Оқытудағы инновациялық технология – білім берудің жаңа сапасымен қамтамасыз етудің кепілі
жүктеу/скачать 27,72 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- МЕКТЕПТЕГІ МҰҒАЛІМДЕРДІҢ ӨЗІН-ӨЗІ ҰСТАУ МӘДЕНИЕТІ ЖӘНЕ ОҚУШЫЛАРМЕН ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ Қонқаева О.Б.
| Әдебиеттер
Ахметжанов А.И. Балалар дарындылығының дамуының психологиялық ерекшелігі Бурдина И.А. Сынып жетекшісінің анықтамалығы. №5 2012. Назарбаев Н.А. Қазақстан -2030. Қ.Р. білім берудегі заңнамалары. Кеналиева А.С. Ақылбеков Ж.А. Мектепте дарынды балаларға білім беруді ұйымдастыру. МЕКТЕПТЕГІ МҰҒАЛІМДЕРДІҢ ӨЗІН-ӨЗІ ҰСТАУ МӘДЕНИЕТІ ЖӘНЕ ОҚУШЫЛАРМЕН ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ Қонқаева О.Б. (Атырау) Мектеп өміріндегі басты тұлға – мұғалім. Ертеңгі елге ие болатын ұрпақтың бойына біліммен қатар жақсы қасиеттерді орнықтыра түсу үшін, ең алдымен мұғалімнің білімі терең, ой-өрісі бай болғаны жөн. Бүгінгі мұғалім – әлемдік білім беру үрдісімен өркениетті елдер талабына орай жаңашылдықпен жұмыс жүргізе білетін мұғалім. Елбасымыздың «болашақта еңбек етіп, өмір сүретіндер – бүгінгі мектеп оқушылары, мұғалім оларды қалай тәрбиелесе, Қазақстан сол деңгейде болады. Сондықтанда ұстаздарға жүктелетін міндет өте ауыр» деген сөздері үлкен жауапкершілікті жүктейді. Қазіргі білім беру саласындағы басты міндет — білім мазмұнына жаңалықенгізудің тиімді жаңа әдістерін іздестіру мен оларды жүзеге асыра алатын жаңашылмұғалімдерді даярлау. «Жаңашыл мұғалімдер «педагогикалық қызметтің барлық түрлерін зерттеп, кез-келген педагогикалық жағдайда өзінің білімділігі, парасаттылығы, ақылдылығы, мәдениеттілігі, іскерлігі, шеберлігі арқасында шеше алатын, педагогикалық үдерістің нәтижесін жақсартуға ұмтылатын жаңашыл әрі шығармашылықпен жұмыс істей алатын жеке тұлға болуы керек». Мұғалім қазіргі заманға лайық өзінің білім беру ісінде рухани, этно – мәдени дәстүрлерді сақтап, дамыта отырып, шығармашылық ізденіспен жұмыс істеп, өмірге еніп жатқан жаңа технологилар мен техниканы меңгеретін білігі мен білімі жоғары ұлағатты тұлға болуы міндет. Қоғамда болып жатқан өзгерістердің мектепке әсері оның оқу үрдісіне ізгілік және демократиялық бағыттарды енгізуді қажет етуінен айқын көрінеді. Бүгінгі мұғалім ойлау икемділігі дамыған, жан – дүниесі терең, өмірге көзқарасы жоғары болуға тиіс, өйткені өзіндік рухани өсуін өзі басқара алатын адамның қолынан ғана шығармашылық жасампаздық келеді. Ондай ұстаз педагогикалық жаңалықтарды қабылдауға даяр. Сондықтан өз әрекеттеріне өзгеріс енгізе алатынымен, ізденістік жұмыстар жүргізуге бейімделгендігімен, әр оқушының рухани өсуіне, өзіндік мүмкіндігін дамыту үшін, жағдай туғыза алатындығымен құнды. Мұғалімнің негізгі міндеті –оқушының ешкімге ұқсамайтын даралығын, шеберлігін көрсету, оны дамыту, жарыққа шығару. Сондай – ақ балаларды оқытып қана қоймай, дұрыс тәлім - тәрбие беретін шебер тәрбиешіболуы қажет. Мектеп оқушыларын қоғамдық белсенді және жан – жақты дамуына жағдай туғызу керек. Мұғалім оқушы арасындағы тығыз байланыс қалыптасқанда ғана бірлік одақты қызмет істейді. «Жақсы мұғалім маған әр уақыт қымбат, өйткені ол мектептің жүрегі» деп ағартушы Ыбырай Алтынсарин айтқандай, мектеп үшін ең керегі – жақсы мұғалім. Қарым – қатынас дегеніміз – мұғалім мен оқушының мақсаты бір педагогикалық мәселелерді шешу кезіндегі сөз, қимыл – қозғалыс, ым арқылы бір-бірімен байланыс жасауы. Мұғалім оқушымен сөздік қарым – қатынас жасау кезінде әсер етудің сендіру және ұялту, болмаса дегеніне көндіру тәсілдерін қолданады. Сендірудің сөздік түрі: әңгімелесу, үйрету, тапсырма беру, жаттықтыру, дәріс оқу әдістері арқылы іске асады. Бұл әдістердің тиімді болуы мұғалім үніне, ым, қимыл – қозғалысты тиімді пайдалануына байланысты. Мұғалім ым, қимыл – қозғалысты өз сөзін дәлелдеу, болмаса оқушылардың іс – әрекетін басқару кезінде жиі қолданылады. Белгілі педагог Ш.