Жиындардың жай сандық сапасын көрсететін жаттығулар

Жиындардың жай сандық сапасын көрсететін жаттығулар.

1. Сызық бойында орналасу (соңында, алдында, бірге ізімен, арасында).

2. Тұйықталған сызыққа қатысты орналасу (ішінде және сыртында).

3. Кеңістіктегі орналасу (үстінде, алдында, астында т.б.).

4. Жазықтықтағы орналасу (жоғары, төмен, ортада, қатарында т.б.).

5. 10 көлеміндегі нумерацияны оқып-үйренуге арналған жаттығулар.

1. Әрбір келесі санның алдыңғысына бірлікті қоса отырып, пайда болу тәсіліне берілген тапсырмалар.

3 санынан 4-ті қалай алуға болады? ( Үшке бірді қосу керек).

2. Саның қатардағы орнын анықтауға берілген тапсырмалар.

5 саны қай саннан кейін тұрады? ( 4 санынан).

8 санының орнын көрсет (7 және 9 сандарының арасы)

3. Көршілес екі санды, сондай-ақ көршіліс емес сандарды салыстыруға берілген тапсырмалар.

Салыстыр: 5...4

4. Санның құрамына берілген тапсырмалар

5. Қатардағы сандардың кері ретін еске сақтауға берілген тапсырмалар:

5-тен 1-ге дейінгі сандарды ата, қалыс қалған сандарды орнына қой:

     

5 санының алдында жүретін санды ата.

1. Екінші ондықтағы сандардың құруға берілген тапсырмалар

Он үш таяқшаны көрсет. Ол қанша ондықтан және тағы қанша жеке таяқшалардан тұрады?

2. Сандардың натурал қатарының құралу қағидасына (ережесіне) берілген тапсырмалар

Есепке сәйкес сурет сал және оны ауызша шығар. Қалада 10 саябақ бар еді, тағы бір саябақ салды. Қалада барлығы неше саябақ болды?

1-ге кеміт: 16,11,14,20

1-ге арттыр: 19,18,14,17

Өрнектің мәнін тап: 10+1; 14+1; 18+1; 20-1.

Барлық жағдайда 1-ді қосу келесі санды алуға, ал 1-ді азайту санның алдындағы санды алуға әкелетіндігіне жүгіну керек.

3. Сан жазылуындағы цифрлардың орнының мәнін анықтауға арналған тапсырмалар.

15;13;18;11;10;20; сандарының жазылуындағы әрбір цифр нені білдіреді? (15 санының жазылымындағы 1 цифры ондықтар санын, ал 5 цифры - бірліктер санын, ал 20 санының жазылуындағы 2, санда 2 ондық барын, ал 0 цифры, бірінші разрядта бірлік жоқ екендігін білдіреді).

4. 
   Сан қатарындағы санның орнын табуға берілген тапсырмалар
   

Қалып қойған сандарды орнына қой: 20...18 17...13...11

Тапсырмаларды орындағанда санау кезінде санның ретіне жүгінеді.

5. Разрядтың (ондық) құрамға берілген тапсырмалар

Толтыр:

10+3=... 13-3=... 13-10=...

Тапсырманы орындағанда ондықтан (таяқшалар тобы) және бірліктен (жеке таяқшалар) тұратын санның разрядтық (ондық) моделіне сүйенеді.

6. Екінші ондықтағы сандарды салыстыруға берілген тапсырмалар

Қай сан үлкен: 13 немесе 15? 14 немесе17?

18 немесе 14? 20 немесе 12?

Тапсырмаларды орындағанда сандардың таяқшалардан (сандық модель) тұратын екі моделін; немесе санау кезіндегі сандардың ретімен жүруіне (санағанда кіші сан ертерек айтылады) сүйеніп немесе қосып есептеу және шығарып тастап есептеу (13-ке екі бірлікті қосып есептеп 15-ті аламыз, яғни 15 саны 13-тен артық) үдерістеріне сүйеніп салыстыруға болады.

Екінші ондықтағы сандарды бір орынды сандармен салыстырғанда, барлық бір орынды сандардың екі орынды сандардан кем екендігіне сүйенеді:

Келесі сандардың арасынан ең үлкенін және ең кішісін ата:

12; 6; 18; 10; 7; 20.

