Философия-бұл әлемге деген көзқарастың бір түрі. Ал, әлемге көзқарас дегеніміз не?

Әлемге көзқарас көңіл-күйді, сезімдерді, әсерлерді қамтиды.

Философия бұл дүниетанымның ғылыми-теориялық формасы. Философиялық көзқарастың мифологиялық және діни көзқарастардан айырмашылығы-нақты ұғымдар мен категорияларға негізделген логикалық ойлау ерекшеліктерінің болуы. Бұл терминді алғаш рет ежелгі грек философы және математигі Пифагор қолданған. Оның өзі ежелгі дәуірде өмір сүргендіктен, термин сол дәуірде де пайда болды.

Грек ойшылдары бұл терминді "фәлсафа" деп атады. Ал қазақ елі бұл сөзді бұрмалаған. Үндестік заңына сәйкес мұнда "ф"әрпі "п" - ға айналады. Алайда, егер профессор, ғалым-оқытушы Жақып Алтайдың пікіріне сүйенетін болсақ, онда бұл дұрыс емес, философияны қысқартпай, сол қалпында "философия" деп айтқанымыз дұрыс.

Философияның негізгі мақсаты-сыртқы әлемді білу ғана емес, сонымен бірге адамның жұмбақ жан дүниесін білу, адамның әлемдегі орнын анықтау болып табылады.

Философия-ерекше ғылым болып табылады. Ол ұлттық шеңберде немесе белгілі бір ағым аясында тоқталып қалмайды. Философия әрқашан бүкіл адамзаттың жетістігі, барлығына ортақ рухани жеміс, әлемдік өркениеттің, рухани мәдениеттің ажырамас бөлігі болып табылады.

Кез келген адам ол әлемге деген белгілі бір көзқарассыз өмір сүрмейді. Өмірді ұғынып, біле отырып, адам белгілі қорытындыға келеді: қабылдайды, жоққа шығарады, қолдайды, ұнатпайды және т.б.

Философия-адамзат дамуынан бастау алатын ғылым. Ол біздің дәуірімізге дейінгі мыңжылдықтың басында дүниеге келген. Содан бері ол үнемі дамып келеді.

Адамзат баласының ақылөойы дамыған сайын философия да дами түсті.

Философияны дінге жақын, дін мен ғылымды қосады деген тұжырымдар кездеседі. Алайда ол дін емес. Философия нақты фактілерге жүгінеді. Өзге ғылымдар секілді оның заңдары мен категориялары бар. Философия-бұл ең алдымен, дүниетанымдық, теориялық, әдіснамалық ғылым. Философия бүкіл әлемді, оның негізгі салаларын – табиғатты, қоғамды, адам санасын тұтас құбылыс ретінде қабылдайды, оның жалпы заңдылықтарын ашады, объективті шындыққа сәйкес белгілі бір принциптер жүйесін қалыптастырады.

Философия ғылымының заңдары басқа ғылымдардың заңдарына қарсы шықпайды. Себебі оның заңдары басқа ғылымдардың заңдарын бірдей қамтитын ортақ қасиетке ие.

Философияның дүниеге келуі туралы әртурлі деректер бар.Кейбір әдебиеттерде біздің дәуірімізге дейінгі мыңжылдықтың басында десе, кейбіреулерінде бұдан 2500 жыл бұрын грек жерінде дүниеге келді делінген.

Барлық нәрсенің себебін білгісі келгендер, әр нәрсенің түкпіріне үңіліп, сол туралы астарлы ой жүгіртіп, пікір айтатындарды Пифагор «философ» деп атады. Бұл гректің 2 сөзінен құралған ұғым (philio – сүйемін, sophia – даналық, олардың екеуі "философия"сөзін біріктіріп, шығарды). Арабтар бұл сөзді жеңілдетіп " фәлсафа " деп атады.

Философтарды ойлануға ықпал еткен сұрақтар әрқашан дүние туралы болды. Мысалы:Дүние қалай құрылған? Рухани материалдар қалай қалыптасады? Шындық деген не? Адам өмірінің мәні неде? Әлем мәңгілік пе? Философтар осы сияқты мыңдаған сұрақтарға жауап іздеді.

Философия ойлау, зерттеу, сын, талдау негізінде пайда болды. Философия барлық ғылымдардан алдын пайда болғандықтан, бір кездері оны ғылымдардың ғылымы деп те атаған. Себебі ол кезде әлем туралы барлық алдыңғы қатарлы тұжырымдар мен пікірлер ғылым ретінде дараланбаған және бөлінбеген болатын.

Әрі қарай философиямен тікелей байланысты мәселелерге мыналар жатады: логика (гр. Логос-ойлау заңдылықтары туралы ілім), онтология (гр. Ontos-мәні туралы ілім), эпистемология (гр. Gnosis-таным туралы ілім), аксиология (грек. Axios-құндылық туралы ілім).

Фәлсафа-мұсылман дүниетанымы негізінде араб тілінде ежелгі философияны жандандырып, дәстүрін жалғастырды. Мұсылман елдерінің ойшылдарының осы тобының атауы-әлемдік ғылымдағы мұсылман фәлсафашылары сол кезде пайда болды. Осы данагөйлермен Аристотельді қайта ойластыру туралы ілім қайта жанданды және оның ілімі Ренессанс деңгейіне көтерілді. Аристотель-фессафаның да, философияның да жалпы тірегі.

