Зерттеудің физикалық әдістері Зерттеу әдістері
Радиациялық дефектоскопия әдістері
жүктеу/скачать 90,11 Kb.
|
Зерттеудің физикалық әдістері(толық)
| 3. Радиациялық дефектоскопия әдістері Бақылаудың радиациялық әдісінің негізі-нақты электромагнитті (иондайтын) сәулеленуді қолдану болып табылады. Электромагнитті сәулелердің бұйымның заттары арқылы өту процессінде олардың әлсізденуі және сейілуі болады. Сәулеленудің әлсіздену дәрежесі материалдың қалыңдығы мен тығыздығына және сәулеленудің өзінің энергиясына байланысты . Бұйымның ішкі ақаулары қарқындылықтың тез өзгеруіне және сәулелер зеңбірегінен шыққан энергияның өзгеруіне әсер етеді. Бұйым арқылы өткен сәулеленудің қарқындылығың өлшеу қорытындылары бойынша, онда ақаудың бар немесе жоқ екендігін анықтауға болады. Иондаушы сәулелер, өздерінің жоғары энергиялығымен, әртүрлі қалындықтағы заттардың қабаттарынан өтуге қабілетті. Ең жоғары өту қабілеттілікке нейтрондап не олар рентгендік және гамма сәулелер. Бұл сәулелер рентгенді шелдің эмульсиясына әсерін тигізеді, яғни химиялық өңдеуден кейін оның қараюы себепші болады. Қанша сәулелену қарқынды болса, қараю да соншалықты күшейеді. Рентгенді сәулелер электромагнитті тербелудің әртүрлілігі болып табылады. Олар өздерінің жолдарынан магнитті және электрлі өріс түрінде де ауытқымайды, яғни бұл сәулелер электрлі зарядтарды қабылдамайды. Рентгенді түтік рентгенді сәулелердің көзі болып табылады , (К-сәулелер) ол шыны сауып түрінде болады және мұлда вакуум жасалған, сонымен қатар екі электрод шұңқырлары бар - анод 3 және катод 1. Катод вольфрамды шиыршыққа, ал анод вольфрамды пластинкаға ие. Катод шиыршығы /спираль/ арнайы трансформатор накаласына дейін, жарық ақшылдау болғанша қызады. Осыдан кейін рентгенді түтікшеге электродпен трансформатордан үлкен кернеу жүктеледі, осының әсерімен қызған катод шиыршығынан электрон ағындары ұшып, үлкен жылдамдықпен анодқа ұмтылады. Анодқа ұрған кездерінде электрондардың тез тоқталуы болады және олардың кинетикалық энергиялары анодтағы пластинканың атомдарын қыздырады. Осылардың қорытындысы болып электромагнитті сәулелердің пайда болуы болып табылады, оларды рентген сәулелері деп атаймыз. Анодты қызып кетуден сақтау үшін майлы, газды немесе сулы суытуды қолданады. Түтікшеге түсетін кернеу қаншалықты жоғары болса, рентгенді сәулелер соншалықты қатты болады. Қатты сәулелерді қалыңдықтары үлкен бұйымдарды көру үшін, ал жұмсақтарды қалыңдықтары аса үлкен емес бұйымдарға қолданады. Электромагнитті толқындардың қасиеттері тік түрде тербелістердің ұзындығына және жиілігіне тәуелді болып тұрады. К- сәулелер келесі негізгі қасиеттерге ие:
а) мөлдір емес заттардан өту қабілеттіктері; б) фотопластинкаға жер етеді; в) кейбір химиялық қосылыстар сәулелердің жерімен флуористелі-неді; г) газдарды иондайды; д) сәулеленетін заттарды қыздырады; е) тірі организмге әсер етуі. Ақаутапқы, дефектоскоп — металдар мен металл емес бұйымдар ақауын оларды бүлдірмей анықтауға арналған құрал немесе қондырғы. Ол магниттік ақаутапқы, рентгендік ақаутапқы, ультрадыбыстық ақаутапқы, электр индуктивтік ақаутапқы, түтікшелі ақаутапқы. т.б. болып ажыратылады. Ақаутапқы қол аспабы, лабораториялық аспап немесе тұрғылықты қондырғы түрінде жасалады. Ал кейбір ақаутапқылар едәуір жылдамдықпен қозғалып бара жатқан бұйымдардың ақауларын (мысалы: прокаттау процесіндегі құбырлардың) не өзі үлкен жылдамдықпен қозғалып бара жатып (мысалы: рельстік ақаутапқы т.б.) қозғалмай тұрған бұйымдардың ақауларын анықтай алады. Жоғары температураға дейін қыздырылған бұйымдарды бақылауға арналған ақаутапқы да бар. Дефектоскопияда радиациялық әсер ету рентген нысандарды, α-, β- және γ-сәуле және нейтрондардың арқылы жүзеге асырылады. Рентген аппараттарын, радиоактивті изотоптар, сызықтық үдеткіші, бетатрондар, Микротрон - сәулелену көздері. Радиациялық ақау суретті, радиографиялық сурет (рентгенография) ішіне радиациялық-оптикалық түрлендіргіш немесе (радиациялық интроскопии, радиоскопия) құрылғымен шығыс экранда электр сигнал (радиометрия) немесе жеңіл суретті түрлендіріледі. Бірінші радиациялық дефектоскоп кеме өнертапқыш Мысовски Л. В. кезінде 1933 жылы енгізілген және «Мигге-Перроя» пештерін қалың металл таңбаларының құю кемшіліктерді анықтау үшін қолданылған. Радиографиялық тексеру (рентген тексеру) және дәнекерленген жіктер буындардың мұнай-газ құбырларын сапасын, аралық өнім құбырларын, технологиялық құбырлар, металл құрылымдарын, сондай-ақ өнеркәсіптің түрлі салаларында технологиялық құрал-жабдықтар мен композициялық материалдарды тексеру үшін пайдаланылады. Радиографиялық (рентген) инспекциялық осындай газ Тері тесігін, қож кірмелерді, балқу болмауына, балқу болмауына, сызаттар, түсіреді, және т.б., дамушы ішкі және жер үсті ақауларды анықтау үшін жүзеге асырылады. Радиографиялық тексеру, басқа да физикалық әдістермен қатар, ықтимал ақауларды анықтау үшін сенімді және жоғары тиімді құралы болып табылады. Рентгенография әдісі рентген, түрлі сіңіру материалдардың негізінде, және сіңіру дәрежесі орташа нақты материалды атом саны мен тығыздығына байланысты. Мұндай жарықтар, бөгде заттардың қосындылармен, тесігін және қож сияқты ақаулар Х-сәулелер түрлі дәрежеде азайтылуы екенін туғызады. Олардың қарқындылығы материалды түрлі бұзушылықтар болуын және орналасуын анықтау мүмкін рентген бақылау көмегімен тіркеу арқылы. Бұл әдіс дәнекерленген қосылыстардың сапасын бақылау тиімді болып шықты.
жүктеу/скачать 90,11 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|