7. Арифметикалық амалдардың мағынасын түсіну және есептеу дағдыларының қалыптасуы

1. Жағдай және өрнектің арақатынасын белгілеуге берілген тапсырмалар

2. Жағдай бойынша өрнек құруға берілген тапсырмалар

3. Жағдай компоненттерінің (құраушыларының) аттарын игеруге берілген тапсырмалар.

4. Есептеу дағдыларының қалыптасуына берілген тапсырмалар

Олар келесідей болуы мүмкін: есептеу тәсілдерімен танысуға даярлық; есептеу тәсілдерімен танысуға; есептеу тәсілдерін үйренуге; есептеу тәсілдерін бекітуге; есептеу тәсілдерін сандардың басқа аймағына жалпылауға.

5. Арифметикалық амалдардың ережелерімен (заңдарымен) танысуға және оларды есептеу әрекетінде, есептер шығарғанда қолдануға берілген тапсырмалар.

6. Шамалар және олардың өлшем бірліктерімен танысу

7. Есеппен танысу.

Студент осы аталған жіктеулерді қолдана отырып тапсырманың түрін дәл анықтай алады, демек, оның сабақтағы тапсырмалар жүйесіндегі орны мен рөлін дөп басып айта алады.

Егер студент тапсырмалар жүйесін:

• 
  баланы оқу міндетін жете түсінуге және қабылдауда басты рөл атқаратындай етіп құрса;
  
• 
  одан соң сол тапсырмалар жүйесі балалардың оқу міндетіне қол жеткізу бойынша ұйымдастырушы ретінде көрінсе;
  
• 
  іс-әрекет барысында өзін-өзі бақылау, балалар мен мұғалім арасында ынтымақтастық (түсінушілік) орнаса;
  

Осы тұста шебер педагогтардың әдістемелік біліктілігі ретінде аяқ астынан шешім қабылдай алуы туралы студенттерге үйретудің берері мол.

Дамыта оқыту сабақтарын игеру үшін педколледж студенті өзіне-өзі талдау жүргізуді іс жүзінде тұрақты түрде жүзеге асыру керек. Әр сабақта өзіне талдау жүргізбеген мұғалім, әрі қарай кәсіби шебер болып қалыптаспайды. Өздік талдау жүргізу үшін жоспарланған сабақ логикасын (сабақ конспектісі) нақты жүргізілген сабақ логикасымен салыстыру қажет. Қазіргі кезде жүргізген сабақты видеоға түсіріп алып қарастырған да пайдалы.

Біз эксперимент жұмысын зерттеу әдістері кешені қолданылған біртұтас үдеріс ретінде қарастырамыз. Ол тұжырымдалған зерттеу болжамының дұрыстығын ғылыми және дәлелді түрде тексеруді қамтамасыз етті. Эксперимент жұмысының міндеттері мынадай болатын:

1. Алға қойылған проблеманың практикадағы жағдайын зерттеу;

2. Бастауыш сыныптарда математиканы дамыта оқыту бойынша педагогикалық колледж студенттері үшін ғылыми-практикалық нұсқаулар құрастыру, сынақтан өткізу және оны іс - тәжірибеге енгізу.

Педагогикалық экспериментке Ақсукент көпсалалы колледжі, М.Әуезов атындағы ОҚМУ колледжі, Мұрагер колледжі, Мырзакент колледждерінің студенттері қамтылды. Эксперимент үш кезеңде жүргізілді. Барлық кезең бір ғана мақсатпен жүргізіліп, өзара байланыста болып және бірін-бірі толықтырып отырды. Эксперимент жұмысын жүргізудің кезеңдері № 1-кестеде көрсетілген.
Кесте 1 - Эксперимент жұмысын өткізудің негізгі кезеңдері, оның мақсаттары, мазмұны

Эксперимент жұмысының кезеңдері	Диагностикалық мақсаттар	Міндеттер	Диагностика әдістері
I кезең: анықтаушы	Проблеманың педагогикалық колледждердегі жағдайын зерттеу	Педагогикалық колледж студенттерінің әдістемелік біліктілігінің деңгейін анықтау	Колледж оқытушыларымен, студенттермен сауалнамалар жүргізу; оқу үдерісін бақылау; тәжірибелік бағалау; үйретуші жағдайлар құру; үлгілеу
II кезең: ізденіс	Педколледж студенттерінің әдістемелік біліктілігі -нің мазмұнын, педагогикалық шарттар кешенін құрастыру	Педколледж студенттеріне арналған дамыта оқыту әдістемелік жүйесін әзірлеу	Сұрақтар; бақылау; Білім беру жүйесі қызметкерлерімен әңгімелесу; сауалнамалар; статистикалық өңдеу әдістері
III кезең: қалыптастырушы	Қойылған мақсаттарды тәжірибе жүзінде тексеру: ғылыми зерттеу материалдарын сынақтан өткізу және жалпылау; тәжірибе нәтижелерін безендіру; Дамыта оқыту әдістемесінің соңғы нұсқасын жасау (тиянақтау);	Ұсынылған әдістеменің тиімділігін анықтау	Жүргізілген істердің нәтижелерін талдау; бақылау; математикалық өңдеу әдістері; графиктік тәсіл; жалпылау; алынған нәтижелерді жүйелеу және баяндау

Зерттеу мақсатына педагогикалық колледж студенттерінің әдістемелік біліктілігінің жағдайына көз жеткізу үшін анықтау эксперименті (2003-2005) жүргізілді. Онда педагогикалық колледж студенттерінің дамыта оқыту әдістемесін меңгеруі (сұраныс, қажеттілік, студенттердің дайындығы) зерттелді.

Зерттеу сауалнамалық сұрақтар беру арқылы жүргізілді. Сауалнамалық сұрақтар жартылай ашық түрде болды, сұрақтардың басым көпшілігіне жауаптар ұсынылды және ешқандай шектеу қойылған жоқ. Егер ұсынылған сұрақтардың жауаптары жауап берушіні қанағаттандырмаса, онда студентке өз нұсқасын қосып тіркеп жазуға мүмкіндік берілді.

Педагогикалық колледждердегі оқыту үдерісін ұйымдастыру мынаны байқатты: студенттердің әдістемелік дайындық деңгейі, атап айтқанда бастауыш сынып оқушыларын дамыта оқытуға бағдарланған әдістемелік даярлық жеткіліксіз деңгейде; педагогикалық практика кезінде әрбір студентке математикадан 3-4 сабақ қана береді, ал ол өте жеткіліксіз. Сондықтан дәрістер мен практикалық сабақтарда сабақ өткізу технологиясы, дамыта оқыту әдістемесі туралы тек кейбір алғашқы мағлұматтар алады.

Біздің анықтағанымыз студенттермен бастауыш сынып математикасын оқытудың өзекті мәселелері, әдістемелік біліктілікті жетілдіру бағытындағы жұмыстар жүйелі жүргізілмейді, колледж қабырғасында қажетті іс-шаралар толыққанды өтпейді, студенттер “құлықсыз” тыңдаушылар рөлінде болады да, өздеріне қажетті толық білімдік және әдістемелік ақпарат ала алмайды.

Педагогикалық колледж студенттерімен өткізілген сауалнамада “Сіздің әдістемелік қызметке көзқарасыңыз қандай? ”, “Әдістемелік мәдениетті жүйелі жетілдіру мақсатында ағымдағы баспасөзді үзбей оқып отырасың ба?”, “Болашақ кәсіби біліктілікті арттыру бойынша жаңа озық ойлармен таныс болу үшін қандай әдістемелік газет немесе журналдарды оқисыз?”, “Өзіңіздің болашақ кітапханаңызды жаңа әдістемелік әдебиеттермен толықтырып отырасыз ба?”, “Болашақ бастауыш мектеп мұғалімі үшін әдістемелік даярлықты арттырудың қай сұрақтары өзекті деп ойлайсыз?”, “Сіздің ойыңызша педагогикалық колледждерде студенттердің әдістемелік біліктілігін арттырудың қандай тиімді жолдарын айтар едіңіз?”, “Әдістемелік біліктілігіңізді жүйелі түрде толықтырасыз ба?” деген сұрақтар ұсынылды.

