З. Б. Молдашева


§27 Дәрі атауындағы жиі қолданылатын болшектер



бет14/14
Дата29.12.2022
өлшемі426,52 Kb.
#164855
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14
Байланысты:
уч.пособие фарм.

§27 Дәрі атауындағы жиі қолданылатын болшектер.
Дәрі атау құрамындағы жиі кездесетін бөлшектер дәрінің мінездемесін: химиялық құрамын, терапиялық тиімділігін, анатомиялық жіне физиологиялық сипаттама белгілерін, фармакологиялық қатыстығын білдіреді.Мыс.: тиамин Thiaminum,i n thi- құрамында күкірт бар, анальгин Analginum,i n alg- ауру сезімін білдіретін дәрі т.б.


Жиі кездесетін бөлшектер



Латынша

Казақша

Маңызы

Мысалдар

1

-cor-,-card-

-кор-

жүрек дәрі

Corvalolum

2

-vas-, angi-

-ваз-,анги-

тамыр кеңейтетін дәрі

Angiotropinum

3

-sept-

-септ-

зарарсыздандыратын

Enteroseptolum

4

-dol-,alg-

-дол-альг-

ауру сезімін басатын дәрі

Analginum, Promedolum

5

-pres-,tens-

-прес-,
-тенс-

гипотензивтік

Depressinum, Protensyl

6

-sed-

-сед-

тыныштандыратын

Seduxen

7

-pyr-

-пир-

қызу басатын

Amidopyrinum

8

-easthes-

-эстез-

жансыздандыратын

Anaesthesinum

9

-test-,-vir-,
-andr-

-тест-, -вир-, -андр-

аталық жыныс гормон препараты

Testoveronum, Androtin

10

-thyr-

тир

қалқанша бездің функцияға әсер ететін

Thyrotropinum

11

-myco-

-мико-

саңырауқұлаққа қарсы

Mycoseptinum

12

-chol-

-хол-

өт айдайтын дәрі

Cholosasum

13

-cid-

-цид-

микробқа қарсы

Streptocidum

14

-sulfa-

-сульфа-

микробқа қарсы, сульфаниламидтер

Sulfadimezinum

15

-cillin-

-циллин-

антибиотик пенициллин

Penicillinum

16

-mycin-

-мицин-

микробқа қарсы антибиотик

Streptomycinum

17

-cyclin-

-циклин-

тетрациклиннен шыққан антибиотик

Tetracyclinum

18

-barb-

-барб-

ұйықтататын

Barbamylum

19

-cain-

-каин-

жергілікті жансыздандыратын

Novocainum

20

-cort-

-корт-

бүйрек үсті қыртысының гормондары

Cortisonum

21

-oestr-

-эстр-

аналық жыныс гормондары

Synoestrolum

22

-andr-, -ster-

-андр-,-стер-

аталық жыныс гормондары

Androtin

23

-as-

-аз-

фермент

Collagenasum

24

-hydr-

-гидр-

сутекпен судың бар болуы

Hydrocortisonum

25

-ox(y)-

-окси-

өттектің бар болуы

Oxolinum

26

-yl-

-ил-

көмір-сутек радикал

Barbamylum

27

-meth-

-мет-

метил тобы

Methylii salicylas

28

-aeth-

-эт-

этил тобы

Aethazolum

29

-phen-

-фен-

фенил тобы

Phenacetinum

30

-benz-

-бенз-

бензол тобы

Benzonalum

31

-thi-

-ти-

күкірттің бар болуы

Thyaminum

32

-az-,-zol-,-zin-, -zid-

-аз-,-зол-, -
-зин-,-зид-

құрамында азот бар

Aminazinum

33

-phthor-

-фтор-

құрамында фтор бар

Phthorotanum

34

-vit-

-вит-

құрамында витамин бар

Revitum

35

-mal-,-al-,
-dorm-
-somn-, -hypn-

-мал-, ал-,
-дорм-,
-сомн-, гипн-




Veronalum
Somnolum

36

-flog-

-флог-

қабынуға қарсы

Flogistin

37

-aller(g)

-аллер(г)

фллергияға қарсы

Allergol

38

-ur-

-ур-

несеп айдағыш

Urotropinum

39

-lax-

-лакс-

іш жүргізетін дәрі

Laxosept

40

-verm-,-helm-

-верм-,
-гельм

ішек құртқа қарсы

Iniverm, Helmintin

41

-thromb-

-тромб-

қан ұюына қарсы

Thrombosan

42

-haemat-

-гемат-

қанға әсер ететін

Haematogenum

43

-api-

-апи-

арадан алынған зат

Apilacum

44

-vip-

-вип-

жылан уы

Viprosalum

45

-menth-

-мент-

жалбыздан алынған

Mentholum

46

-ichth-

-ихт-

балықтан алынған

Ichthyolum

47

-papaver-

-папавер-

көкнәрдан алынған

Papaverinum

48

-orex-

-орекс-

тәбетті түсіретін

Anorex, Cloforex



§28 Жаттығулар.
1. Дәрі препараттардың мағынасын беріңіз:
Corvalolum, Cardiovalenum, Sedalginum, Valosedan, Apressinum, Angiotensinamidum, Promedolum, Antipyrinum,Testoveronum, Agovirinum, Androfort, Thyrotropinum, Cholosasum, Streptocidum, Mycoseptinum, Enteroseptolum,Valocardinum, Bicillinum, Aёvitum, Valosedan, Chlorophthalmum.


