Зат пен энергия алмасуының жастық ерекшеліктері Ассимиляция және диссимиляция
жүктеу/скачать 78,62 Kb.
|
зат алмасу
ЭКОТУРИЗМ
Зат пен энергия алмасуының жастық ерекшеліктеріАссимиляция және диссимиляциязат алмасу —тірі организмде өмірді сақтау үшін пайда болатын химиялық реакциялар жиынтығы. Бұл процестер организмдердің өсуіне және көбеюіне, құрылымын сақтауға және қоршаған ортаның әсеріне жауап беруге мүмкіндік беред Ағза мен сыртқы орта арасында әрқашан зат және энергия алмасуы үздіксіз жүріп отырады. Бұл организмнің тіршілік қабілетін сақтау және сыртқы ортамен қарым-қатынасын, организмге қоректік заттардың еніп, олармен ферменттер әсерінен ыдырауын, пайда болған жай заттардың жасушалар мен мүшелерге тасымалданып, олардың тотығуын, энергия бөлініп шығуын қмтамасыз етеді "Метаболизм"терминін алғаш рет 1840 жылдары Теодор Шванн биологияға енгізген. Зат алмасу туралы жалпы түсінік Зат алмасу өзара тығыз байланысқан екі қарама-қарсы құбылыстан тұрады: 1) Ассимиляция немесе пластикалық алмасу 2) Диссимиляция немесе энергетикалық алмасу Ассимиляция деп жай заттардан күрделі қосылыстардың түзілу реакцияларының жиынтығын айтамыз. Бұл реакциялар энергияны қажет етеді. Пластикалық алмасу нәтижесінде жасушалардың құрамы жаңарады. Ал диссимиляцияда күрделі заттар ыдырап энергия бөлінеді. Бөлінген энергия ағзаның тіршілігін сақтап, ой және дене еңбектерін орындаға жұмсалады. Адам ағзасында су, тұз, ақуыз, май және көмірсулар алмасуы үздіксіз жүреді. Органикалық қосылыстардың үздіксіз ыдырауы және тотығуы жасушалардағы осы заттардың мөлшері үнемі толықтырылған кезде ғана мүмкін болады. Алайда қоректік заттарға деген қажеттілік бірдей емес. Олардың көп бөлігін организм энергияны қалыптастыру үшін пайдаланады. Дененің өмір сүру процесінде энергия қорлары үнемі азаяды және оларды толықтыру тамақ есебінен жүзеге асырылады.Тамақпен келетін энергия мөлшерінің және организм тұтынатын энергияның қатынасы энергия балансы деп аталады. Тұтынылатын тамақ мөлшері адамның энергия шығындарына сәйкес келуі керек ақуыздың ыдырау өнімдері: су, көмірқышқыл газы, аммиак, мочевина және т. б. Ақуыз диссимиляциясының барлық өнімдері организмнен зәр, тер және ішінара шығарылған ауамен шығарылады. Ақуыздар қорда сақталмайды. Күніне ақуыздарға деген қажеттілік 100-118 г құрай Ақуыздар-дененің жасушалары мен тіндері салынған негізгі пластикалық материал. Олар шексіз әр түрлі, бұл оларды құрайтын 20 аминқышқылдарының әртүрлі комбинацияларына байланысты. Ақуыз алмасуы Көмірсулар ағзаға өсімдік және, кем дегенде, Жануарлар тағамымен енеді, сонымен қатар аминқышқылдары мен майлардың ыдырау өнімдерінен синтезделеді. Адам ағзасындағы өсімдік тектес көмірсулар глюкозаға бөлінеді, ол қанға сіңіп, бүкіл денеге таралады Денедегі көмірсулардың артық болуымен олар майларға айналады. Көмірсуларға күнделікті қажеттілік 450-500 г құрайды Көмірсулар алмасуы Майлар маңызды энергия көзі болып табылады. Олар тотыққан кезде көмірқышқыл газы, су бөлініп, энергия босатылады. 1 г майдың бөлінуі 38,9 кДж энергияның бөлінуімен бірге жүреді. Майлар адам ағзасында кӛмірсулар мен ақуыздардан синтезделуі мүмкін. Ересек адам үшін оларға күнделікті қажеттілік-100 г. Майлар алмасуы Ақуыздар,майлар мен көмірсулардың алмасуы өзара байланысты. Заттардың біреуінің метаболизм нормасынан ауытқуы басқа заттардың метаболизмінің бұзылуына әкеледі. Мысалы, көмірсулар алмасуының бұзылуымен олардың толық емес ыдырау өнімдері ақуыздар мен майлардың алмасуын бұзады, олардың бөлінуі де ағзаны уландыратын улы заттардың пайда болуымен аяқталмайды. Денедегі артық май тері астындағы май тінінде, іш қуысын жабатын безде және кейбір басқа мүшелерде сақталады. Май тіндері денені механикалық зақымданудан қорғайды, жылу изоляторы ретінде қызмет етеді. Ақуыздар,майлар мен көмірсулардың алмасуы өзара байланысы жүктеу/скачать 78,62 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|