Жүргізілген сауалнамалардан педагогикалық колледж студенттерінің барлығы дерлік қазіргі әдістемелік біліктіліктің маңыздылығын терең түсінетіндігіне куә болдық. Дегенмен, студенттердің басым бөлігі әдістемелік шеберлікті шыңдау жолдарын, әсіресе, математика сабақтарын дамыта оқыту, оқушылардың логикалық ойлауын арттыруға байланысты туындалған мәселелерге жауап табуға қиналды. Сонымен, сауалнама, педагогикалық колледж студенттерінің кәсіби біліктілігін арттыру қызметтеріндегі қарама-қайшылықты: олар бұл істің маңыздылығы мен қажеттілігін түсінеді, бірақ оны әдістемелік тұрғыдан сауатты және тиімді жүргізуге әруақытта дайын еместігін көрсетті.

Математиканы дамыта оқытудың іс жүзінде қалай жүзеге асырылатындығын айқындау үшін, біз оқу үдерістеріне бақылау жүргіздік. Бақылау дамыта оқыту сабақтарына жеткіліксіз көңіл бөлінетіндігін көрсетті. Қатысқан сабақтарда дамыта оқыту бойынша құндылық жүгін көтеретін, ұғымдар мен идеяларға жеткіліксіз назар аударатындықтарын байқадық. Оқушылардың жас және жеке бас ерекшеліктері, дамыта оқытудың мүмкіншіліктері мен қағидалары ескеріле бермейді, әдіс-тәсілдер мақсатқа сай таңдалмайды.

Сонымен, педагогикалық колледждерде студенттердің әдістемелік біліктіліктерін жетілдіру бойынша бай тәжірибе жинақталғанмен, студенттермен және кейбір колледж түлектерімен жүргізілген сауалнамалар, өткізілген ауызекі әңгімелер және сабақтарға қойылған бақылаулар студенттердің әдістемелік дайындықтарының жеткіліксіз екендігіне куә етті.

Анықтау кезеңінде біз педагогикалық колледж студенттерінің әдістемелік біліктіліктерін жетілдіру бойынша дамыта оқыту сабақтарына қатыстарын анықтау мақсатында тесттер өткіздік. Тесттер нәтижелерін қорытындылау арқылы студенттердің дамыта оқыту сабақтарын өткізу біліктіліктері анықталды

Анықтау эксперименті кезеңінде жинақталған материалдарды жалпылай келе, келесідей қорытынды жасалды:

- педагогикалық колледж студенттерінің әдістемелік теориялық дайындықтары жеткіліксіз. Соның салдарынан олар өз мүмкіншіліктерін толық жүзеге асыра алмайды, бастауыш сынып оқушыларын тұлғалық-даралық дамыту бойынша істер мақсатты түрде дұрыс жолға қойылмаған;

• 
  студенттер қазіргі кездегі бастауыш математика курсын оқушыларға оқытудың технологиясы мен әдістемесін педколледж қабырғасында толыққанда игермеген;
  

- арнайы курстардың беделі жоғары, студенттер олардың маңыздылығын мойындайды;

- оқушылар дамыта оқыту идеясын толық қолдайды.

Сондықтан эскперимент, барысында бірнеше болжамдар пайымдалып, оларды жүзеге асыру міндеттері алға тартылды. Олардың негізгілерін атап көрсетейік:

• 
  педагогикалық колледж студенттерінің әдістемелік дайындықтарын жетілдіру мақсатында арнайы курстар даярлау қажеттілігі;
  
• 
  педколледж студенттерін бастауыш сынып математикасын оқып-үйрету әдістемесі бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстарына кеңінен қамту қажеттілігі;
  
• 
  бастауыш математикасын оқушыларға дамыта оқытуды тәжірибеде жүзеге асырудың жолдарын айқындау;
  
• 
  бастауыш сынып оқушыларын математикаға оқып-үйретуге даралап оқыту проблемасының оқу мазмұнын өзгертпей, оның мазмұнын құрылымдық түрлендірулер арқылы шешу. Басқаша айтқанда, оқыту мазмұнын елеулі түрде өзгертпей-ақ оның құрылымын бастауыш сынып оқушыларының ерекшеліктеріне сәйкес реттеу.
  