Амонашвили мұғалімнің оқушымен қарым – қатынасын зерттей келіп, оны мағыналы етудің басты шарттары мыналар деп санайды. Оқытуды және мектептегі басқа жұмыстарды оқушылардың қызығуы тұрғысынан басқару. Әрбір оқушының мүмкіндіктері мен болашағына үнемі сеніп отыру. Оқушылармен оқыту үрдісінде ынтымақтасу. Оқушылардың ар – намысын құрметтеп отыру. Мұғалімнің шеберлігі кәсіптік деңгейінен көрінеді және шығармашылық іс – әрекетінде, ізденісіне байланысты болады. Бұған жаңашылдық танытуы, яғни оқу – тәрбие ісінде тиімді педагогикалық нәтижеге жетуі әрбір мұғалімнің қабілетіне жүктеледі. Ал кәсіптік деңгейдегі арттыру – озық тәжірибені зерттеп таратуы, аттестациядан өту, жыл мұғалімі немесе тағыда басқа жарыстарға қатысу арқылы дамып отырады. Ұстаз бүгінге ғана емес, ертеңге болашақ ұрпаққа қызмет істейді. Ол заман дамуынан артта қалмас үшін, өзін – өзі жан – жақты дамыту үшін саяси – идеялық дәрежесін, ғылыми – теориялық білімін және педагогикалық мамандығын күнбе – күн жетілдіріп отыруға талаптану керек. Оқушының мұғаліммен қарым – қатынасы мұғалімнің келбетіне, сөйлеу мәдениетіне, әдептілігіне байланысты. Келбет деп отырғанымыз мұғалімнің түр – әлпеті, киім –киісі қарапайым әрі қонымды, жүріс – тұрысы тік және жинақы жүру бұл мұғалімнің өзіне деген сенімін анықтайды, өзіне сай таза, өте сыпайы, дауысы бір қалыпты, сөзі жинақы, тиянақты, дәлме – дәл, тұжырымды болып жүретін мұғалімдерді оқушылар құрметтейді және соларға сай ұқсағысы келеді. Әсіресе соның ішінде мұғалімнің сөйлеу мәдениетімен сөздік қорының байлығы көбірек әсер етеді. Мұғалімнің рухани мәдениеті – тұлғаның интегративті сапасы, ол субьектінің шығармашылықты өзіндік реттелуінің тәсілі мен шегін сипаттайды. Ол баланы мұғалімге жақындастыратын атмосфераны құрады. Рухани – әдептік мәдениеті педагогикалық қарым – қатынас мәдениетінің қалыптасуының кепілі. Бұл процесте баланың тұлғасын дамытатын жағында атмосфера құрылады. Педагогикалық такт – бұл баланы тәрбиелеуде дұрыс жолды таңдай білу қабілеті. Әдептілік – мұғалімнің жоғары шындық, қарапайымдылық, сабырлылық көрсетуі өзін – өзі басқарып ұстамдылық жасауы, әртүрлі жағдайларда оқушылармен, өзге адамдармен қарым – қатынас жасай алу ептілігін біріктіретін адамгершілік тәртібі. Әдепті мұғалім - әр уақытта оқушылардың құрметті адамы. Олардың айтқаны шәкірттер мүлтіксіз орындайды және өнеге тұтады. Сонымен қатар мұғаліммен мұғалімнің қарым – қатынасындағы ең маңызды көрсеткіштерінің бірі – ұстаздық әдепті сақтау. Ұстаздық әдеп – жоғарыда айтып өйткенімдей, әділеттіліктен, ұстамдылықтан, адамгершіліктен тағыда басқа қасиеттерден көрініс беруі тиіс. Ұжымда бірге жұмыс істейтін әріптестер арасында түсінбестік, дау - дамай, кикілжіңдер кездесуі мүмкін. Мұндай жағдайда әр педагогтің өз - өзін өзгенің орнына сезіне білуі, ойы, сөзі ұстазға тән ерекшеленуі қажет. Болмашы түсінбестікке бола өз басының қадірін түсірмеуі керек. Ұстаздық әдеп – әр мұғалімнің көркі. Әрқашанда әрбір педагог өзінің өмірге жақсы ұрпақ тәрбиелеп шығаратын, оқу-білім нәрімен сусындататын ұмытпағаны жөн. Сондай – ақ ұстаздар арасында болған түсінбестік оқушылардың алдында, не болмаса мәдени орындарда, кеңседе, көшеде айтылып жатпауы тиіс. Мұғалімнің мәдениеті – білім ошақтарында ғана емес, күнделікті жүріс–тұрысынан, өзін қай ортада болсын ұстай білуден, өзгелер қызығатын жан дүниесі бай, кең, көпшіл, білімді, адамгершілігі мол, жан – жақты жарасымды болғанда ғана нағыз ұстаз екенін дәлелдейді. Ұстаздың мінез – құлқының әр түріне байланысты, Американдық психотерапевт Вирджиния Сатир мұғалімнің типологиялық стилін ұсынады. Мұғалім – басшы. Оның «беделі» - биік. Нәтижесі.Оқушының реніші, қарым-қатынас жасауда шындықтың жоқтығы. Мұғалім – компьютер. Оның «беделі» белгілі бір аймақтағы негізделген білімді меңгерген (робот). Нәтижесі.Оқушыныңөз-өзіне сенімділігінің түсуі, сабақта жағымсыз көңіл-күйдің болуы. Мұғалім – қиналушы. Оның «беделі» әйгілілік. Нәтижесі.Бұл оқушы үшін өте зиян. Сонымен қорыта келе, белгілі педагог К.Д.Ушинскийдің «Мұғалім-өзінің білімін үздіксіз көтеріп отырғанда ғана мұғалім, ол оқуды, ізденуді тоқтатысымен оның мұғалімдігі де жойылады» деген пікірін айтқым келеді. жүктеу/скачать 27,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|