Дауысты дыбысты айтқанда, өкпеден шыққан ауа ауыз қуысында кедергіге ұшырамай, еркін шығады. Дауысты дыбыс тілдің қатысына қарай жуан жіңішке

жүктеу/скачать 14,71 Kb. Дата 08.02.2022 өлшемі 14,71 Kb. #123060

Бұл бет үшін навигация:

• Дыбыс
• Ашық буын
• Бітеу буын

Дауысты дыбысты айтқанда, өкпеден шыққан ауа ауыз қуысында кедергіге ұшырамай, еркін шығады. Дауысты дыбыс тілдің қатысына қарай жуан - жіңішке болып жіктеледі. Жуан дауысты дыбысты айтқанда, тілдің ұшы кейін тартылып, үсті дәңестенеді, ал жіңішке дауысты дыбысты айтқанда, тілдің ұшы ілгері созылып жіңішкереді. Дауысты дыбыс жақтың қатысына қарай ашық - қысаң болып жіктеледі. Ашық дауысты дыбысты айтқанда, жақ кең ашылады, ал қысаң дауысты дыбысты айқанда, жақ тар ашылады. Дауысты дыбыс еріннің қатысына қарай еріндік - езулік болып бөлінеді.Еріндік дауысты дыбысты айтқанда, ерін дөңгеленіп алға қарай созылады, ал езулік дауыстыны айтқанда, езу кейін тартылады. қатысы түрі дыбысы Тілдің қатысына қарай: Жуан дауысты а, о, ұ, ы, у Жіңішке дауысты ә,ө,ү, і, е, и, э, (у) Жақтың қатысына қарай: Ашық дауысты а, ә, о, (ө,е жартылай ашық) э Қысаң дауысты ы, і, и, у, ү, ұ Еріннің қатысына қарай: Еріндік дауысты о, ө, ұ, ү, у Езулік дауысты а , ә, е, ы, і, и, э Дыбыс- сөздің ең кіші бөлігі. Дыбыс айтылады және естіледі. Әріп-дыбысты таңбалайтын белгі. Буын- сөзді айтқан кездегі дауыс толқыны. Сөзде қанша дауысты дыбыс болса, сонша буын болады. Ашық буын- дауыссыз дыбыстан басталып, дауысты дыбысқа аяқталады және тек дауысты дыбыстан тұрады. Мысалы, а-ға, ша-на. Тұйық буын- дауысты дыбыстан басталып, дауыссыз дыбысқа аяқталады. Мысалы, ат, ант. Бітеу буын- дауыссыз дыбыстан басталып, дауыссыз дыбысқа аяқталады. Мысалы, бал, тарс. Дауыссыз дыбыстар 3-ке бөлінеді. Қатаң : к, қ, п, с, т, ф, х, ч, ц, щ, ш, һ Ұяң : б, в, г, ғ, д, ж, з. Үнді : й, л, м, н, ң, р,( у) жүктеу/скачать 14,71 Kb. Достарыңызбен бөлісу: