Тапсырманы орындауға нұсқау

Шар дөңгелек болуы тиіс. Ұзындығы 10см жіп ққиындысы беріледі; Ол шарды байлау үшін керек. Шардың буылған ұшының диаметрі оған тиындар сиятындай болуы тиіс. Барлық қатысушылардың су құятын астаушалары болғаны жақсы.

2.17. сурет
Шарды суға толтырып, кішкене ауа қалдырып, жіппен байлаймыз. Шарды столға қойғанда тепе-теңдік күйге келеді. Шардың буылған ұшына құндылығы бірдей тиындарды саламыз, ауа қалдығының орнын белгілеп аламыз. (9.17. сурет).
Тиындарды шығарып алып және ауа қалдығы сол орынға келу үшін басқа құндылығы бар қанша тиын керек екендігін анықтаймыз. Тиындардың санының қатынасы олардың массаларының қатынасына тең.


20. Тізбекті жинап оны ток көзіне қосамыз, резисторды суға батырып термометр арқылы судың уақытында судың температурасының өзгеруін бақылаймыз.

өте аз уақытта жылу бөлінуін есептейміз. Осы жағдайға мына теңдеуді жазамыз:

- судың үлесті жылу сыйымдылығы резистордың орнына резисторды суға батырып, сол ток күшінде экспериментті қайталаймыз. Бұл жағдайда жылу баланысының теңдеуі мына түрге келеді


2.18. сурет.

мұндағы уақыт аралығындағы судың температурасының өзгеруі.

Ізелінді шаманы жылу мөлшерінің қатынасынан табамыз.

Ескерту. Аз ғана температура айырымында қоршаған ортамен жылуалмаспауынан сақтауға болады, бұл тәжірибенің қиын тұсы. Бірақ бұл айырымды кәдімгі термометрмен үлкен қателіктермен өлшеуге болады.

21. Білеушенің массасын анықтаймыз. Ізделінген М массаны иін ережесі бойынша сызғышқа гір мен білеуді қою арқылы табамыз. Бұдан кейін гірге жіпті байлап штативке ішеміз, білеудің көмегімен гірді бұрышқа жылжытамыз, гірдің білеуге әсер еткен күші сырғанау үйкеліс күшіне тең.

2.19. сурет.

.
Немесе


,
Бұрыштың тангенсін есептеуге қажетті параметрлерді сызғышпен өлшейміз.

22. Жазық фигураның салмағын есептеу үшін алдымен оның массалық ортасын табыңыздар. Фигураны үстел шетіне тепе-теңдік қалыпта тұрғандай қойып, үстінен үстелдің шетімен қарындашпен сызық сызыңыздар. Фигураның үстелдегі қалпын өзгертіп операцияны тағы бір рет жасаңыздар.

17 – сурет.

Фигураның массалық ортасы осы екі түзудің қиылысқан нүктесінде жатады.

Фигураның массалық ортасынан түзуін жүргізіп (17– сурет), осы түзудің бойында жататындай етіп фигураның үстіне кір қойыңыздар. Фигураны кірмен бірге түзуін үстел шетіне перпендикуляр етіп қойыңыздар. Фигураның өзі тек үстел шетіне ұстанып тепе-теңдікте болуы тиіс. Бұл жағдайда фигураға әсер ететін барлық күш моменттерінің қосындысы үстел шетіне қатысты 0-ге тең болады.


18– сурет.
Фигураға үш күш әсер етеді, олар: ауырлық күші, үстел жағынан тірек реакция күші және кірдің әсер ететін күші салмаққа тең (18–сурет).
күшінің моменті үстелдің шетіне қатысты нөлге тең болғандықтан, ереже бойынша күш моменттері

Фигураның салмағы оған әсер ететін ауырлық күшіне тең . Кірдің салмағы белгілі болғандықтан, фигураның салмағын өлшеу үшін, және күштерге сәйкес және иіндердін өлшеңіздер.

23. Су құйғышты қолданып вертикаль штативке бекітілген бюреткаға су құйыңыздар. Бюреткадан ағатын су ағыны үзіліссіз және су ағу уақыты тым аз болмау үшін резинкалы түтіктің винтті қысқышы арқылы тесіктің өлшемін реттеңіздер. Содан кейін бюреткадағы судың бастапқы биіктігін серіппелі қысқыш арқылы өлшеп, секундомермен судың ағу уақытын өлшеңіздер. Нәтижесін тәуелділік кестесін құрып, бұл арқылы -тың әртүрлі мәндеріне сәйкес аққан су ағынының жуықтап жылдамдығын табыңыздар.

24. Қасықпен стакандағы суды араластыра отырып бүкіл көлемдегі судың температураын теңестіріңіздер. Бұдан кейін стаканды үстелше үстіне қойып жәнестақанның түп жағындағы судың температурасының уақытқа тәуелділігін зерттеңіздер. Бастапқыда температура өседі, ал ізделінген 4 ^оС температураның маңайында 10 минут ішінде өзгермейді де , одан кейін жоғарылай бастайды.


25. 19–суретте көрсетілген қондырғыны жинаңыздар. Оны жіптің тереңдігін ақырындап азайта отырып үзілуге дейін жеткіземіз.
Жіптің үзілу шарты 20– суреттен белгілі.

19– сурет. 20– сурет.


, мұндағы нәтижесінде

жүктеу/скачать 1,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: