет жұмысын жетілдіру мәні – бұл

• 
  педагогикалық ойлау стереотипін өзгерту;
  
• 
  әдістемелік қызметтің мазмұны мен жұмысындағы құзыреттілік, жеке тұлғаға бағытталған әдіс-тәсілдер;
  
• 
  шығармашылық дербестікті дамыту негізінде интерактивті оқыту.
  

• 
  әлеуметтік тапсырысты зерттеу;
  
• 
  кадрлармен жұмыс: диагностика, тәрбиеші және тәрбие үдерісі шеберлігін педагогикалық сараптау, біліктілікті арттыру жүйесі;
  
• 
  эксперименталды-зерттеу жұмысы;
  
• 
  вариативті бағдарлама, технологияларды жүзеге асыру мониторингі;
  
• 
  педагогтардың өз жұмыстарында қолдау бағдарламаларын қамтамасыз ету.
  

• 
  балабақша жұмысының жоспары (өткен оқу жылында балабақша жұмысын талдаудың проблемасы және міндеті есебінде);
  
• 
  келешек жоспары – балабақшаның 5 жылға дейінгі дамуын болжау;
  
• 
  ағымдағы оқу жылының бұйрықтары мен ережелері
  

• 
  мектепке дейінгі әдіскердің бір жылға, ай, жұмаға арналған
  

• 
  дәстүрлі іс-шараларды өткізу жоспары;
  
• 
  әдіскердің қатысуымен оперативті кеңестерді жоспарлау;
  
• 
  психолог пен әлеуметтік педагогтың балабақшадағы жұмыс жоспары;
  
• 
  балабақшада әдістемелік жұмысты жоспарлау;
  
• 
  балабақшада бақылау өткізу жоспары
  
• 
  балабақшаның педагог кадрларын аттестаттау жоспары.
  

Мектепке дейінгі әдіскердің графикалық жоспарлауы төмендегі графикалық материалдар болып ұсынылуы қажет:

1. 
   директордың бекіткен сабақ кестесі (барлық жас бойынша);;
   
2. 
   директордың бекіткен үйірме жұмыстарының кестесі, ынталандыратын және қолдау сабақтары (психолог, логопед);
   
3. 
   аудандық және қалалық семинарлар, кеңестер өткізу циклограммасы;
   
4. 
   мектепке дейінгі педагогтардың БАИ курстарындағы сабақ кестесі;
   
5. 
   директордың бекіткен қорытынды (ашық) сабақтарды өткізу кестесі (тоқсан бойынша, жыл ішінде);
   
6. 
   ашық сабақтар өткізу кестесі;
   
7. 
   жастарына байланысты топ бойынша балалар, тәрбиешілер жетістігі нәтижелерінің кестесі;
   
8. 
   мектепке дейінгі педагогтардың сабақ кестесі.
   

Мектепке дейінгі әдіскер құжаттарының бөлек топтамасында балабақшада әдістемелік жұмыстарды ұйымдастыру бойынша әдіскердің жұмыс жүйесін көрсететін материалдар ұсынылған.

Педагогтармен әдістемелік жұмыс мазмұны төмендегідей құжаттар болып ұсынылуы тиіс:

1. 
   әдістемелік бірлестіктің ағымдағы жылға арналған жұмыс жоспары;
   
2. 
   мектепке дейінгі педагогтардың әдістемелік бірлестігі отырысының хаттамасы;
   
3. 
   әдістемелік кабинеттің өткен оқу жылына арналған жұмыс анализі;
   
4. 
   әртүрлі категориядағы педагогтар үшін әртүрлі деңгейдегі семинарларды жоспарлау;
   
5. 
   әдістемелік кабинеттің жұмыс тәртібі;
   
6. 
   алдыңғы қатарлы тәжірибені талдап қорыту материалдары;
   
7. 
   педагогтардың өзін-өзі білімдендіру материалдары;
   
8. 
   педагогтардың зерттеу және эксперименталды жұмыс материалдары.
   