1.Үздіксіз білім беру аясында педагогикалық колледж студенттерінің әдістемелік даярлығын арттыру жүйесін құру;

2. Педагогикалық колледж оқытушыларына және студенттеріне арналған әдістемелік нұсқаулар құрастыру.

3. Студенттердің әдістемелік біліктілік деңгейінің өздік болжау мен өздік баға беру алгоритмін құрастыру.

Ізденіс эксперименті кезеңіндегі педагогикалық колледждердегі «Бастауыш сынып математикасын оқыту әдістемесі» курсының сабақтарының мазмұнын өзгертпеу және ол мазмұнды дамыта оқытудың теориялық қағидаларымен, сонымен қатар практикалық мысалдармен толықтыру жан-жақты қарастырылды.

Ізденіс эксперименті, педагогикалық эксперименттің үшінші кезеңі болып табылатын қалыптастыру кезеңінде (2007-2009) өз жалғасын тапты. Бұл кезеңнің басты мақсаты педагогикалық колледж студенттерінің бастауыш сынып оқушаларын дамыта оқытуға әдістемелік даярлығын арнайы даярланған курстар негізінде жетілдіру болып табылады. Қалыптастыру экспериментіне барлығы 124 студент қатысты.

Педагогикалық колледж студенттерінің кәсіби біліктіліктерін арттыру әдістемесі бойынша жүргізілген қалыптастыру эксперименттік жұмыстары кезінде оқытушылар мен студенттер арасында тығыз қарым-қатынас орнығуы қадағаланды, бір-бірімен өзара пікір алмасуын ұйымдастыру да жан-жақты ойластырылды. Эксперимент барысында студенттердің дамыта оқыту бойынша кездестірген әдістемелік ахуалдар болжанатын жағдайлар да қарастырылды.

Біз құрастырған дамыта оқыту сабақтарын өткізудің әдістемесі студентердің теориялық білімі мен практикалық кәсіби біліктіліктерінің артуына ықпал жасады.

Эксперименттік жұмыстар жүргізуде басты көңіл студенттердің дамыта оқытуды қолдану бойынша біліктіліктерінің бастапқы және қол жеткізілген деңгейін анықтауға бөлінді. Бастапқы деңгей дамыта оқытуды қолданудың психологиялық-педагогикалық жалпы сұрақтары әдістемелік сауаттылықтың негіздерін оқып-үйренгеннен соң анықталды. Студенттер арнайы ойластырылған практикалық жұмыстар мен тапсырмалар орындаған соң, сауалнамалар жүргізілді. Бұл істер студенттердің дайындық деңгейлерін анықтауға мүмкіндік туғызды.

Арнайы курс негізіне педагогикалық колледж студенттерінің оқушыларды дамыта оқыту бойынша әдістемелік біліктілігін арттыруды көздеген, шығармашылық қызметке қабілеттерін арттыруды ұйғаратын тұлғалық-қызметтік ыңғай алынды. Студенттер семинар сабақтарында баяндамалар жасаумен қатар, өз мамандықтары бойынша дамыта оқыту сабақтарын өткізу бағдарындағы үйретуші бағдарламалар құрастырды, дәстүрлі емес сабақтар өткізу жоспарын немесе олардың жекелеген бөліктерін әзірледі.

Эксперимент жұмыстарының соңында алынған нәтижелер келесі бағыттар бойынша атқарылған істерге негізделді: оқытудың мазмұнына ішінара өзгертулер енгізу; педколледждердегі оқыту үдерісін мектептердегі оқыту үдерісіне жақындатуды мақсат тұтқан арнайы курстар, оқыту үдерісінде оқушыларды дамыта оқытуды қолдану әдістері мен әдістемесі. Жүргізілген жұмыстар педагогикалық колледж студенттерінің әдістемелік біліктілігін дамыта оқыту арқылы арттырудың тек теориялық тұстарын ғана емес, сонымен қатар олардың кәсіби біліктілігін көтеру жүйесіне тиімді әсер ету заңдылығын анықтады.

Сонымен, біз құрастырған арнайы курстың тиімділігіне көз жеткіздік онымен қоса, эксперимент жұмысын қорытындылау студенттердің сабақтардағы іс-шараларын талдау арқылы жүзеге асырылды: пікірсайысқа араласу, дайындық бойынша тапсырмалар орындау; сабақтар өткізу және талдау; талқыға педагогикалық ахуалдар құрастыру және т.б. Сауалнамалық сұрақтар, әңгімелесу, жазба жұмыстарын талқылау, сараптамалық баға беруде де қолданылды.

Осындай түрдегі игі істердің міндеті студенттер дамыта оқыту туралы теориялық білім жүйесін меңгеру ғана емес, сонымен қатар оларды сабақтарда, іс-тәжірибелерінде іс-жүзінде пайдалану болып табылады.

Эксперимент барысында педагогикалық колледж түлектерінің, бір және екі жыл өткеннен кейін дамыта оқыту бойынша жинақтаған біліктілігі мен дағдыларын қалай пайдалатындықтарын жіті қадағалап отырдық. Қадағалау белгілері ретінде: дамыта оқыту туралы білімдері, бастауыш математикасы курсынан дамыта оқыту сабақтарын жүргізу, үйретуші бағдарламалар мен дәстүрлі емес технологиялар негізінде сабақтарды әрлендіру және т.б. алынды.

Әсіресе, бізді эксперименттік топтарға зерттеу нәтижелері негізінде құрастырған әдістеме бойынша жүргізілген арнайы курс сабақтарының әсері зерделенді. Студенттердің әдістемелік біліктіліктерінің артуы туралы деректі, олардың біз берген тапсырма бойынша өткізген сабақтарына талдау жасай отырып алдық.

Сабақ өткізу жайында студенттер келесі пікірлерін жасырмады:

- студенттердің өздері әлдеқайда аз сөйлейді, ал оқушылар белсенділік танытты, бұрынғы сабақтарға қарағанда оқушылардың өзіндік жұмыс істеуі арта түсті.

- студенттер өздерін арнайы курс тыңдағанға дейінгімен салыстырғанда сенімді және еркін ұстады.

- оқушылар тапсырмалар орындау барысында көптеген сұрақтар қойды және өз ұсыныстарын айта білді.

- дамыта оқыту сабақтары оқушылардың танымдық ізденімпаздығын арттырады, өздік жұмыс істеуін дамытады, оқылатын математикаға қызығушылығын қалыптастырады.

Эскперименттік топтағы толық курсты аяқтаушы 124 түлекпен жүргізілген сауалнама нәтижесінде: «оқушылар байқампаз бола бастады», «сабақ үстінде өз бетімен жұмыс істеулері артты», «сабаққа қызығушылықтары артты», «біз өзіміздің қызметімізге басқа көзқараспен қарай бастадық», «іс-қимылымызда шығармашылықпен жұмыс істеуге құштарлық пайда болды» және т.б. деген жауаптар алдық.

Педагогикалық колледж студенттерінің дамыта оқытуға әдістемелік даярлығын тексеру мақсатында жыл сайын қорытынды бақылау жұмысын алып отырдық. Бұл бақылау жұмыстарының нәтижелері келесі кестеде берілген.

Эксперименттік жұмыс нәтижесінде педагогикалық колледж студенттерінің әдістемелік біліктіліктерін дамыта оқыту сабақтарын өткізу арқылы арттыруды көздеген әдістемелік ұсыныстар дайындалды:

• 
  педагогикалық колледж түлектерінің әдістемелік біліктілігін дамыта оқыту бойынша арттыру колледж бітіргеннен соң жалғасын табуы керек;
  
• 
  педагогикалық колледж курстарында дамыта оқыту технологиясы теориялық білім мен практикалық біліктің ажырамас бірлігін қамтамасыз ету керек;
  
• 
  «Бастауыш сынып математикасын оқыту әдістемесі» курсының оқу жоспарына дәстүрлі емес оқытудың қыр-сырын жан-жақты қамтитын тақырыптарға сағатты көбірек бөлу қажет және студенттердің дамыта оқыту біліктілігін жетілдіруге ықпал ететін арнайы курстар оқытылуы керек.
  

