Дәріс 9-10 Сөйлем және Сөз тіркесі

жүктеу/скачать 396,22 Kb.

Дата	16.11.2022
өлшемі	396,22 Kb.
	#158584

Байланысты:
Дәріс 9-10 Сөйлем және Сөз тіркесі

Дәріс 9-10 Сөйлем және Сөз тіркесі

Борт журналы

Берілген тақырып бойынша маған не белгілі?	Берілген тақырып бойынша қандай жаңалық білдім?

Синтаксис

Синтаксис – грамматиканың бір саласы. Синтаксис сөз тіркесінің, сөйлемнің грамматикалық жүйесін, құрылысын зерттейді.
Синтаксистің негізгі объектілері – сөз тіркесі, сөздердің бір –бірімен байланысу тәсілдері, сөйлем, оның түрлері және сөйлем мүшелері.

Синтаксистің грамматикалық ілім ретіндегі саласы
Сөз тіркесінің синтаксисі
Сөздердің өзара тіркесу қабілеттілігі, тіркесу тәсілдері мен формалары, сөз тіркестерінің құрамы, олардың түрлері қарастырылады.
Сөйлемнің синтаксисі
Бұл сөйлемнің құрылу принциптерін, сөйлемнің құрамын және түрлерін қарастырады.
Жай сөйлем синтаксисі
Құрмалас сөйлем синтаксисі

Сөйлем

Сөйлем – ең басты тілдік единицалардың бірі. Ол өзімен сырттай ұқсас тілдік басқа құбылыстардан ең алдымен коммуникативтікті қызметі жағынан ажыратылады. Сөйлем – толық коммуникативті қызметі бар синтаксистік единица.
Сөйлемнің сөзден, сөз тіркесінен бөлек единица екенін айқындайтын басты белгілері:

Сөйлем біршама аяқталған ойды, модальдікті білдіреді
Сөйлем өзара байланысқа енген сөздерден, сөз тіркесінен құралады
Бастауыш пен баяндауыштың байланысынан туған предикаттық қатынасты білдіреді
Сөйлем айтылу мақсатына қарай
Хабарлы Сұраулы Бұйрықты Лепті

Сөз тіркесі

Профессор М.Балақаев « Синтаксис қарым –қатынасты білдіру үшін кемінде толық мағыналы екі сөздің сабақтаса байланысқан тобын сөз тіркесі дейміз»
Проф. Н.Сауранбаев « Бір –бірімен мағына жағынан байланысқан бірнеше сөздердің тобын сөз тіркесі дейміз».

Сөз тіркестері сабақтас байланысқан екі компоненттен құралады: бірі – сөз тіркесінің ұйытқы бөлігі – оның басыңқы сыңары, екіншісі – оған қатысты және тәуелді бөлігі – оның бағыңқы сыңары.

Сөз тіркестері сабақтас байланысқан екі компоненттен құралады: бірі – сөз тіркесінің ұйытқы бөлігі – оның басыңқы сыңары, екіншісі – оған қатысты және тәуелді бөлігі – оның бағыңқы сыңары.

Жай сөз тіркесі	Күрделі сөз тіркесі
Көлге қонады Тоғайға кірді Асықпай сөйле Шекті домбыра	Көл жағалай қонады Тоғайдың ішіне кіріп кетті Асықпай сөйлеп отыр Қос шеті домбыра

І топ : Сөз тіркесі, құрамы, құрылысы

І топ : Сөз тіркесі, құрамы, құрылысы
ІІ топ : Сөз тіркесінің байланысу түрлері
ІІІ топ : Сөздердің байланысу формалары

жүктеу/скачать 396,22 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: