Ясауитану пәнінің міндеттері мен мақсаты туралы жазыңыз
Монотеиз деген не, осы туралы жазыңыз
жүктеу/скачать 16,79 Mb.
|
Ясау толықтырылған
- Бұл бет үшін навигация:
- Ахмет Ясауиге Арыстан баб берген құрма, оның символдық мәні туралы айтыңыз
| Монотеиз деген не, осы туралы жазыңыз
Монотеизм («бірқұдайлылық», грек тілінен аударғанда -бір және -құдай) — бір құдайға шақыратын діни сенім мен оқыту жүйесі. Монотеистік діндердің негізінде «барлық әлемнің жаратушысы мен барлық нәрсенің бастамасы болып бір абсолютті Құдай» принципі жатыр. Аты аңызға айналған Ибраһим пайғамбар монотеизмнің арғы атасы болып саналады. Аңыз бойынша, бір күні ол аспандағы шырайлы жұлдызға көзі түсіп, сұлулығына тәнті болады. Ибраһим таңырқаған күйі жұлдызды ғибадат етуге лайық құдіретті күш иесі деп таниды. Кейіннен аспанда ай пайда болып, жұлдыздың жарығын жауып тастайды. Ибраһим пайғамбар айды сиынуға лайық құдай деп санады. Кейіннен айды күн ауыстырып, барлық жарық көздерін жоғалтып жіберді. Күн жылу мен жарық таратады, демек құдай болуға сол ғана лайық — деп санады. Алайда кеш түсе күн де батты. Мұны көрген Ибраһим мынадай қорытындыға келді: «Нақты бір затқа құлшылық жасамау керек, керісінше адам көзі көрмейтін, барлық нәрсені жаратқан құдіретті күшке сиыну керек. Айды, күнді, жұлдыздарды және аспан астындағы өзге де құбылыстарды біріктіретін бір күш бар. Әлем жаратушысы мен өмір мағынасы, жоғарғы заң қалаушы, аса құдіретті және адам ақылы мен қиялына сыймайтын бір бастама бар». Монотеизм әлемдегі барлық құбылыстың бірлігі идеясын көрсетеді. Құдай көзге көрінетін, материалды болмайды. Адамдарды, жануарларды және жансыз заттарды біріктіруші күшке жатады. Шексіз Құдай уақыт тауқыметіне бағынышты болмай, мәңгілік күш иесі болып қала бермек. Құдайға сенетіндер оған абсолюттік мінездеме береді. Ол — абсолютті жақсылық иесі, абсолютті білім иесі, абсолютті сұлулық иесі. Құдай — жоғарғы идеал иесі. Яғни, бір Құдай идеясы арқылы адамдар ғаламның бірлігі мен әмбебаптығын, ондағы барлық бөліктің кереметтілігін, сонымен қатар өзге әлемдермен мыңдаған жіптермен байланғанын, тамырластығын көрсеткісі келген. Ахмет Ясауиге Арыстан баб берген құрма, оның символдық мәні туралы айтыңыз Ан Хазіретіміз (с.ғ.с) күндердің күнінде Ирак шаһарында асхабтар құрма жеп отырғанда, сол табақтағы бір құрма жарандардың қайсысы алса да, қолдарынан түсіп кете береді. «Бері әкелші оны жеп қояйын», деп Ан Хазіреті алып еді. «Бисмилләһи» деп аузына сала бергенде бұл шарифтың қолынан домалап түсіп кетіпті. Ан Хазірет таңданып, бұл не ғажайып оқиға деп біраз ойлануда болады. Біраз уақыт өтпей Джабраил алайһи-с-салам жетіп келеді. «Я, Мұхаммед, Құдай сізге сәлем айтты. Періштелер де қостап, ишарат үшін білдіруге келдім. Хиджратыңыздан төрт жүз жылдан кейін Сенің әулетіңнен бір Құл Қожа Ахмет атты ұл дүниеге келеді, үмметтеріңе жол басшы болады. Бұл құрманың сіздерге бұйырмай, ауыздарыңа кірмей тұрған себебі, сол ерге бұйырған нәсіп еді», — дейді. Бұған Ан Хазірет, салла-л-лаху алайхи уа-саллам, қайран қалып айтыпты: «Я, достым, Жабраил, ол заманға дейін бұл құрма қай жерде тұрып шірімей, сасымай, ескірмей қалай оған нәсіп болады», — дейді. Сонда Жебірейіл алайһи-с-салам, айтты: «Сіз ықылас қылып сахабаларыңыздың біріне бұйырыңыз, бұл аманат құрманы аузына сақтап, Ахмет атты балаға тапсыр деп жүктеңіз. Кімде-кім