1. 
   бақылауды ұйымдастыру және өткізу жоспары;
   
2. 
   бақылау нәтижелілігі мониторингі;
   
3. 
   бақылау аясында педагогтармен әңгімелесу материалдары;
   
4. 
   бақылаудың әртүрлі түрін ұйымдастыру нәтижесі бойынша анықтамалар;
   
5. 
   бақылау аясында сабаққа бару дәптері немесе бланкісі;
   
6. 
   бақылау аясында диагностикалық және түзету материалдары.
   

1) балабақшаның педагог кадрларының тізімдік құрамы;

2) тәрбиешілердің кесте құрамы (категория бойынша), министрлік есепке мәлімет;

3) балабақша педагогтарының шығармашылық топтары;

4) жас педагогтар;

6) тәжірибелі тәрбиешілер материалдары;

7) мектепке дейінгі педагогтар жайында газет және басқа да жарияланымдарға шыққан материалдар;

8) мектепке дейінгі әдіскердің тәрбиешілердің сабақтарына кіру туралы дәптері;

9) мектепке дейінгі педагогтардың педагогикалық кеңес, семинар, көрмелерге қатысу материалдары;

10) педагогтардың жыл қорытындысы бойынша аналитикалық есептері;

11) мектепке дейінгі педагогтардың жүктемелерін тарату.

Әдіскердің балалар отбасымен жұмысы әдіскер құжаттарында бөлек бөлім болуы қажет. Ол төмендегідей материалдарды қосуы мүмкін:

1) топтың ата-аналар комитетінің тізімі;

2) «Дарынды балалар» бағдарламасы шеңберіндегі отбасылар тізімі;

3) проблемалы отбасы мен балалар тізімі;

4) қолайсыз отбасы және қауіпті топтағы балалар тізімі;

5) балалар отбасымен жұмыс жоспары (топ бойынша);

6) балабақшаның жалпы ата-аналар жиналысын жоспарлау және оның материалдары;

7) ата-аналармен жеке жұмысты жоспарлау;

8)балалары балабақша есебінде тұратын ата-аналармен әңгімелесу материалдары (денсаулығы, тіл кемістігі бойынша).

Жылдық жоспар мектепке дейінгі білім беру мекемесінің міндетті құжаты болып табылады. Ол оқу жылы шеңберінде барлық педагогикалық ұжымның жұмысын жетілдіруге мүмкіндік беретін нақты міндеттерді шешуге бағытталған. Мектепке дейінгі білім беру мекемесінің жылдық жоспарына сәйкес педагогикалық, медициналық және қызмет көрсету қызметкерлерінің нақты іс-шаралары мен жұмыс мазмұны анықталды. Жоспар ата-аналар мен мектеппен бірлесе жұмыс істеуді және ата-аналарды педагогикалық білімдендіру бойынша іс-шараларды қарастырады. Мектепке дейінгі білім беру мекемесінің жылдық жұмыс жоспары мектепке дейінгі білім беру мекемесі және педагог кадрлардың кәсіби деңгейі есебінде құралады. Меңгеруші жылдық жоспарды құрастыра отырып, бұл жоспарды мекеменің барлық педагогикалық ұжымы орындайтынын басшылыққа алады

Мектепке дейінгі білім беру мекемесінің жылдық жоспары төмендегідей бөлімдерді қосады:

1. Өткен оқу жылындағы соңғы нәтижелер анализі;

2. Мектепке дейінгі білім беру мекемесі қызметін ______ оқу жылына жоспарлау;

2.1. Денсаулық және салауатты өмір салтын қамтамасыз ету;

2.2. «_________________» мемлекеттік стандарт және бағдарламаға сәйкес мектепке дейінгілерді тәрбиелеу және оқытудың жоғары деңгейін қамтамасыз ету;

2.3. Ересек мектепке дейінгілерді мектепте оқуға дайындауды қамтамасыз ету үшін жағдай жасау;

2.4. Оқу-тәрбие үдерісін ғылыми-әдістемелік және кадрлық қамтамасыз ету;

2.5. Мектепке дейінгі мекеме жұмысының отбасы, мектеп және басқа да ұйымдармен өзара байланысы;

2.6. Материалдық-техникалық және қаржылық базаны нығайту.