Қоғамымыздың әлеуметтік-саяси, экономикалық және рухани дамуы болашақ бастауыш мектеп мұғалімдеріне білім беру сапасын түпкілікті өзгертіп, жақсартуды талап етеді. Сондықтан дамыта оқыту проблемаларының психологиялық және педагогикалық, дидактикалық негізі бар болғанымен, заман ағымы, уақыт талабы бұл мәселені шешудің, оны зерттеудің жаңа сатысына көтерілуін қажет деп санайды.

Педагогикалық колледж студенттерінің әдістемелік біліктілігін арттыру оқытудың дәстүрлі емес формаларын, атап айтқанда дамыта оқытуды тиімді қолданудың тәсілдері мен әдістемесін толыққанды меңгергенде ғана мүмкін болатындығы анықталды.

Студенттер түрлі әдістемелік тәсілдерді дәстүрлі емес сабақтарда психологиялық-педагогикалық тұрғыдан ұтымды пайдалануға үйретілсе, ол игі істің бастауыш сынып оқушыларының ойлау қабілеттерін арттыруға тигізетін әсері көп екендігіне, оқыту-тәрбиелеу үдерісінің басты формасы - сабақты жетілдіру арқылы оқушылардың ой-өрiсiн, қиялын, адамгершілік сезімдерін шыңдауға және дамытуға қол жеткізілді. Демек, оқу материалдарын сабақ мазмұнына сай етіп, оқытудың жаңа инновациялық әдістерін енгізу - балалардың алған білімдерінің жоғары деңгейде болып, олардың жан-жақты дамуына ықпал етті.

Зерттеу барысында қол жеткізген нәтижелер бізге төмендегідей қорытынды жасауға мүмкіндік берді:

- педагогикалық колледждерде болашақ бастауыш сынып мұғалiмiнiң математикадан әдістемелік дайындау жүйесінің қазіргі жағдайын талдау арқылы, оны жетілдірудің мазмұнды сипаттамасы ұсынылды және тәжірибелік эксперимент арқылы тексерілді;

- педагогикалық колледждерде болашақ бастауыш мектеп мұғалiмiн математикадан әдістемелік дайындау жүйесін дамытудың негізгі бағыттары анықталып, оның өзіндік ерекшеліктері айқындалды;

- болашақ бастауыш сынып мұғалімдерін оқушыларға математиканы дамыта отырып оқытудың анықталған мүмкіндіктері негізінде оның әдістемесі әзірленді.

- педагогикалық колледж студенттерінің әдістемелік даярлығын жетілдіру мәселесін кешенді сипатта, сатылы түрде дамыта отырып әрбір студенттің осы даярлығы мен шығармашылығының оқушылардың тұлғалық дамуына тигізетін әсері анықталды;

- студенттердің әдістемелік даярлығын дамыту арқылы болашақ мұғалімдердің қоғам талабына сай жеке тұлғасын қалыптастыру мүмкіндігі анықталды;

- студенттердің әдістемелік даярлығын дамыту мақсатындағы арнайы ұйымдастырылған жұмыстар, дәрісханада және одан тыс уақыттарда өзіндік жұмыстарын басқару, дәрістер мен семинарлар практикалық сабақтарды дамытушылық сипатта өткізу, оқытудың тиімді әдіс-тәсілдерін пайдалану-педагогикалық колледждерде оқыту үдерісінің тиімділігін арттырады.

- бастауыш курс математикасын оқытуда дәстүрлі емес оқыту формаларын қолдану, яғни оның бір көрінісі дамыта оқытуды қолдану арқылы жүзеге асырылды;

- педагогикалық колледж студенттеріне оқу материалдарын таңдаудың және оларды қолданудың тиімді тәсілдерін, яғни дамыта оқытуды дәстүрлі тәсілдермен қатар жүргізу ұсынылды;

Келешекте, педагогикалық колледж студенттерінің әдістемелік даярлығын жетілдіру көптеген арнаулы зерттеулерді талап етеді және мына бағыттарда зерттеуді жалғастыру қажет:

- педагогикалық колледждерде математиканы оқытудың жаңа технологияларына арналған арнайы курстар ұйымдастыру негізінде әдістемелік даярлықты жетілдіру;

