Ай – Жердің серігі

Ай – Жердің серігі

• «Ай мен жұлдыз болмаса,
• қараңғы түнде адамдар адасар еді.
• Өнер дүлдүлдері болмаса, мына күйбең тіршілікте адамдардың көңілін кір басар еді»
• Шерхан Мұртаза

• Сабақтың мақсаты:
• Білімділік: Ай мен жердің ара қашықтығы, айдың толысуы, ғарышкерлердің зерттеуі, күннің тұтылуы, айдың тұтылуы туралы оқушыларға мағлұмат беру;
• Дамытушылық: оқушылардың өз бетінше тұжырымдай білуіне бағыт беру, логикалық ойлау қабілетін арттырып, ойын еркін айтып жеткізе білуге дағдыландыру;
• Тәрбиелік: оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру, географиялық сауаттылыққа, табиғатты қорғауға баулу.

Ә) «Тілмар» бұл сайыста топ басшыларына жұмбақ беріліп, онда шыққан жауаптарға үш тілде (қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде) жауап беруі керек. Қазақша жауап - 10 ұпай, орысша жауап - 20 ұпай, ағылшынша жауап - 30 ұпай.

б) «Адасқан әріптер» ойынында сөздердің дұрысын табу

• 1.«Жер» тобына 2. «Күн» тобына 3. «Ай» тобына
• 1.Үнк 1. Ату 1.Өлк
• 2. Ерж 2.Тізең 2. Лада
• 3.Ракта 3Алар 3.Ензө
• 4.Лбұт 4.Снапа 4.Лже
• 5.Натаса 5.Танақсой 5.Қарқалы

«Жер» «Күн» «Ай» 1.Үнк-Күн 1. Ату-Тау 1.Өлк-көл 2. Ерж –жер 2.Тізең- теңіз 2. Лада-дала 3.Ракта-карта 3Алар- арал 3.Ензө-өзен 4.Лбұт-бұлт 4.Снапа-аспан 4.Лже-жел 5.Натаса- 5.Танақсой- 5.Қарқалы- Астана Қостанай Арқалық

Сергіту сәті:

• Сергіту сәті:
• “Айгөлек” әнін айту
• Айгөлек - ау айгөлек,
• Айдың жүзі дөңгелек.
• Айдай толған кезінде
• Би билеймін дөңгелеп!!!

Күн жүйесіндегі Шолпан мен Меркурийден басқа ғаламшардың барлығының серіктері бар. Олардың жалпы саны 60-қа жетеді.

Аспан денелері арасындағы Жерге ең жақыны – Ай. Жер мен Айдың ара қашықтығы шамамен 384 000 шақырым. Айдың диаметрі Жерден 4 еседей аз.

• Күннің тұтылуы

• Ай Жерді айнала қозғалып жүргенде Жер мен Күннің ортасында болып, Күнді көлегейлесе Жерге Айдың көлеңкесі түседі. Бұл процесті Күннің тұтылуы дейді

• Күннің тұтылуы бар-жоғы 2-3 минутқа созылып 1,5 жылда жаңа Ай туған кезде қайталанады.

• Айдың тұтылуы
• Ай толысқан кезде Жердің көлеңке жағына өткен уақытта Айға көлеңке түсіп, тіптен оның көрінбей қалатын уақыты да болады. Бұл процесті Айдың тұтылуы дейді. Ұзақтығы 2 сағат болады.

Жаңа ай фазасы. 2 апта өткен соң жарты ай толық айға өтеді. Бұл фазаны айдың толысуы дейді. 2 аптадан кейін қайтадан ай жіңішкеріп, аталған процестер 28 тәулік сайын қайталанады.

• 1969 жылы 21 шілдеде астронавтар Нил Армстронг және Эдвин Олдрин бірінші болып ай бетіне аяқ басты.
• Ғарышкерлерді ашық ғарышқа шыққанда күн көзінен бөлінетін зиянды сәулелерден және ұсақ ғарыштық шаң-тозаңдардан бірнеше қабат тігілген скафандр сақтап қалады. Скафандрды құрамында нейлон, дакрон, кевлар деп аталатын үш түрлі жасанды матадан тігеді.

Айдың Күн жүйесіндегі видеосы

• ..\Движение Луны вокруг Земли.mp4

Үйге тапсырма: 13 тақырыпты оқу, дәптеріңе таңертең және кешке қарай көрген Айдың суретін сал. Екі суретті салыстырып, айырмашылығын тап.