Кристаллизаторлар – сыйымдылығы мен диаметрі әр түрлі жұқа, жазық түпті шыны ыдыстар (11-сурет) Оларды заттарды қайта кристалдау үшін, кей кезде ерітінділерді сусыздандыру үшін қолданады. Оларды тек су моншасында ғана қыздыру қажет.
11-сурет. Зертханалық кристаллизаторлар.
Суытқыштар – суытуға және конденсациялауға қолданылады. Тура суытқыштар (Либих суытқышы) конденсат жинау үшін, кері суытқыштар конденсат қайта процеске қайтқан кезде қолданылады.
Суытқыштарға су муфтаның төменгі жағынан кіріп, жоғарғы жағынан шығып отыруы керек. Муфтада әр уақытта су толып тұруы қажет. Либих суытқышында айдалатын сұйықтың қайнау температурасы 1500-тан аспауы керек.
Кері суытқыштар көбінесе шарикті (Аллин суытқышы) және иректелген болады. Оларды вертикаль (тік) орналастырады (12-сурет).
12-сурет. Суытқыштар.
а – ауалы суытқыш; б – шарикті, ауалы суытқыш; в – Либих суытқышы; г – шарикті суытқыш; д – иректелген суытқыш; е – Штеделер суытқышы; ж – Димрот суытқыш; з – Либих және Димрот суытқыштары принципін үйлестіретін суытқыш; и – «суытатын саусақ» суытқышы.
Арнайы қолданылатын ыдыстар: дөңгелек түпті колбалар, Кьельдаль колбасы (13-сурет), Вюрца колбалары, Клайзен колбасы, Арбузов колбасы, аллонждар, эксикаторлар, Кипп аппараты, Тищенко шынысы, пикнометрлер, ареометрлер.
Cурет 13. Кьельдаль колбасы.
Кьельдаль колбасы алмұрт тәрізді, ұзын мойынды, оларды негізінен азотты анықтау үшін қолданады. Кьельдаль колбасын қиын балқитын, термотұрақты шыныдан (пирекс) жасайды.
Сұйықтарды айдау үшін арнайы колбалар (Вюрца колбалары, Кляйзен колбасы, Арбузов колбасы) қолданылады.
Вюрца колбасы 50мл-ден 1-2л көлемге дейін болады. Жұмыс орындағанда резеңке пробкаға термометрді отырғызып, колбаның мойын жағына (аузына) орналастырады, термометрдің ұшы бүйрегіндегі трубканың тесігіне дәл келіп тұруы керек. Бүйрегіндегі трубкаға пробканы отырғызғанда трубка ұшы суытқышқа қосылған жерінде 4-5 см шығып тұруы керек (сурет 14).
14-сурет. Айдау үшін қолданылатын құрылғы.
Клайзен колбасы Вюрц колбасынан айырмашылығы оның 2 мойны болады, оны көбінесе органикалық қосылыстарды айдау үшін қолданады (15-сурет).
15-сурет. Клaйзен колбасы.
Аллонждар – шыныдан жасалған иілген трубкалар, оларды айдау процесі кезінде суытқышты айдалған сұйықтықты қабылдайтын ыдыспен қосу үшін қолданады. Аллонждың кең жағына пробка арқылы суытқыш жалғағанда суытқыш ұшы (форштос) 3-4см шығып тұруы керек, яғни суытқыш аллонж ішіне 3-4см кіріп тұрады. Аллонждың жіңішке ұшын сұйықтықты қабылдайтын ыдысқа түсіреді (16-сурет).
16-сурет. Арбузов колбасы, аллонж.
Эксикаторлар (17 - сурет) - ылғал тез жұтатын заттарды сақтауға және оларды кептіру үшін қолданылады. Ол үшін эксикатордың төменгі жағына су тартқыш заттарды: СаСI2 (сусыз); H2SO4 (конц), Р2О5 салады. Осы су тартқыш заттардың үстіне фарфордан жасалған арнайы тесіктері бар қондырғы салады (қояды), оның үстіне заттары бар бюкстерді (18-сурет), тигельдерді (19-сурет) қояды.
Егер эксикаторға ыстық тигельдер қойылса, эксикатор ішіндегі ауа қызып, эксикатор ішінде аздаған вакуум пайда болады. Сол кезде эксикатор қақпағын жоғары көтеріп ашпайды, жанына қарай ығыстырып ашу керек.