Ежелгі фәлфафа құл құрылысы алғашқы қауымдық құрылысқа ауыстырылған дәуірде пайда болды. Ерте Грецияның алғашқы философтары стихиялық материалистік бағытқа деген адалдығымен ерекшеленеді. Олар бүкіл әлемді зерттеп, әлемнің түпдерегін, әлемнің түпдерегін табуға тырысты. Ежелгі философтар "физиктер"деп аталды. Себебі, олар өздерінің философиялық ойларын табиғат құбылыстарымен байланыстыра отырып тұжырым жасады. Философиядағы мұндай философиялық пікір "табиғи философия" деп аталады. Әлем қалай пайда болды, ол қалай құрылды, алғашқы не болды деген сұраққа ертедегі грек ойшылдары оған жауап беру арқылы өз пікірлерін алға тартты. Ертегі (ежелгі) философия өзінің даму тарихында үш кезеңнен өтті: Сократқа дейінгі кезең философиясы (б.з. д. 7-6 Ғ.). Осы кезеңде табиғи философиялық көзқарас басым болды. Милет, Элей, пифагорлықтар, Софистер мектебінің қалыптасуымен қатар атом тәсілінің негіздері қаланды.

Классикалық кезең (б.д. 4Ғ.). Платон мен Аристотель философиялық еңбектерімен ерекшеленеді.

Рим-эллинистік кезең (б.з. д. 3 ғасырдың аяғы және б. з. д. 3 ғасырдың басы). Стоиктер, скептиктер және Эпикур мектептері басымдыққа ие болған кезең.

табиғи философия- (лат. natura-Табиғат) - Табиғат философиясы; табиғатты тұтас қарастыру және Үстірт пайымдау арқылы түсіндіретін ілім. Табиғи философия ерте кезеңдерде, ғылыми білімнің бастапқы кезеңдерінде маңызды орын алды және философияның тарихи қалыптасуының алғашқы формасы болды. Табиғи философия ұғымының пайда болуы стоиктерден (Сенека) басталады. Ежелгі грек табиғи философтары ғылым тарихында маңызды рөл атқарған бірқатар болжамдарды алға тартты, олардың ішіндегі ең маңыздыларының бірі-атомистік болжам (атомизм). Кейінірек табиғи философия физика немесе физиология, яғни табиғат туралы ілім деп аталды.

«Фәлсафа - философияның арабшаланған түрі» деген тұжырыммен әлде қашан келісуге болмайтыны дәлелденгеніне қарамастан, атейс философтары әлі күнге дейін осы пікірде қалған. Фәлсафа мен философияның басты көзі бір болса да, сенім мен таным проблемелары туралы жалпы түсінік ортақ болғанымен - мазмұндық жағынан өзгерістері аспан мен жер секілді үлкен, бір-бірімен үйлеспейтін ілім.

Фәлсафа-араб тіліндегі исламдық дүниетаным негізінде Ежелгі философияны жаңаша жаңғыртып, "Аристотельді қайта тану "сабағын өмірге әкелді.

Философия-бұл шындықты тану. Ал бүгінде фәлсафаның әкесі болған аль Кинди сол кездің өзінде; " Филасофияның мәні-бұл шындықты білудегі адамның қабілетінің өлшемі. Болмыстың өзі шындық, ал бар нәрсені білу-бұл табиғи нәрсе. Шындықтың қасиеті оның білімінде. " деп бірінші философия туралы" трактатында қорытынды жасаған болатын.

Философия-адамзат мәдениетінің ерекше құбылысы. Философияның мақсатты зерттеу, ойлау мәдениетінің өсуіне, өзін-өзі тануды қалыптастыруға, әлемдік мәдениет пен өркениеттің байлықтарын тұрақты және жүйелі игеруге, табиғат, қоғам дамуының заңдылықтарын түсінуге, мамандықты саналы түрде таңдауға және жетілдіруге қол ұшын тигізеді.

Философиядан ғылым ретінде алсақ, одан дүниетанымдық, теориялық, әдіснамалық (тұтастай ғылым әдісі немесе жеке ғылым әдісі туралы) мазмұндарды ажыратуға болады. Олар табиғатты, қоғамды, адам санасын тұтас құбылыс ретінде қабылдайды, барлығына ортақ заңдылықтарды ашады, объективті шындықтың негізгі принциптерінің жүйесін қалыптастырады. Ол белгілі бір жағдайларды жаңа жолмен тануды, белгілі бір тәртіппен түсінуді ұсынады.

Философияның негізгі бөлімдері (тараулары) ):

1. Онтология (ontos-жаратылыс, logos-ілім) - болмыс туралы ілім.

2.Гносеология (гр. gnosis-таным және logos-ілім) - таным туралы ілім.

3. әлеуметтік философия-қоғам туралы ілім.

* Философия-бұл ерекше рухани өріс, ғылым мен дін арасындағы "Орталық жер"

* Философия-бұл ерекше бейбітшілік сезімі, әлемге ерекше көзқарас, ерекше өмір салты.

* Философия-бұл табиғат, қоғам және ойлаудың жалпы заңдары туралы ғылым.