Xiii ғасырдағы және бүкіл әлем тарихында анағұрлым ұлы адамдардың бірі Шыңғысхан екені күмәнсіз
жүктеу/скачать 147 Kb.
|
CHingiz
| Әкімшілік заңдар. Ең алдымен Шыңғыс хан әскерінің реформасын жасайды да, оның басына 95 нойон-мыңдықтарды қояды. Ол көшпенді мемлекеттік басқару жүйесін құрып, Шыңғыс ханның ауызша ясысы формасында заңнама негіздерін салады. Оның ұйымдастырушылық шараларында тікелей күзетпен және Шыңғыс ханның көшпелі ордаларының тәртібін бақылаумен айналысатын гвардиялық бөлімдерді рәсімдеу маңызды роль атқарды. Жаңа мемлекеттің барлық жауынгерлері мен басшыларына арналған мадақтаулар мен жазалаулар орнатылады. 1207 жылы орман халқын бағындыру үшін үлкен әскер құрамасы солтүстікке жіберілді. Осылайша мемлекеттің аймақтық базасы нығайтылды және каанның ұлдары мен жақын туыстары арасында үлестірілген үлесті қожалықтардың жүйесіне бастама жасалды. Әскерлердің жаңа ұйымдастыру құрылымы халықаралық қатынастарға сенімді түсуге, қоршаған халықтан алым-салықтарды талап етуге мүмкіндік берді. Осы алым-салықтарға терілер, маталар, қару-жарақ құралдары, қаруға арналған шикізаттар (әр түрлі металдар) және т.б. кірді.
Алайда Шыңғыс хан өзін тек ұлы шапқыншы ретінде ғана емес, сонымен қатар өте қысқа мерзімде жаңа жаулап алған мемлекеттерде тек қана туысқандары мен жақындарының билігін нығайтып қана қоймай, осы бодан мемлекеттерді басқаруды сол жаңа ұлыстардағы барлық саяси және әкімшілік функциялар ең жоғарғы деңгейде орталық монғол басқармасының қарамағында болатындай етіп ұйымдастыра алған тамаша саясаткер және басшы етіп көрсете білді. Көбінесе бұған себепші болған толығымен мемлекет билігіне қараған өз кезеңі үшін бірден бір мемлекеттік коммуникация жүйелерін – жолдар мен пошта қызметін құру еді. Әкімшілік және сауда байланыстары жолдарындағы қамалдар мен гарнизондардағы барлық негізгі посттар жаңадан келген монгол шенеуніктері мен монголдың әскери горнизондарының тікелей қарамағында болды. Шыңғыс хан империясы қашанда жігерлі және талантты қолбасшылар болып қалыптасқан осындай құрылымдардың арасындағы ең ұзақ жасаған империя болды. Шыңғыс ханның билігі монғолдың көшпенді халқына да әсерін тигізді. Монғолияның өзінде шұғыл түрде империяның жаңа астанасы Қарақұм құрылады, осы жерге барлық бағынышты және тәуелді билеушілер ағылады. Осы жерде Шыңғыс хан жаулап алған барлық үлкен Азия әлеміне бұйрықтар мен өкімдер шығарылады.
жүктеу/скачать 147 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|