Мектепке дейінгі мекеменің жылдық жоспары барлық ресурстарды, оларды пайдалану жағдайы, тәсілі мен мүмкіндігін ескеруі қажет.

Басшы жылдық жоспарды құрастыра отырып, педагогикалық ұжымның кадрлық әлеуетін, позициялардың келісімділігі, бірлесе істеген жұмыстың педагогикалық тәжірибесі, мекеменің әлеуметтік-психологиялық жағдайды ескереді. Жылдық жоспарда әр тәрбиешіге дифференциалды әдістемелік көмек көрсетуді қарастыру үшін педагогтардың жұмыстағы қиыншылықтарын шығару мақсатында сауалнама немесе әңгімелесу өткізу қажет.

Педагогтармен сауалнама немесе әңгімелесу нәтижесінде алынған мәліметтер анализі тәрбиешіге педагогикалық шеберлік картасы, келесі оқу жылына әдістемелік іс-шаралар жобасын құрастыруға көмектеседі, бұл қорытынды педагогикалық кеңесті талқылауға мүмкіндік береді.

Осылайша, жылдық жоспарды құрастырмас бұрын, алдын-ала 2 кезеңді қосатын жұмысты өткізу қажет:

— тәрбие және оқыту бағдарламасының барлық бөлімдерін орындау анализі;

Соңғы нәтижелер жөніндегі жұмыс жоспары оны жүзеге асыру технологиясына ерекше талаптарды ұсынады.

Құрастырылған жоспар педагогикалық ұжыммен талқыланады және түзетіледі. Бұл жаңа оқу жылының алдында өндірістік кеңесте айтылады (тамызда).

Мектепке дейінгі мекеме жұмыс жоспарын қабылдау оны жүзеге асыру жөнінде жұмыстың басталуын білдіреді.

Аталған бөлім кестеде әр бөлімдер бойынша қысқаша шешімдер болып жазылады. Жоспардың аналитикалық бөлім мазмұны төмендегідей болуы мүмкін:

1.1. Тәрбиеленушілердің денсаулығы, балалар мен қызметкерлердің жыл ішіндегі ауруы, арнайы емдеу-алдын-алу жұмысын ұйымдастыру үшін топтар бойынша денсаулық туралы мәліметтер, дене тәрбиесі және сауықтыру жұмысын ұйымдастыру нәтижесі, шынығу, құрамында дәрумені бар тағамдар және т.б. ұйымдастыру. Одан әрі блок бойынша жалпы шешімдер шығарылады. (денсаулық және салауатты өмір салты деңгейі бойынша тенденцияларды көрсету), жаңа оқу жылына арналған жұмыс жоспары резерві анықталады.

1.2. Барлық бағыттар бойынша бағдарламаларды орындау нәтижелері. Балалардың танымдық деңгейі, интеллектуалдық, әлеуметтік-адамгершілік, көркемдік-эстетикалық, физикалық дамыту және т.б. деңгейі анализі. Бағдарламаларды орындау деңгейін арттырудың жалпы шешімдері мен резервтері.

1.3. Балалардың мектепке дайындық деңгейін талдау (мектепке баратын балалардың даму диагностикасының нәтижесі); 1-3 сыныптарды бітірген балабақша бітірушілерінің үлгерімін талдау. Аталған бөлім бойынша жұмыс нәтижелілігін арттыру шешімі мен резервтері.