§29 Есептік және реттік сан есімдер:



Араб.

есептік сан есім

реттік сан есім

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13
14
15
100
1000

unus,a,um
duo,duae, duo
tres,tria
quattuor
quinque
sex
septem
octo
novem
decem
undecim
duodecim
tredecim
quattuordecim
quindecim
centum
mille

primus,.a, um
secundus,a,um
tertius,a,um
quartus,a,um
quintus,a,um
sextus,a,um
septimus,a,um
octavus,a,um
nonus,a,um
decimua,a,um
undecimus,a,um
duodecimus,a,um
tretius,decimus,a,um
quartus decimus,a,um
quintus decimus,a,um
centissimus,a,um
millissimus,a,um



Медициналық терминдерде есіптік сан есімдер зат есімнің алдында жазылады. 1,2,3 сан есімдер род түріне бөлінеді: unus,a,um; duo, duae, duo; tres,tria. Тек қана unus,a,um сан есіммен зат есімдер жекеше түрде жазылады. Қалған сан есімдерімен зат есімдер қопше түрде қолданылады.Мысалы:una vertebra, unus dens, unum ligamentum, unus processus, duae vertebrae, duo dentes, duo ligamenta; tres vertebrae, tres dentes, tres sulci, tria ligamenta.
Қалған сан есімдер родқа бөленбейді: quattuor flores, quingue costae, sex processus, septem dentes, centum homines, mille homines etc.
Медициналық терминдерде реттің сан есімдер анықтауыш терінде қолданылады, зат есімнен кейін жазылады және род түрде, септікте, сан түрінде қиысады.
бірінші омыртқа - vertebra prima
екінші буын - ligamentum secundum
үшінші тіс - dens tertius
төртінші өсінді - processus quartus
жетінші қабырға - costa septima etc.
Гистологиялық номенклатура мен клиникалық терминологияда реттік сан есімнен құралған сын есімдер: primarius,a,um - бірінші реттік ; secundarius,a,um - екінші реттік. мысалы: glaucoma primarium, glaucoma secundarium; colitis primaria, colitis secundaria; arthritis primaria, arthritis secundaria.
Сан есім - приставкалар

мағына

латын приставка

мысалдар

Грек приставка

Мысалдар

жарты

бір

екі

үш


төрт

бeс

алты

жеті

сегіз


semi-

uni-

bi-

tri-

quadri-

-


-

-


-

semilunaris,e
жарты айлық
unicornis,e
бір мүйізді
biceps,itis
екі басты
trigeminus,a,um
үшті
quadriceps,ipitis
төртбасты

-


-

-


-

hemi-

mono-

di-

tri-

tetra-

pent-

hex-

hept-

octo-


hemispherium
жарты шар
mononucleosis

dicheilia


қос ерін
trioxasinum,i n
триоксазин
tetraboras,atis m
тетраборат
pentaminum,i n
пентаминум
hexenalum,i n
гексенал
heptylresorcinum,i n
гептилрезорцин
octoestrolum,i n
октэстрол

Осімдіктердің атаулары

Absinthium, i n жусан
Adinis,idis m,f жанаргүл
Aloё,es f алоэ, жүзжылдың
Althaea,ae f жалбызтікен
Anisum,i n әніс, бәден
Belladonna,ae f ит жидек
Betula,ae f ақ қаин
Cacao какао
Calendula,ae f календула, қырмызы
Chamomilla,ae f түймедақ
Citrus,i f (limon) лимон, терек
Convallaria,ae f меруертгүл
Coriandrum,i n кориандр
Crataegus,i f долана
Cucurbita,ae f кәдімгі асқабақ
Digitalis,is f оймақгүл
Eleutherococus,i m элеутерокок
Eucalyptus,i f эвкалипт
Farfara ae f иманжапырақ
Frangula,ae f ит шомырт
Glycerrhiza, ae f мия
Granatum,i n анар
Helianthus,i m күнбағыс
Hypericum,i n шайқұрай, шайшөп
Mentha, ae f жалбыз
Mentha piperita бұрышты жалбыз



Millefolium,i n мыңжапырақ
Mytrillus,i m қаражидек
Oleander,dri m олеандр
Papaver,eris n көкнәр
Persicum,i n шадбалы
Piper,eris n бұрыш
piperitus,a,um бұрышты
Quercus,us f емен
Rheum,i n рауғаш
Ribes,is n қарақат
Ricinus,i m майкене
Rosa,ae f раушан гүл
Salvia,ae f шәлім
Schizandra ae f лимон ағашы
Senna,ae f сана
Sorbus,i f шетен
Strophanthus,i n строфантин
Strichnos(us),i m чилибуха
Tereienthina,ae f теребентин, сағыз
Thea,ae f шай
Thermopsi,idis f термипсис
Thymus,i m жебір, тасшөп
Triticum,i n бидай
Urtica,ae f қалақай
Uva,ae f жүзім
Valeriana,ae f шүйгеншөп




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет