«гуманитарлық-заң» факультеті «ӘЛЕУМЕТТІК-гуманитарлық ЖӘне тілдік пәндер» кафедрасы 6В02301 – «Аударма ісі»
жүктеу/скачать 38,31 Kb.
|
отчет аружан пд
- Бұл бет үшін навигация:
- Оқу тәжірбие ЕСЕБІ Білім алушы бакалавриат / магистратура / докторантура (керегінің астын сызыңыз) 1
- __________________Өмірзақ Аружан Мирамбекқызы_______________ _
|
«ТҰРАН-АСТАНА» УНИВЕРСИТЕТІ «ГУМАНИТАРЛЫҚ-ЗАҢ» ФАКУЛЬТЕТІ «ӘЛЕУМЕТТІК-ГУМАНИТАРЛЫҚ ЖӘНЕ ТІЛДІК ПӘНДЕР» КАФЕДРАСЫ 6В02301 – «Аударма ісі» Оқу тәжірбие ЕСЕБІ Білім алушы бакалавриат / магистратура / докторантура (керегінің астын сызыңыз) 1 курс күндізгі/сырттай академиялық оқу топ (керегінің астын сызыңыз) ____________________________ПД 21-1___________________________ (топ) __________________Өмірзақ Аружан Мирамбекқызы_______________ _ (студенттің ТАӘ)
Нұр-Сұлтан, 2022 ж. МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
Тәжірибе барысында әртүрлі жанрдағы мәтіндер мен мақалаларды ағылшын тілінен қазақ тіліне, орыс тіліне аударылды. Соның ішінде, «Illegal Marketing of Drugs: Pfizer’s Record Fine» ағылшын тіліндегі мәтінді аудару жұмысы жүргізілді. Әлемдегі ең үлкен америкалық фармацевтикалық компанияның дәрмектерді заңсыз сатумен айналысқаны үшін рекордтық деңгейде айыппұл төлеуге міндеттелгені анықталды. Осы аударманың барысында ғылыми-зерттеу жанрындағы мәтінді аударумен таныстыру жұмыстары жүргізілді. 23 мамыр. «Illegal Marketing of Drugs: Pfizer’s Record Fine» мәтінін аударма жұмысы жүргізілді. 24 мамыр. Жіберілген қателіктер мен кездескен қиындықтар талқылаудан өтті. 25 мамыр. Тәжірибе барысында теориялық білім игерілді. 26 мамыр. Ғылыми-зерттеу жанрындағы сөздіктермен таныстым. 27 мамыр. Терминдерді аудару бойынша жұмыстар атқарылды. Қорытынды жасалды. Тәжірибе барысында маған берілген барлық тапсырмалар жүзеге асырылды. АУДАРМА ТҮРЛЕРІ, АУДАРМА ӘДІСТЕРІ МЕН ТӘСІЛДЕРІ Аударма қызметі - маманның нақты сол сферада анықталып және кәсіби қарым-қатынас саласымен шектелген. Кәсіби қарым-қатынастың белгілі бір саласында аударылатын мәтіндер (бастапқы мәтіндер) өте алуан түрлі және жанрлық-стилистикалық сипаттамалары мен ұсыну әдісімен ерекшеленеді. Алайда, аударылған мәтіндердің әртүрлілігіне қарамастан, мәтіндерде ортақ белгілерді анықтауға болады және оларды жіктеуге болады. Аударма түрлерін жіктеуді құру кезінде әртүрлі өлшемдерді ескеру керек. Қарым-қатынастың екі формада, ауызша және жазбаша түрде жұмыс істеуі мәтінді қабылдау және аударма мәтінін ұсыну әдісі бойынша аударма түрлерін жіктеуді дамытуға әкеледі. Аударма түрлерін мәтінді қабылдау және аударма презентациясы әдісі бойынша жіктеуге сәйкес аударманың жазбаша және ауызша формасы ерекшеленеді. Жазбаша аударма Жазбаша (көрнекі-жазбаша) аударма – бұл мәтінді қабылдау көзбен жүзеге асырылатын және мәтінді жазбаша түрде рәсімдейтін кәсіби аударманың ең көп таралған түрі. Жазбаша аударма кезінде аудармашы белгіленген (басылған) мәтіндермен жұмыс істей отырып, таңдалған нұсқаларды түзете отырып, аудармамен салыстырмалы түрде ұзақ уақыт жұмыс істей алады. Қосымша ақпарат көздерін пайдалану арқылы, яғни: сөздіктер, анықтамалықтар, әртүрлі мәліметтер базасы, сондай-ақ аударманы мұқият өңдеу, редакциялау бастапқы мәтінді аударма тілінде дәлірек жеткізуге, ауызша аудармаға қарағанда түпнұсқа мәтінге баламалылықтың жоғары деңгейіне қол жеткізуге мүмкіндік береді. Ауызша аударма Мәтінді оқу және талдау жалпыдан егжей-тегжейге дейін, нақты мәліметке құрылады, сондай-ақ аудармашы мәтін элементтері арасындағы семантикалық қатынастардың түрін орнатқанға дейін және мәтін мәндік ортаға және мәтіннің жанрлық-стилистикалық тиесілігіне сәйкес оларды аударма мәтінінде көрсетудің балама, тура құралдарын таңдағанға дейін кезең-кезеңмен, асықпай өтеді. Жазбаша аудармадан айырмашылығы: ауызша аударма ұғымы мәтінді қабылдау мен безендіруді қамтитын аударманың барлық түрлерін біріктіреді. Мысалы, бейне аудармасы ауызша аударманы (дәйекті, синхронды) және жазбаша аударманы қамтуы мүмкін. Ауызша аудармада уақыт шектеулі болады. Бірінші кезекте аудармашының жақсы реакциясы және оның қажетті эквиваленттерді тез тауып, оларды таңдалған сөздердің бір-біріне байланысын анықтап, біріктіру мүмкіндігі пайда болуы негізделеді. Сыртқы факторлар, мимика, ым-ишаралар аудармашыға көп жағынан көмектеседі. Ауызша аударма аясында дәйекті, абзац-фразалық және синхронды аударма жағынан ерекшеленеді. Ілеспе аударма Егер абзацтық-фразалық аударма кезінде аудармашының қызметін жүзеге асыру үшін белгілі бір уақытша назары басқа жаққа бөлінсе, ол шектеулі болса да, бастапқы мәтінді есту арқылы қабылдаумен бір уақытта жүзеге асырылатын синхронды аударма кезінде аудармашы уақытты тиімді жұмсай білуі керек. Абзац-фразалық және ілеспе аударма үшін олардың бір жақты бағыттылығы, яғни тек бір (бастапқы) тілден екінші тілге (аударма тілі) аудармасы ортақ болып табылады. Осы арқылы аударманың бұл түрлері екі жақты аудармадан ерекшеленеді. Екі жақты аударма Екі жақты аударма - кезек-кезек екі бағытта жүзеге асырылатын сөйлесудің дәйекті аудармасы, атап айтқанда: бастапқы тілден аударма тіліне және аударма тілінен бастапқы тілге жүзеге асырылады. Бұл жерде аудармашының бір тілден екінші тілге ауысу механизмін меңгеруі екі есе маңызды. Жоғарыда аталған аударма түрлерінен басқа, аударманың аралас түрлерін де бөліп көрсету әдетке айналған. Оларға парақтан аударма және құлаққа (есту процессі арқылы тікелей) жазбаша аударма кіреді. Парақтан аудару Парақтан аударма дегеніміз -жазбаша мәтіннің визуалды қабылдау процесінде және осы мәтінді толығымен алдын-ала оқымай-ақ ауызша аудармасы. Құлаққа жазбаша аударма Есту арқылы жазбаша аударма - бұл есту арқылы алынған мәтіннің жазбаша аудармасы. Қазіргі уақытта бұл аударма негізінен жаттығулар түрінде аударманың оқу түрі ретінде бар, мысалы, диктанттардың аудармасы немесе аудио жазбаның жазбаша аудармасы. Бұл мәтінді қабылдау және аударманы ұсыну әдісіне сәйкес аударма түрлерінің номенклатурасы. Көріп отырғаныңыздай, бұл өте алуан түрлі. Жоғарыда келтірілген жіктеу аударма мәтіндерінің жұмыс істеуінің ресми жағын