1.4. Педагогтардың біліктілігі мен аттестатталуын арттыру нәтижесін талдау; педагогтардың келесі жылға әдістемелік көмекке тапсырыстары (педагогикалық шеберлік картасы бойынша); мектепке дейінгі мекемесінде әдістемелік жұмыс жүйесі.

1.5. Ата-аналармен жұмыс жүйесі талданады (ата-аналармен сауалнама жүргізудің нәтижесі бойынша); мектепке дейінгі мекеме мен мектеп бірлесе жұмысты орындау жоспары; басқа да ұйымдармен жұмыс нәтижесі. Жалпы шешімдер.

1.6. Әкімшілік-шаруашылық жұмыс қорытындысы талданады және мектепке дейінгі мекемеге келген балалардың медициналық-әлеуметтік жағдайы мен материалдық-техникалық бағалау жүргізіледі.
Педагогикалық кеңес – басқарудың алқалылық нысаны.

Педагогикалық кеңестің өткізу мақсаты – мектепке дейінгі мекеме ұжым мүшелерінің тиімді қызметтестігіне жағдай жасап, бір әдістемелік мәселе бойынша, ұжымдық басқару шешім шығару. Қызметтің мазмұны: мұғалімдердің шығармашылық есебін, нақты әдістемелік мәселе бойынша теориялық баяндамаларды тыңдау, орындаған жұмыстар бойынша қорытынды, мәселе бойынша басқару шешім шығару.

«Баланың оқу-танымдылық қызметіне жағымды мотивацияны қалыптастыру» тікелей өз тақырыптарымен байланысты тақырыбына сүйене отырып жұмысын жүргізеді.ӘБ міндеті мен тақырыбын дұрыс таңдау - жұмысты ұйымдастыру үшін мазмұны мен формасын да таңдатады.

  Ұстаздық.

Жаңашыл педагог – педагогикалық ұжым мүшесін өзінің тәрбиелеу - оқыту жүйесімен және оны тәжірибеде жүзеге асырудың негізгі идеяларымен таныстырады. Бұл жұмыстың ұйымдастыру түрлері: жаңашыл педагогтың – тұжырымдалық идеяларын талқылаудан басталып, балалармен жұмыс барысында қолданатын жекеше – тәжірибелік тапсырмаларды орындаумен аяқталады.

Оның негізі әдісі – жасаған жұмыс тәсілдерін педагог тікелей және оны сөзбен сипаттап айтып түсіндіреді.

Мемлекеттік стандартты орындау тәрбие және оқыту сапасын бағалау негізі болып табылады, стандарттың барлық ережелеріне тәрбие-білім беру үдерісін ұйымдастыруды қосу қажет.

Мектепке дейінгі білім беру сапасын бақылаудың негізгі міндеті шынайы нәтиженің жоспарланған мақсаттармен байланысы, сонымен қатар, тәрбиелеу және оқыту нәтижесі мен мақсаты арақатынас байланысы сатыларын бағалау болып табылады.

Бағалаулар барлық жағынан ұйымдастыруды сипаттайтын индикатор, көрсеткіштерді таңдау негізінде ұйымдастыру жұмысы жағдайын диагностикалауды (өлшеу) шамалайды.

(мемлекеттік стандарт негізінде)

Тәрбие және оқыту сапасын бақылау мақсаты оқытудың стандарты мен бағдарламасына бағытталған критерийлерге сәйкес келеді. Тәрбие және оқыту сапасын бақылаудың негізгі функцияларына ақпарат, аналитикалық-бағалау, ынталандыру-жетілдіру, қадағалау, жобалау және түзетуді жатқызуға болады.

1. 
   Білімдендіру мақсаттары
   
2. 
   Әлеуметтік сұраныс (баланы мектепке дайындау)
   
3. 
   Оқу – тәрбие үдерісінің мақсаттары (бағдарламаның әр бөлімі бойынша)
   
4. 
   Оқытудың мазмұны