1920-40 жылдарындағы қазақ повестеріндегі жаңашылдық сипатты ашып көрсетіңіз.
1970-90 жылдардағы қазақ прозасындағы өмір шындығын саралаңыз
Бұл дәуір қаламгерлері шығармашылығымен болмаса да рухани түлеудің соны белгілерін таныта бастаған жекелеген туындылары немесе шығармалар сериясы арқылы санамызға әлдеқайда ықпал жасай бастады. Дәл осы кезеңнің интеллектуалдық серпінін танытқан “Қамшыгер”, “Кербұғы”, “Қайдасың қасқа құлыным”, “Жетім бота”, “Өліара”, “Мұзтау “, “Қар қызы”, “Өз отыңды өшірме”, (О.Бөкей)“Тіршілік”, “Сүйекші”, “Дермене”, “Гауһартас”, “Қарғын” (Д.Исабеков) “Шыңырау”, “Күй”, “Аңыздың ақыры”, “Үркер”, “Елең-алаң” (Ә.Кекілбаев) т.б сияқты әңгіме,повесть,романдандың дүниеге келуі қазақ халқының рухани дамуындағы елемеуге болмайтын құбылыс екендігі дау туғызбайды.
Осы кезеңде туған қазақ прозасындағы трагедиялық бейнелер,трагедиялық пафос кеңес әдебиетіндегі адам болмысы мен оның өміріне бір жақты социологиялық көзқарасқа үлкен соққы болды.Және де бұл туындылардағы трагизмнің символдық және реалистік мәні үлкен.Көркем туындыдағы трагедиялық мазмұн мен трагедиялық финалдың әлеуметтік-қоғамдық,тарихи-саяси астары ерекше.Өйткені қазақ қаламгерлері кеңестік мемлекеттік құрылымның халықтар мен ұлттар басына,жадпы адамның абсолютті бостандық аясында дамуына мүмкіндік бермейтінін,өздерінің өмір сүріп отырған орталарының трагедиялық орта екенін өз шығармаларында білдіре бастады.
З.Серікқалиевтің «Жылдарсазы» əдебисын-зерттеукітабындағы «Прозапарасаты», «Тарихиромантабиғаты», «Жылдарсазы» тарауларындағы проблемалық мəселелердің зерттеушілік маңызы тарихи романы табиғатына эстетикалық талғамдағы теориялық тереңдіктегі талдау өнерінің биігінен келуі. Қазақ прозасындағы тарихи роман бастауларын, тарихи туынды ерекшелігін кеңінен саралаған зерттеуші қаламгерлердің суреттеліп отырған дəуір тынысын, заман ағысын беруде,уақыт рухын шынайы түйсіндіруде жанр жауапкершілігінен туындайтын күрделі мəселелерді өнердің табиғи көркемдік заңғарынан, шеберлік биігінен зерделейді. «Біз жазушы жасаған осы кесек характерлердің, өмір суретінің қаншалықты табиғи, көркем бейнеленгендігіне қарап характер логикасын қадағалай отырып, сол өткен заман рухына бойлаймыз. Р.Бердібаевтың «Қазақ романы» (1975), «Қазақ тарихи романы» (1979) еңбектері қазақ тарихи романын жүйелі зерттеудің əдіснамалық негіздерінің барынша жетілдіріле даму үстінде екенін айқындай түсті.Досжановтың «Жібекжолы», «Отырар», І.Есенберлиннің «Алмасқылыш» туындыларының маңызын баса көрсетеді.
Достарыңызбен бөлісу: |