Xiii ғасырдағы және бүкіл әлем тарихында анағұрлым ұлы адамдардың бірі Шыңғысхан екені күмәнсіз

Ауыр атты әскердің жауынгерлері қылышпен және найзамен қаруланған, ал бұған қосымша – жауынгер балтасы мен шоқпары және бұғалығы болатын. Олардың қорғаныш жабдықтары дулығадан (алғашқыда былғарыдан, кейіннен темірден болды) және былғары сауыттан немесе береннен тұрды. Аттардың да денесінің жоғарғы жағын және кеудесін қорғайтын былғары бас киімі және ат-жарақтары болды. Ер-тоқымы берік және алыс жаққа баруға бейімделген қылып жасалды. Мықты үзеңгілер садақ ұстап тұрған салт аттыға жақсы тірек болды.

Қысқы жорықтарда монғолдар тері бас киімдерін және тондарын, киіз шұлықтарды және ауыр былғары етіктерді киетін. Қытайды жаулап алғаннан кейін олар жыл бойы жібектен іш киім киген. Әр монғол жауынгерінің өзімен бірге кептірілген ет және сүт қорын, суға және қымызға арналған тері құмыра, жебелерді қайрайтын қайрақтарды, біз, ине және жіп алып жүретін.

Шыңғыс ханға дейін монғолдардың зеңбіректері болған емес. Олар бекіністі ататын механизмдермен Қытайда танысып, оларды Орта Азияда қайта кездестірді. Монғолдар қолданған механизмдер негізінен алдыңғы шығыс үлгісінде болды және олардың жаралау қашықтығы 400 метр болды.

Ұлы Ясыға енгізілген аңшылық туралы жарғы бойынша, аңшылық ересек жауынгерлерге арналған керемет жаттықтыратын мектеп болып есептелетін. Бұл кәсіп әскери епті тәсілдердің ролін ойнағанын Ясы ережелері ақиқатқа шығарады.

Қыстың бас кезеңі үлкен аңшылық маусымы болып белгіленетін. Ұлы ханның ордасына, князьдардың ордаларына немесе лагерьларына бекітілген жауынгерлерге бұйрықтар алдын ала жіберілетін. Жолға жөнелту үшін әр әскери бөлімше нақты адам санын бөлуі тиіс еді. Аңшылар әскерлер сияқты бұрылатын – ортасымен, оң жақ және сол жақ қанаттарымен қоса, олардың әрқайсысын арнайы тағайындалған қолбасшы басқаратын. Мыңдаған шаршы километрды қамтитын аңшылыққа арналған үлкен аймақта қоршау жасалған, сол қоршау бір айдан бірнеше айға дейінгі мерзім ішінде біртіндеп тарылып, жабайы құстарды ішіне қамайтын, ал соның ішінде ұлы хан күтіп тұратын. Арнайы жіберілетін адамдар операция барысы жайында, жабайы құстардың бар-жоғы және саны туралы хабар беріп тұрды. Соңында шеңбер тұйықталып, ортасы он километр шеңбер бойымен қоршалды. Содан соң хан шошыған, ұлыған аң-құстарға толы ішкі шеңберге кіріп, атысты бастайды; оның артынан князьдар, содан соң қарапайым жауынгерлер еретін, бұл ретте әр дәрежедегі адамдар кезекпен атады. Қырғын бірнеше күнге созылады. Соңында ақсақалдардың бір тобы ханға келіп, бас ұрып, ханнан қалған аң-құсқа бостандық беруді өтінеді. Бұдан кейін тірі қалған аңдар жақын жердегі шөп пен суға қарай шеңберден босатылады; ал өлтірілген аң-құстарды жинап, санайды. Әр аңшы, дәстүр бойынша, өз үлесін алады.