ғана көрсетеді. Аударма мәтіндерін таңдау және жүйелеу типологиялық және функционалды критерийлерді ескере отырып жүзеге асырылуы мүмкін, атап айтқанда: мәтіннің жанрлық-стилистикалық ерекшелігі мен негізгі коммуникативті функциясын, сондай-ақ аударманың коммуникативті міндетін ескере қарастырып отырады. Бұл критерийлерді таңдау "аударма "ұғымына не енгізетінімізбен анықталады. Естеріңізге сала кетсеу, кәсіби коммуникация саласындағы аударма ұғымының бастапқы анықтамасы ретінде төмендегілер өзекті болып көрінеді. Аударма-қоғамдық қажеттіліктен туындаған ауызша да, жазбаша да қарым-қатынас процесінде тіларалық және мәдениетаралық делдалдықтың (медиацияның) бір тілдегі мәтіннің ақпараты (мазмұны) осы тілде ақпараттық және коммуникативті балама мәтін құру арқылы басқа тілге берілетін түрі, оның эквиваленттілік дәрежесі көбінесе оның алдында тұрған коммуникативті міндетке аудармашылар байланысты болады. Көркем аударма Көркем аударма көркем әдебиеттің (проза, поэзия, фольклор), әдеби сын мен журналистиканың барлық жанрлық әртүрлілігін қамтиды. Көркем мәтіндерде екі негізгі өзара байланысты мәтін қалыптастыру функциялары бар: әсер ету және эстетикалық. Мұндай мәтіндерде презентация формасы ерекше маңызды. Әдебиетте шындықтың көркемдік және эстетикалық танымы сияқты ұтымды ғана болады. АУДАРМА КЕЗІНДЕГІ ҚИЫНШЫЛЫҚТАР
Аударма процесі – ұлт пен ұлттың тілдік, әлеуметтік, саяси-экономикалық қатынастарына әсер ететін күрделі де жан-жақты сала. Оның қызметін саралай келе, төмендегіше анықтама беруге болады: – «Аударма» сөзінің астарында белгілі бір тілдегі сөйлеу тілін – ауызша немесе жазбаша мәтінді, сөзді басқа тілде қайталапжеткізу саналады. Аударма процесі (оның нәтижесі) қостілділік жағдайында, яғни бұл қатынас үрдісінде екі тілдің қатысуы негізінде, демек тіларалық жағдайда өтеді. Сондықтан аударманы ауызша немесе жазбаша мәтінді тіларалық қайта құрастыру немесе трансформациялау деп анықтауға болады. Сонымен бірге аударма бір тілде айтылған ойларды (сезімдер мен эмоция) басқа тілдік құралдармен жеткізу барысында айқындалады немесе бір тілдегі (негізгі тілдегі) материалды басқа тілдегі (аударма тілі) баламалық мәтіндік материалмен ауыстыру болып табылады. Осылайша аударма процесі қостілділік жағдайының шартындағы психолингвистикалық қызметтің күрделі түрі саналады. Аударма қаншалықты шығармашылық әрекет десек те, аудармашы ойына не келсе, соны істей береді деген пікірден аулақ болуымыз қажет. Аударма түпнұсқаның мазмұнын толық жеткізіп, қабылдаушыға (оқырманға) дәл сондай әсер ету керек екені, әрине, сөзсіз. Аударма әрекеті – аудармашының когнитивті-коммуникативті іс-әрекеті болғандықтан, оның туындысы –аударма – түпнұсқаның мазмұны мен эмоционалдық, стильдік реңін бұзбай жеткізуі қажет. Сонымен, нақты айтсақ, аудармаға қазіргі таңда қойылатын талаптар қандай? Қазіргі аударматануда аударманың (қандай түрі болмасын, барлығына тән) сапасын бағалайтын бес негізгі критерий белгіленген. жүктеу/скачать 38,31 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|