- бағдарламаға сәйкес даралап оқыту мен сыныптардағы сабақтар сапасына ықпал ету үшін, оқушыларды дамыта оқытуды үйлесімді пайдалану әдістемесі;

- колледж студенттеріне оқытудың жаңа ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану біліктілігін жетілдіру бағытында іргелі істер жүзеге асырылуы керек деп есептейміз.
Диссертация тақырыбы бойынша жарияланған еңбектер тізімі:

1 Педагогикалық колледждерде болашақ бастауыш сынып мұғалімдерін математикадан әдістемелік даярлау жүйесінің қайшылықтары. //«Қазіргі заманғы маңызды мәселелер»: Халықаралық ғылыми журнал. «Педагогика» сериясы. №5(22), Қарағанды, 2008. -27-33б. (Ә.Кенешпен авторлық бірлестікте)

2 Болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің әдістемелік даярлығын қалыптастырудың проблемалары. //«Қазіргі заманғы маңызды мәселелер»: Халықаралық ғылыми журнал. «Педагогика» сериясы. №5(22), Қарағанды, 2008. -33-38б. (Ә.Кенешпен авторлық бірлестікте)

3 Педагогикалық колледж студенттерін оқушылардың ақыл-ой іс-әрекетін дамытуға дайындау. //«XXI ғасырдағы тәрбиелеу, оқыту, дамыту»: Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. (20-21 шілде) - Көкшетау, 2008. -159-162б. (Д.Рахымбекпен авторлық бірлестікте)

4 Бастауыш сынып оқушыларының танымдық үдерістерін дамытуға арналған жаттығулар. //«Мұғалім құзыреттілігін қалыптастыру негізінде шығармашыл тұлға тәрбиелеу жолдары»: Республикалық ғылыми - әдістемелік конференцияның материалдары. (19-20 қазан 2008 жыл). -Шымкент, 2008. -468-471б.

5 Бастауыш сыныптарда математиканы дамыта оқыту негіздері. Әдістемелік оқу құралы. -Шымкент, 2009. -120 б. (Б.Д.Сыдықовпен авторлық бірлестікте)

6 Педагогикалық колледж студенттерінің математика сабағын дамыта оқыту әдістемесіне дайындығының кейбір теориялық қағидалары. //«Оңтүстік Қазақстан ғылымы мен білімі»: Республикалық ғылыми журнал. «Педагогикалық ғылымдар» сериясы. - № 4 (77), Шымкент, 2009. -9-13б.

7 Бастауыш мектепте математиканы дамыта оқыту тапсырмаларының құрылымы. //«Әуезов оқулары – 8: Ғылыми жетістіктер-өркениеттің мәдени және экономикалық дамуының негіздері»: Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция еңбектері. -Шымкент, 2009. -Т.3. -259-262б. (Н.Ж.Айтбаевамен авторлық бірлестікте)

8 Педагогикалық колледж студентерін математиканы дамыта оқытуға дайындаудың мәселелері. //«Қазақстанның ғылыми журналы»: Халықаралық ғылыми журнал. №1, 2010. -33-37 б. (Б.Д.Сыдықовпен авторлық бірлестікте)

9 Студенттердің математикадан 1-сынып тапсырмаларын орындауға дайындығы. //«Бастауыш мектеп», № 2, 2010. -71-73 б.

10 Математикалық есептерді шешуге проблемалық жанасудың кейбір мысалдары. //«Сапалы білім беруді арттыру мен ғылымдағы инновациялық технологиялар - 2010»: Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияның еңбектер жинағы. -Шымкент, 2010. -305-307 б. (А.А.Юнусов, И.Исмаилов, Г.Сүлейменова мен авторлық бірлестікте )

11 Қызықты есептер және олардың оқушылардың танымдық қызығушылығын және ойлауын дамытудағы ролі. //«Сапалы білім беруді арттыру мен ғылымдағы инновациялық технологиялар - 2010»: Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияның еңбектер жинағы. -Шымкент, 2010. -310-311б. (Л.Исмаилова, Г.Қ.Қарабаева, Д.Эргашева мен авторлық бірлестікте)