Ә- есім ханды халық арасында « Бойлы ер Есім» деп атаған У
жүктеу/скачать 3,79 Mb.
|
Тәуке хан
- Бұл бет үшін навигация:
- Sabaqtyń taqyryby: Тәуке хан тұсындағы қазақтардың қоғамдық-құқықтық жүйесі. Zertteý suraǵy
- 6.3.1.10 қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін анықтау; 6.3.2.6 қазақ хандарының сыртқы саясатын талдау
- Қазақ-орыс байланыстары.
- Орталық Азия мемлекеттерімен қарым-қатынасы.
|
«Алма ағашы» арқылы үй тапсырмасын сұрау (1680-1715 жж. аралығында билік еткен қазақ ханы) Т- Қазақ хандығының негізін қалаушылар Керей мен ........ Ә- Есім ханды халық арасында «........... Бойлы ер Есім» деп атаған У-Есім ханнан кейін Қазақ хандығындағы билікті қолына алған хан: К-Орбұлақ шайқасында Қазақ хандығы қай мемлекетпен шайқасты? Е-Орбұлақ шайқасында Жәңгір ханға көмекке келген батыр: Х-600 және 50 мың сандарының Жәңгір ханға қандай қатысы бар? А-Жәңгір ханның шың есімі кім және ол қандай мағына береді? Н-Орбұлақ шайқасында жоңғарлардың қалың қолын бастап келген қоңтайшы кім?
Орталық Азия мемлекеттерімен қарым - қатынасы . XVII ғ. соңы мен XVIII ғасырдың басы бүкiл Орталық Азия мемлекеттерiнде саяси турақсыздық ершiген кезең болды . Тәуке хан Бухара , Хиуа хандыктарымен бейбiт карым - қатынасты сактауды коздедi . 1678 жылы Бухара ханы Субханкулы Казак хандыгына елшi жiбередi . Нәтижесiнде екi жак туткын алмасу мен сауда - саттык жұмыстарын жандандыру женінде келiсiмге келеді . сырдын соны Тауке каракалпактармен , кыргыздармен саяси одак куру арқылы ойраттардын шабуылына тосқауыл койды . Ол кыргыздардын бiраз бөлігін өзіне багындырган . Бұл туралы халық ауыз әдебиетінде көптеген мәліметтер кездеседі . Қазақ-орыс байланыстары. 1686-1693 жылдар аралығын-да Тәуке орыс жерiне бес рет елшi жiбердi. Елшілік жіберуде-гі Тәуке ханның басты мақсаты казактардын шегаралық бекініс-терге шабуылы мен орыс әскерлерiнiн тонаушылык ша-буылдарына тойтарыс беру болатын. Ресей мемлекетімен байланыс орнатуда Тәуке хан сауда жолын дамыту арқылы қажет болғанда әскери көмек алу жолын кездедi. Орталық Азия мемлекеттерімен қарым-қатынасы. Тәуке хан Бұхара, Хиуа хандыктарымен бейбiт карым-қатынасты сактауды көздедi. 1678 жылы Бухара ханы Субханқұлы Қазақ хандыгына елшi жiберіп, сауда-саттық жұмыстарын жандандыру жөнінде келiсiмге келеді. ХVII ғ. соңында Тәуке қарақалпақтармен, қырғыздармен саяси одақ құру арқылы ойраттардын шабуылына тосқауыл қойды. Ол қырғыздардың бiраз бөлігін өзіне бағындырған. Қазақ ойрам карым - катынастары . Жонгар хандыгынын билеу шiсi Калдан - Бошакту контайшынын кезінде ( 1670-1697 жж . ) ойрат казак карым - катынастары шиеленісе түсті . Калдан - Бошакту контайшы Қазақстанның оңтүстiгiндегi ка лаларды басып алуға әрекет жасады . Ол 1684 жылы Сайрам кала сын алды . Бірақ Қытай мемлекеті тарапынан басталган согыс ( 1691-1697 жж . ) нәтижесінде жонгарлар шегiнiп , казак жерiне мойын бура алмады . 1зден ! Жонгариянын Цинь империясымен қарым - қатынасы қандай болды және ол қазақ - жоңғар қатынастарына калай әсер етті ? 1697 жылы Калдан - Бошактудын өлiмiнен кейін Жонгар мемле кетiнiн тагына Севан Рабдан ( 1697-1727 жж . ) отырды . Ол Қытай елiмен оте жаксы карым - катынаста болгандыктан , батысындағы казак жерiне бар назарын аударды . Казак жасактары жонгарларга бірнеше рет карсы аттанды . Жонгарлар да 1711 , 1712 , 1714 жыл дары казак жерiне бiрнеше дүркiн басып кiрдi . Тауке хан ойрат жасақтарынын уздiксiз шабуылын тыю макса тында Жонгар ордасымен бейбiт карым - катынас орнату ушiн удайы елшiлер жiберiп тұрды . Мысалы , 1703 жылы 25 сәуiрде Севан Рабдан оз ордасына Тәуке хан елшiлiгiн кабылдаган . Бiрак жонгар шапкыншылыгы удей түсті . 1710 жылы Каракум манында Үш жуз өкілдерінің құрылтайы оттi . Каракум кенесiнде , талкыга тускен мәселелердiн аукымы кен болды . Басты шешiм жоңғарларга жумыла карсы туру жөнінде болды . Нәтижесінде қазақ жасақтарынын жеңіске жетуiне мумкiндiк туды . Казак әскерi жонгарлар басып алган коныстарын кайтарып алды . Тәуке хан туткиыл шабуылдан жерiн коргау үшін Түркістан каласының манына 80 мын атты жасак устап турды . Бұл маңызды Тәуке хан тұсындағы тұрақты армияның болуы Қазақ хандығының әскери - саяси куатынын керiнiсi болды Жау келетін барыттагы асуларга , жол тораптарына куштi кузет койылды . Жонгарлардын әскери үстемдігін байқаған Тәуке батыс тары шегаралык шептерiн ныгайтуда орыс елiмен байланысын күшейте түстi . Бiлiмiндi шында : 1. Тәуке хан тұсындағы билер кеңесiнiн релi кандай болды ? 2. Тәуке ханның Ресеймен және көршi халықтармен қарым - қатынасына баға бер жүктеу/скачать 3,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|