Жаратылыстану ғылымдары факултеті
жүктеу/скачать 323,36 Kb.
|
молекулалық биология бөж1 (автовосстановление)
- Бұл бет үшін навигация:
- Тақырыбы
|
Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті Жаратылыстану ғылымдары факултеті Биология кафедрасы БӨЖ Тақырыбы: Жануарларды клондау: теория және практика. Орындаған: Мағзомов Қадырбек Қабылдаған: Қалиева Нұрзия Түркістан-2023 Жоспар
Кіріспе Негізгі бөлім клондау зерттеулерінің тарихы Жануарларды клондау Жануарларды клондау әдістері Ядролық трансплантация әдістері SLIC клондау әдісі Жануарларды клондаудағы этикалық мәселелер Жануарларды клондаудың тиімділігі Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер Клондау, биологияда, жыныссыз (соның ішінде вегетативтік) көбею арқылы бірнеше бірдей организмдерді алу әдісі. «Клондау» термин орыс тіліне ағылшын тілінен енген. Оның дыбысы мен жазылуын сәл ғана өзгертіп, бұл ағылшын клонының аналогы, клондау. Ағылшын тілінің өзінде бұл сөз (биологиялық термин ретінде) 100 жылдан аз уақыт бұрын қолданыла бастады. Әйтсе де, осынау қысқа мерзім ішінде сөздің мағынасын бірнеше рет өзгертіп үлгерді. Берілген қасиеттерге ие жануарлар мен өсімдіктерді жасау әрқашан өте қызықты нәрсе болды, өйткені ол ауруларға, климаттық жағдайларға төзімді, жеткілікті ұрпақ беру, қажетті мөлшерде ет, сүт, жемістер, көкөністер және басқа да өнімдерді беруді білдіреді. . Мұндай клондау технологияларын қолдану биомедицина мен ауыл шаруашылығы алдында тұрған әртүрлі теориялық және қолданбалы мәселелерді шешу үшін пайдаланылуы мүмкін фенотиптік және генетикалық бірдей организмдерді алуға бірегей мүмкіндік береді. Атап айтқанда, клондауды қолдану дифференциацияланған жасушалардың тотипотенттігі, ағзалардың дамуы мен қартаюы, жасушалардың қатерлі дегенерациясы мәселелерін зерттеуге ықпал ете алады. Клондау технологияларының арқасында ерекше өндірістік көрсеткіштері бар жануарлардың жеделдетілген генетикалық сұрыптамасы мен репликациясының пайда болуы күтілуде. Трансгенозбен бірге жануарларды клондау жануарлар мен адамның әртүрлі ауруларын емдеуге арналған құнды биологиялық белсенді ақуыздарды өндіруге қосымша мүмкіндіктер ашады. Жануарларды клондау дәрі-дәрмектерді бірдей ағзаларға сынауға мүмкіндік береді. Жануарлар денесінің барлық жасушалары бірдей генетикалық ақпаратты алады. Бірақ морфогенез процесінде соматикалық жасушалар дифференцияланады, нәтижесінде геномның бір бөлігі репрессияланады. Жасушалардың мамандану деңгейі неғұрлым жоғары болса, соғұрлым олардың тотипотенттілігі азаяды. Бұл үлгі ядролық тасымалдау эксперименттерінде анықталды «Клондау» - бұл организмнің нақты генетикалық көшірмесі болып табылатын ұрпақтарды өндіру. Бір организмнен пайда болатын осындай ұрпақ көшірмелерінің жиынтығы клон деп аталады. Әрбір клондағы организмдер бірдей фенотиптік біртектілігімен және бірдей генотипімен сипатталады. «Клон» терминін алғаш рет 1903 жылы Вегетативті жолмен көбейетін өсімдіктерге қатысты Веббер (Германия) қолданды және клонның аналық өсімдіктерінің генетикалық жағынан аналық ұқсастығын білдіреді. Қазіргі уақытта гендік инженерия саласындағы әзірлемелер микроорганизмдер мен өсімдіктерді ғана емес, сонымен қатар жануарларды да клондауға мүмкіндік береді. Алғаш рет эмбриондардың соматикалық жасушаларының ядроларын энуклеацияланған бақа жасушаларына трансплантациялауды американдық зерттеушілер Р.Бриггс пен Т.Кинг 1952 жылы жүргізді. Ғалымдар микропипетка көмегімен тырнақты бақа жұмыртқаларының ядроларын алып тастап, оның орнына дамудың әртүрлі кезеңдеріндегі эмбриондардың жасушаларының ядроларын ауыстырды. Зерттеулер көрсеткендей, кеш бластула және тіпті ерте гаструла сатысындағы ерте эмбриондардың ядролары тотипотентті және эмбриондардың қалыпты дамуын қамтамасыз етеді. Егер эмбрионның жасушаларынан ядроларды оның дамуының бастапқы кезеңінде алатын болсақ - бластула, онда шамамен 80% жағдайда эмбрион қауіпсіз түрде одан әрі дамып, кәдімгі балшыққа айналады. Егер ядро доноры эмбрионның дамуы келесі кезеңге - гаструлаға өтсе, онда операция жасалған жұмыртқалар 20% -дан аз жағдайда ғана қалыпты дамыды. Кейінгі гаструланың анағұрлым сараланған жасушаларынан (мезодерма және ортаңғы ішек) ядроларды трансплантациялау кезінде эмбриондарда жүйке жүйесінің дамымауы және тіпті болмауы байқалды. Кейінгі даму жасушаларынан ядролық трансплантациядан кейін жұмыртқалар мүлдем дамымаған. жүктеу/скачать 323,36 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|