Тарау14 Қаражаттық бақылаудың және аудиторлық тексеру нәтижелерінің жалпылауы

Аудиторлық тексерудің нәтижесі аудиторлық қорытынды (АҚ) болып табылады – барлық заңгерлік және физикалық беттерге арналған заңгерлік мағына болатын және өкімет органдарының, сот органдарының басқару құжаты. Аудиторлық нәтиженің бөлім құрастырылуы және дайындалу реті

ҚР-да аудиторлық қызмет уақытша ережелерімен айқындалады, ол ҚР Президентінің қаулымымен бекітілген 22.11.1993 ж. № 2263.

АҚ (есептеу нәтижесі) үш бөлімнен тұрады : кіріспе, аналитикалық және қорытынды. Кіріспе бөлімінде аудитор туралы жалпы мәліметтер көрсетіледі. Аналитикалық бөлімінде экономикалық субъект туралы мәліметтер, қаржылық есептеудің аудиторлық тексерулерінің нәтижесі, тексеру барысында бухгалтерлік есептеуде анықталған маңызды бұзулар, қайсылары яғни оның анықтығына әсер ететіндер, ҚР – ның заң шығарушы қаржылық – шаруашылық операцияларын іске асыру барысында, меншік иелерінің экономикалық субъект назарларына зиян келтіретін, мемлекетке және басқа адамдарға әсер етеді. Қорытынды бөлімінде экономикалық субъектінің бухгалтерлік (қаржылық) есептеулердің анықтылығы туралы растауы жазылуы болады.

Аудиторлық қызметтің комиссиясымен ҚР Президентінің жанында № 1 протокол аудиторлық қызметте қолдану үшін рұқсатылып, ұсынылған «АҚ бухгалтерлік есептеуі туралы құрастыру реті».

Бұл құжатқа сәйкес АҚ:

• 
  Жағымды – аудитор, қаржылық есептің барлық маңызды аспектілері анық болатынын жазады.
  
• 
  Сәйкесінше жағымды – аудитор өзінің қаржылық есептің келіспеушілік фактілерін экономикалық субъектінің басшысымен бірге көрсетеді, жұмыста шек қоятын орын бар болғанын түсіндіреді, бөлек позицияларының есептеулерінде болған сенімсіздікті айтып, барлық қалған қаражаттық есептердің аспектілерінде қалған анықтылықтарды жазады.
  
• 
  Жағымсыз – жағымсыз қорытынды келіспеушілік немесе жұмысқа шек қою нәтижесінде, аудиторға қаражаттық есептің қорытындысын жасауына рұқсат етпеген жағдайда құрастырылады.
  

Егер аудирленетін тұлғаның қаржылық пен меншік жағдайында кемшіліктер болса,яғни келесі есептік кезеңнің кем дегенде 12 айдың ішінде өзінің міндеттерін атқаруында және де өзінің қызметін жүзеге асыруы мүмкіншілігінде күдіктер бар болса, онда бұл кемшіліктер орын алуының себебі бар.Аудиторларда қызметті тоқтаудағы күдіктер келесі жағдайда пайда болады:

1. 
   таза активтерінің тиімсіз мөлшері кезінде
   
2. 
   Аудирленген тұлғаның жағдайын сипаттайтын негізгі коэффициенттер мәнінің маңызды аутқуы кезінде
   

1)белгілі бір кезеңге дейін кредиторлық берешекті қайтарудың қабілетсіздігі

2) Маңызды өтім нарығының жоғалуы

3) соттық істі қарауда аудирленетін тұлға жауап беруші ретінде болады, соттың шешімі жауап беруші тұлғаның жағында болмаса , онда бұл шешім жүзеге асырылмайды.

4) тағы басқалары

Аудиторлық нәтижеде қызмет тоқтауының күдіктері көрсетілмесе де, бұл қолданушы үшін кәсіпорынның өзінің қызметін және де міндеттерін кем дегенде 12 айдың ішінде жалғастыратынының кепілі емес.

Егер аудиторда қызмет тоқталмауы туралы керекті құжаттардың тізімі болмаса, онда ол бұл мәселе жайында бухгалтерлік есеп беруде қарастырылуы қажет.