бұл құрманы аузында сақтаса, оның өмірі ұзақ болады», — дейді. Хазіретіміз салла-л-аху алайһи уа-саллам, олай-бұлай қарап, назары Салман ал-Фариси ради Аллах анһуға түсіпті. Жан-жағын шарлап алып айтыпты: «Я, Салман Фариси, аузыңды аш, тіліңнің астына, тісіңнің түбіне бұл құрманы аманат сақта. Менің хижратымнан төрт жүз жыл өткеннен кейін таңнан тұрып жолға түс, күн шығыста Мадина ал-Байза атты шаһар болар, онда барып айтпай танып, сұрамай білетін жеті жасар Ахмет атты ер балаға аманатты аузыңнан алып тапсыр. Инша Алла бұл құрма шарапатымен сенің өмірің ұзақ болар», — дейді. «Құлдық, тақсыр», — деп Салман ал-Фариси ради Аллаһу анһу құп тұрып, құрманы аузына алып, тіл астына салады. Тағат ғибадатқа беріліп төрт жүз жылды санап өткізгеннен кейін, күн шығыс жаққа бет алып жүріп, айтылған қалаға келіп, ешкімге жөнін айтпай, қыдырып жүреді. Ол заманда Мадина ал-Байза үлкен қала еді. Бір жағы Алатауға шектелген, екінші жағы Қаратауға аралас еді, Ат бұлағы деген жерлер ат базары еді. Ол шеттен кіріп, ол шеттен шығып, Сайрам суының жағасына келіп тамаша қылып тұрса, үстінде ақ жейдесі бар жеті жасар бір бала мектептен шығып, Калам Алланы төбесіне қойып, бетін ұстазының орнына қаратып, арқасымен жүріп келе жатып, Салман ал-Фариси ради Аллаху анһуның жолын тосып, бір көпір үстінде тұрып әлде нені бағып, көзден жасы ағып, ғашық шақпағын шағып тұратын еді. Жеті жасар бала, бас көзі ұстазы жақта болса да, көңілі көзі Ираннан хабардар болған көпір үстінде тұрған Зат-и шарифке бетін бұрып қарамастан «Ас-саламуалайкум, Арслан бап, жоғың болса – кешікпей тап»- дейді. Баланың қылған әрекетіне қайран қалып, инша Аллах, Саид-әлем айтқаны осы болғай деп, сынамақ үшін: «Балам атың кім?» — дейді. «Атымды не қыласың, аманатым қайда?» — дейді. «Балам атың Ахмет екен, ішің тола хикмет екен, аш аузыңды!» — дегенде, жеті жасар бала жалт қарап аузын ашқанда, Арслан баптың аузындағы құрма ұшып барып баланың аузына кіреді. Бала ұршықтай ширатылып, хикмет айта бастайды. Аузынан ақ көбік бұрқырап, көпір астындағы суға ағады. Сол судан ішкен жанның бәрі жазылып, көзі жоқтың көзі ашылады. Әулиелік махаббаты бітіп, аузынан аққан ақ көбік су таусылып, орнына насыра атты зат пайда болды. Содан ол «Нұр Ата» атанды. «Сайрамда бар сансыз баб» атанғанның мағынасы осы. Отырар деген жер – Арслан Бабтың күмбезі тұрған жер. Сыр суының күн шығыс жақ жағасында – мұнда отыз әулиенің шаһары болған. Мынадай Хараба ерді, Әмір Темір көрегеннің бай атақты сондай ерді айырды. Бұл күнде шөл болып қалған. Әмір Темір арығының орны бар, ескі арықтардың сусыз болып қалған арналары бар. Малик-и Балқия дейтін түркістандық Абд ал-Халимнің зияраты Арслан Бабтың күмбезінің оңтүстігінде. Абд ал-Халиқ ханның зияраты да сонда, «Отырарда отыз баб» атанған. Садық Сапабекұлы, 124-125б. Пайғамбарымыз миғаражға (көкке) шығып бара жатып, үш адамның ұрқын (жанын) көріп таңданып: — Бұл сәулетті ұрықтар кім болады? — деп жанындағы Жебірейілден сұрапты-мыс. Жебірейіл бұл сіздің үмбеттеріңіз: 1) Имам ағызам, 2) Ғаусыл ағызам (Қожай пауадын) 3) Қожа Ахмет Ясауилер депті-міс. Қожа Ахметке тапсырғайсың деп, пайғамбарымыз өлерінде Арыстан деген сақабасына бір құрма беріп кетіпті (…). Арыстан бес жүз пәлен жыл жасап, сол құрманы Әзіретке тапсырыпты (…). жүктеу/скачать 16,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|